اسم فروشگاه‌های آنلاین محصولات دسته‌دوم در میان کسب‌وکارهای آنلاین، این روزها برای همه نام‌آشناست؛ فروشگاه‌هایی که از شیر مرغ تا جان آدمیزاد و هرچیز که فکرش را بکنیم، در آنها خرید و فروش می‌شود. اما اگر فروشگاهی تنها یک محصول دسته‌دوم را بفروشد چه؟ در نگاه اول این ایده چندان سودآور به نظر نمی‌رسد، علی‌الخصوص اگر آن محصول کتانی باشد. اما کمپانی campless که وب‌سایت فروشگاه آنلاین آن نام stockx را به خود گرفته، امروز استارتاپی ۶ میلیارد دلاری است که به صورت تخصصی کتانی‌های دسته‌دوم گوشه و کنار جهان را می‌فروشد. به گفته وال استریت ژورنال، این بازار مجازی بین‌المللی، نه‌تنها یک فروشگاه منحصر‌به‌فرد است، که بورس جمع‌وجوری هم برای کتانی‌های دسته‌دوم برندهای مختلف دست‌وپا کرده و با توجه به قیمت، میزان فروش روزانه و رضایت مشتریان افت و خیز بازار انواع کتانی‌های دسته دوم را نمایش می‌دهد. استارتاپ استاکس، حالا یکی از منحصر‌به‌فردترین برندهای دسته‌دوم فروشی دنیاست که هواداران پروپا‌قرص کتانی شیفته آن هستند.
- برندی برای هواداران سینه‌چاک کتانی
در پروفایل جاش لوبر در وب‌سایت تد، او تحت عنوان «متخصص اطلاعات کتانی» معرفی شده است؛ کسی که اولین و بزرگ‌ترین فروشگاه تخصصی کتانی‌های دسته‌دوم را راهاندازی کرده است و امروز سرمایه‌گذاران فروشگاه مجازی او نه فقط کتانی دوست‌ها، که کارآفرینان سیلیکون‌ولی هستند. جاش لوبر که از مشاوران ارشد شرکت آی‌بی‌ام بود، در سال ۲۰۱۴ تصمیم گرفت کسب‌وکاری که سال‌ها به آن عشق ورزیده بود را راهاندازی کند. او در کنفرانس تد از برندی که برای کتانی‌های دسته‌دوم ساخته حرف می‌زند و آن را یکی از بازارهای مهم مخفی در جهان می‌داند: «کفش کتانی ایر جردن ۳ بلک سمنت را خیلی از شما نایک‌پوشان دیده‌اید، اما احتمالا نمی‌دانید که این کفش مهم‌ترین کفش تاریخ کتانی است. اولین مدل آن در ۱۹۸۸ عرضه شد؛ کفشی که آغازگر بازاریابی نایک بود، کل تبار ایر جردن را پیش راند و شاید نایک را نجات داد. آنچه ایر جردن ۳ بلک سمنت برای کتانی‌ها کرد، مثل آیفون برای موبایل‌ها بود. این کتانی چهار مرتبه به بازار عرضه شده و هر بار یک سلبریتی بزرگ آن را پوشیده است.» در ۲۰۱۱ آخرین باری که جردن۳ بلک سمنت عرضه شد، به قیمت تک‌فروشی ۱۶۰ دلار، ظرف دقایقی فروش جهانی داشت. نیویورک تایمز در مورد آن نوشته بود که مردم روزها بیرون فروشگاه‌های کتانی ایستاده بودند تا اولین خریداران آن باشند و درست دقایقی بعد از عرضه این مدل، هزاران جفت از آن با دو یا سه برابر قیمت در ebay به فروش رفتند. جاش می‌گوید: «برای برندها، معتادان کتانی جمعیت درآمدی بسیار مهمی محسوب میشوند. حتی می‌توانم بگویم بسیاری از برندها فقط برای همین گروه هدف، کتانی‌های تازه خلق می‌کنند؛ چرا‌که آنها تصمیم‌گیرندگان اصلی سلیقه عمومی جامعه‌اند؛ درست مثل هواداران سینه‌چاک اپل. اینها هستند که حاضرند ۸ هزار دلار برای یک کتانی دسته‌دوم بپردازند.»
