شروین مشایخ کارشناس طراحی | براساس دیدگاههای مدرن، طراحی برای حل مشکل به کار میرود. میتوان یک کسبوکار، یک محصول یا خدماتی را طراحی کرد. نخستین کار این است که بدانیم مخاطب کیست و چه خصوصیاتی دارد. سن، جنس، عادتها و سایر ویژگیهای رفتاری و فیزیکی مشتری باید مدنظر قرار گیرد. در این صورت مشکلات کاربر را پیدا میکنید و میتوانید خدمات یا محصولی را طراحی کنید که نیاز بیشتری را از مشتری برطرف میکند. به همین دلیل بخش ویژوآل دیزاین یا وجه بصری طراحی بخش آخر طراحی محسوب میشود. در مرحله نخست باید کارکرد محصول، مرحله دوم قابلاستفاده بودن و در مرحله سوم اینکه این طراحی چقدر قابل یادگیری است بررسی شود، یعنی اینکه اگر کاربری از یک محصول استفاده کرد آیا دوباره هم میتواند بهراحتی از آن استفاده کند و در مرحله آخر زیبایی و جذابیت بصری طراحی مورد نظر است. بهعنوان مثال، تفاوت بین پلهبرقی و آسانسور چیست؟ اگر برق قطع شود آسانسور کل کاراییاش را از دست میدهد اما پلهبرقی کاراییاش را حفظ میکند منتهی در مدت زمان بیشتری و با صرف انرژی بیشتر آن را انجام میدهد. بنابراین طراحان باید توجه کنند که همیشه محصولی را طراحی کنند و بسازند که کارکرد اولیه خود را انجام دهد. با توجه صحبتهایی که شد در حال حاضر کمتر از ۱۰درصد از نرمافزارها و وبسایتهای ایرانی براساس آنچه گفتیم راهاندازی میشوند و کارکرد کاربرمحور ندارند.
بهطور کلی دو دسته وبسایت در ایران راهاندازی میشود؛ یکی وبسایتهایی که شرکتهای استارتاپی نوپا راهاندازی میکنند و ماهیت استارتاپ به این صورت است که زمان زیادی برای شناخت کاربران واقعی خود حداقل در زمان راهاندازی صرف نمیکنند در حالی که در بحث استارتاپی وقتی در مورد محصول اولیه صحبت میکنیم میگوییم باید حداقل محصولی تولید کنید که از کاربران فیدبک مثبتی دریافت کنید که آیا ازاین محصول استفاده خواهند کرد یا نه. اما افراد تنها به راهاندازی هر چه سریعتر محصول فکر میکنند. بنابراین بخشی که باید به شناخت مخاطب خود قبل از راهاندازی محصول فکر کنند، عملا حذف میشود. بخش دیگر مربوط به افرادی است که از وضع مالی بهتری برخوردار هستند و زمان و بودجه انجام تحقیقات روی بازار و کاربر را دارند یا بعد از گذشت مدتزمانی چندساله به جایی رسیدهاند که زمان و هزینه بیشتری بابت این مسائل صرف میکنند و دیجیکالا و آپارات از این دستهاند. به همین دلیل در حال حاضر کمتر از ۱۰درصد از کسبوکارهای آنلاین به یوایکس توجه میکنند.
از ویژگیهای استارتآپی میتوان به رشد سریعش اشاره کرد و تعداد زیاد کسبوکارهایی که هرروزه راهاندازی میشوند. همین امر موجب شده که آموزش و تخصص در این حوزه کمتر دیده شود و به همان میزان افراد دارای تخصص حرفهای بهویژه در امر دیزاین و یوایکس در ایران بسیار کم داریم و در این زمینه با کمبود منابع انسانی مواجه هستیم. رشد سریع استارتاپها موجب شده که دانش افراد فرصتی برای رشد نداشته باشند.
طراحان یا با تجربه نرمافزاری و کامپیوتر وارد این حرفه میشوند یا تخصص گرافیک دارند. دانشگاههای ایران کمتر به موضوع دیجیتال میپردازند و با وجود اکوسیستمی رو به رشد که به منابع انسانی متخصص بسیاری نیاز دارد و زمینههای کاری زیادی هم فراهم کرده است، رشتههای دانشگاهی توجهی به این حوزه ندارند و افرادی که در این زمینه تخصصی به دست میآورند براساس مطالعه شخصی و با بررسی نمونههای خارجی خودآموزی میکنند و به این دانش دست مییابند. در حالی که طراحی دیگر در پوستر و کارت و لوگو خلاصه نمیشود و افراد باید وارد دنیای دیجیتال شوند و وبسایت و اپلیکیشن طراحی کنند. گروههایی مانند جهش و فرانش به ارائه آموزشهایی در این زمینه پرداختهاند و از دل خود حوزه استارتاپی گامهایی برای آموزش و اشاعه دانش یوایکس و بهطور کلی طراحی برداشته شده اما فعلا جوابگوی نیاز بازار نیست و در مراحل ابتدایی است و وارد جزئیات نشده است.
در طراحی مسائل و جزئیات زیادی مورد توجه است؛ متاسفانه طراحیهایی که الان انجام میشود، در مواقع بسیاری پوستهای از وبسایتی دیگر با رنگی متفاوت است. لیاوت و فرم و فونت شاید خیلی تاثیرگذار نباشند و بعد از تعیین ساختار مربوط به این موارد که در طراحی لوگو و پوستر هم مورد نظر هستند، در طراحی وبسایت موارد دیگری دارای اهمیت میشوند؛ از جمله انیمیشنها، اینتراکشن دیزاینها و… در واقع طراحی باید زبانی گویا داشته باشد و با مخاطبش گفتوگو کند و تعامل داشته باشد و مثلا به کاربر پاسخ دهد و عکسالعمل داشته باشد، راهنمایی کند، نوع حرکت را تعیین کند و همه این مسائل بخش مهم طراحی مدرن است. این جزئیات از طراحی است که کاربر را مشتاق به بازدید و استفاده از سایت میکند.