تجزیه‌وتحلیل SWOT یا همان ماتریس نقاط قوت و ضعف-فرصت و تهدید، دهه‌ها به عنوان ابزاری برای ارزیابی قابلیت درونی و چالش‌های محیطی استفاده شده است. وقتی پیش از هر اقدامی به بررسی شرایط، تدوین برنامه و ترسیم نقشه راه می‌پردازیم و همه جوانب خود و محیط‌مان را در نظر می‌گیریم، دست‌کم می‌دانیم که از اقدام خود چه می‌خواهیم. حال شما می‌توانید پیش از تنظیم استراتژی بازاریابی محتوا برای کسب‌وکار خود از این ابزار کمک بگیرید. اگر به شناخت فرصت‌های محیطی که برای درخشش شما به وجود می‌آید، ضعف‌هایی که شما را آسیب‌پذیر می‌کند، نقاط قوتی که برندتان را نسبت به رقبا متمایز می‌سازد یا تهدیدهایی که منجر به از دست رفتن مخاطبان شما می‌شود، بپردازید، قادر خواهید بود که استراتژی بازاریابی محتوای اثربخش‌تری را طرح‌ریزی کنید. بهتر است در تنظیم این ماتریس در هر بخش تصویر ایده‌آل کسب‌وکار از دیدگاه شما، واقعیت موجود از دیدگاه مشتری، قابلیت شما در فرآیند بازاریابی محتوا و نتایج حاصل از این استراتژی را در دوره‌های پیشین در نظر بگیرید. شما می‌توانید با اعضای تیم بازاریابی، تیم تولید محتوا و طراحان شرکت خود این ماتریس را تکمیل کنید. همچنین ممکن است برای تکمیل برخی بخش‌های این ماتریس به یک مشاوره حوزه بازاریابی محتوا، تحقیقات میدانی و یا داده‌کاوی نیاز پیدا کنید.
- نقاط قوت
تصویر ایده‌آل و قابلیت‌های کسب‌وکار خود، نقاط قوت برندتان از دیدگاه مشتریان و آنچه بارها درباره خود از زبان آنها شنیده‌اید را یادداشت کنید. در این بخش معمولاً به مواردی همچون داستان موفقیت برند، دانش، نیروی انسانی و مزیت‌های مطلق و رقابتی، ارزش‌های پیشنهادی و دلایل خرید مشتریان از شما و… اشاره می‌شود. سپس در نظر بگیرید که در فرآیند تدوین استراتژی، شناخت مخاطبان، بهینه‌کاوی محتوا، تولید انواع محتوای مورد نیاز خود، انتشار آن در کانال‌های مختلف و ارزیابی اثربخشی محتوا چه نقاط قوتی دارید. برای مثال، آیا شبکه‌های اجتماعی شما تعداد زیادی دنبال‌کننده دارد؟ آیا توانایی تولید نوع خاصی از محتوا توسط تیم خود را دارید؟ همچنین اگر پیش از این از استراتژی بازاریابی محتوا استفاده کردید، باید بدانید آنها به کدام نوع محتوای شما علاقه بیشتری داشتند. چنانچه تا به حال از بازاریابی محتوا استفاده نکرد‌ه‌اید و یا در برنامه پیشین خود به درستی نیاز مخاطبان را تشخیص نداده‌اید، می‌توانید از تحقیقات میدانی برای شناخت نیاز مخاطبان خود استفاده کنید.
- نقاط ضعف
برای شناسایی نقاط ضعف کسب‌وکار خود به دلایل پایین‌بودن فروش، نیازهایی از قبیل تجربیات، نمونه کار، سرمایه، نیروی انسانی متخصص، جایگاه بازار و… فکر کنید. آنچه از مشتریان خود درباره ضعف کالا و خدمات، سیستم توزیع، ارتباط با مشتری، پاسخگویی و خدمات پس از فروش شنیده‌اید، چیست؟ مهم‌ترین بهبودی که در حال حاضر برای شرکت شما نیاز است، از دیدگاه مشتریان چیست؟ نقاط ضعف خود را در مورد فرآیند بازاریابی محتوا در نظر بگیرید. فکر می‌کنید در فرآیند بازاریابی محتوا کدام بخش را نمی‌توانید با قدرت و تخصص پیاده کنید؟ اگر تاکنون از بازاریابی محتوا استفاده کرده‌اید چه نقاط ضعفی را از دیدگاه مشتریان خود مشاهده کردید؟ ممکن است محتوای شما صرفاً برای جذب مخاطب مناسب باشد و اطلاعات بیشتری که به خرید منجر شود در دسترس مخاطب‌های جذب شده قرار نگرفته باشد. همچنین ممکن است تمرکز شما بر یک نوع محتوا مخاطب را خسته کرده باشد. در این بخش مهم‌ترین مسئله تحلیل رفتار مخاطب با محتوای شماست. شما باید از این اطلاعات برای بهبود استراتژی بازاریابی محتوای خود استفاده کنید و بتوانید با بهره‌گیری از منابع بیرون از سازمان بر نقاط ضعف خود غلبه کنید.