- اوراق سهام کتانی
در سال ۲۰۱۵ بیش از ۹ میلیون جفت کفش کتانی تنها در آمریکا به فروش مجدد رسیده و این تعداد ارزشی بیش از ۲.۱ میلیارد دلار داشته است. جاش لوبر اعتراف می‌کند که خودش هم یک معتاد به کتانی است و زمانی که تصمیم گرفت استاکس را راهاندازی کند، ۲۵۰ جفت کتانی داشته است. علاقه‌مندی او به کتانی مثل بسیاری از کودکان آمریکایی به سال‌های مدرسه و بازی بسکتبال و قهرمان رویایی بچه‌های آمریکایی، مایکل جردن بازمی‌گردد. مثل خیلی از بچه‌های طبقه پایین، او چند سال پولش را جمع کرد تا توانست اولین کتانی نایک ایر جردن را برای خود بخرد. اما داستان این کودک که در ۳۴ سالگی کارآفرین کتانی‌های دسته‌دوم شد، کمی با هم‌سالانش تفاوت دارد. جاش از همان نوجوانی به دنبال اطلاعات مربوط به کتانی‌ها رفت و برای سرگرمی هم که شده شروع به تهیه و تدوین فهرست‌هایی از قیمت انواع کتانی‌های نو و دسته‌دوم کرد و این روزها او مشغول تجزیه و تحلیل بیش از ۲۵ میلیون معامله کتانی در جهان است. حالا فروشگاه او به معتادان به کتانی اوراق سهام می‌فروشد. جاش درباره بازار بورس کتانی می‌گوید: «پس یک صنعت ۲.۱ میلیارد دلاری نابسامان که رونق آن در خیابان به اندازه آنلاین است، آیا خدمات مالی اساسی برای کتانی‌ها ایجاد کرده؟ در مرحلهای از خودم پرسیدم در این بازار واقعا چه می‌گذرد. آیا کتانی‌ها واقعا شبیه سهام یا مواد مخدر هستند؟» او باور دارد که کتانی‌ها فرصتی برای سرمایهگذاری هستند که جای دیگری وجود ندارد. «برای خیلی از مردم، کتانی‌ها یک فرصت سرمایهگذاری قانونی و قابل دسترس هستند؛ یک بازار سهام کاملا دموکراتیک. باید بگویم کتانی‌ها شباهت‌های واضحی هم به معامله بورس و هم معامله غیرقانونی دارند، اما شاید از همه اساسیتر وجود یک بازیگر مرکزی است. یک نفر قانون بازار را وضع می‌کند و در مورد کتانی‌ها، آن برند نایک است.»
- در بازار پنهان کتانی چه می‌گذرد؟
در بخشی از وب‌سایت استاکس، علاوه بر خرید و فروش کتانی‌ها، اطلاعات جذابی درباره وضعیت این بازار در دنیا وجود دارد. برای مثال، طبق برآورد این سایت، نایک از جمله برند جردن آن ۹۶ درصد سهم همه کفش‌های کتانی که در بازار دسته دوم به فروش می‌رسد را به خود اختصاص داده است و در سال ۲۰۱۵ این برند کتانی در وب‌سایت استاکس حدود ۳۸۰ میلیون دلار فروش داشته است. رتبه دوم سایت هم متعلق به برند اسکچرز است که گوی رقابت را از آدیداس ربوده و فروش ۲۰۹ میلیون دلاری در بازار دسته‌دوم داشته است. جاش درباره این بازار پنهان و پر‌سود برای معتادان به کتانی و برندهای بزرگ این عرصه می‌گوید: «بازار کتانی فقط عرضه و تقاضاست، اما نایک در استفاده از عرضه عملکرد بسیار خوبی داشته، این برند با عرضه کتانی‌های در تعداد محدود آنچنان بازار اولیه خود را محدود می‌کند که یک هوادار کتانی حاضر می‌شود ۸ هزار دلار برای کفش محبوبش در بازار دسته‌دوم بپردازد». او باور دارد که بازار خرید و فروش دسته‌دوم کتاني‌ها، بیزینس پنهانی است که رویه این مارکت جهانی را به دست گرفته و در آن می‌تازاند و به عنوان یک هوادار کتانی و یک کارآفرین می‌گوید: «به نظر من دنیای اینترنت آنقدر وسیع است که جا برای همه خلاقیت‌های شما داشته باشد. پس اگر به علایق خود معتادید و قصد دارید کاری برای خودتان دست‌وپا کنید، به سراغش بروید.»