- فرصت‌ها
در این بخش نیاز است تغییرات تکنولوژی و بازار، روندهای بین‌المللی و منطقه‌ای، سیاست‌های دولت، سبک زندگی، ویژگی‌های مشتریان و الگوهای اجتماعی را شناسایی و تأثیرهای مثبت آنها را بر کسب‌وکار تحلیل کنید. از طرف دیگر رفتارهای رقبا و مشتریان شما در محیط ممکن است برای شما فرصتی را خلق کند که اگر به آن در زمان مناسب توجه کنید نتایج خوبی را دربرداشته باشد. هیچگاه فرصت‌های وابسته به زمان را از دست ندهید. برای مثال رویداد، جشن و یا تغییرات فصلی می‌توانند فرصت‌های بیشماری را برای شما فراهم آورند. از طرف دیگر، انواع محتوا و یا کانال‌های انتشار مورد علاقه مردم روزانه دستخوش تغییرات است. برای مثال استفاده از موشن گرافیک و استاپ‌موشن با گسترش فعالیت اینستاگرام افزایش یافت. محتواهای متفاوتی مثل بوم‌رنگ به وجود آمد و شبکه‌های اجتماعی زیادی مثل وایبر و واتس‌آپ آمدند و رفتند. بنابراین فرصت‌های فضای تولید و انتشار محتوا را شناسایی کنید تا بتوانید از آنها استفاده کنید. آنها همیشگی نیستند و اگر در زمان نامناسب استفاده شوند ممکن است برای شما تهدید شوند. برای تکمیل این بخش حتماً از تحقیقات علمی استفاده کنید. خلاقیت‌های شما در تولید محتوا معمولاً از این بخش ماتریس استخراج می‌شود. بنابراین در تنظیم استراتژی بازاریابی محتوای خود فرصت‌های محیطی را حتما در نظر داشته باشید.
- تهدیدها
در این بخش مهم‌ترین سؤالات در مورد شناسایی بزرگ‌ترین رقبا و عوامل غیرقابل کنترل و اثرگذار محیطی است که تأثیرات منفی بر کسب‌وکار شما دارند. دیدگاه مشتریان شما برای شناسایی این تهدیدها بسیار اهمیت دارد. به عبارت دیگر همه عوامل محیطی ممکن است یک روزی برای شما فرصت باشند و یا تبدیل به تهدید شوند. نحوه رفتار شما با تغییرات محیطی است که نشان می‌دهد شما از آن تغییر به شکل فرصت استفاده کردید و یا برای شما تهدید محسوب شده است. شما باید نسبت به تهدیدهای محیطی آگاه باشید و همواره تحقیقات خود را در این باره به روزآوری کنید. محتوایی که به آسانی توسط رقبای شما تقلید شود، اجرای نامناسب یک استراتژی بازاریابی محتوای مناسب، قرار دادن محتوای تکراری و یا تقلیدی در معرض دید مخاطب، بمباران اطلاعاتی مخاطبان، تولید محتوای عام‌پسند بدون توجه به طبقه مخاطبان هدف شما، ترجمه محتواهای تولید شده به زبان‌های دیگر به‌عنوان تنها روش تولید محتوا، دزدی ادبی و عدم ذکر منبع تولیدکننده محتوا، عدم توجه به پیوستگی تولید محتوا، عدم توجه به زمان مناسب برای انتشار محتوا، همه و همه می‌توانند تهدیدهای بزرگی برای بازاریابی محتوای شما باشند.
رقبای شما به راحتی می‌توانند روند بازاریابی محتوای شما را رصد کنند و نسبت به آن ایده‌پردازی کنند و بهتر از شما با منابع بیشتر و بودجه بیشتر محتواهای مناسب‌تری تولید کنند و از ناهماهنگی‌های شما در برنامه بازاریابی محتوا سوءاستفاده نمایند و بهتر از شما جلوه کنند.
چنانچه شما بتوانید ماتریس سوالات بازاریابی محتوای خود را با اطلاعات واقعی از خود، مخاطبان و تحقیقات محیطی کامل کنید، می‌توانید از این اطلاعات برای ایجاد یک برنامه عملیاتی بازاریابی محتوا به خوبی استفاده کنید. تصمیم‌گیری نحوه برنامه‌ریزی و اجرای بازاریابی محتوا بر اساس نقاط قوت، ضعف، فرصت‌ها و تهدیدهای شماست. از فرصت‌ها استفاده کنید و تهدیدهای بالقوه خود را هرگز فراموش نکنید.
