تاریخ اینترنت شاید عبارت عجیبی باشد، چرا که آنقدرها هم به نظر تکنولوژی قدیمی نمی آید. حتی عمر شصت ساله هم به سختی بتواند لقب تاریخ به خود بگیرد. اما آنقدر سیر تکامل اینترنت با سرعت بالایی رخ داده که تقریبا همه را متقاعد می کند که با وجود زمان کم، لقب تاریخ را به آن بدهیم. اینترنت یک شبکه جهانی متشکل از میلیاردها رایانه و دستگاه الکترونیکی است. شبکه‌ای تشکیل‌شده از مجموعه‌ای از شبکه‌ها که در آن هر کاربر می‌تواند اطلاعات خود را با سایر کاربران شبکه به اشتراک بگذارد. اینترنت برای اولین بار توسط مرکز تحقیقات پیشرفته آمریکا (ARPA) در سال 1969 به‌وجود آمد و در ابتدا ARPANET نام گرفت. هدف اولیه این مرکز ایجاد شبکه‌ای بود که در آن محققان علوم رایانه در یک دانشگاه بتوانند با محققان سایر دانشگاه‌ها ارتباط برقرار کنند. نحوه طراحی آرپانت یک مزیت جانبی مهم را به‌وجود آورد. از آن‌جایی که پیام‌های ارسالی در آن می‌توانستند در بیش از یک جهت مسیردهی شوند، با قطع شدن اتصال بخش‌هایی از شبکه (به دلیل حملات نظامی یا بلایای طبیعی)، شبکه کلی می‌توانست عملکرد خود را ادامه دهد.
امروزه اینترنت یک سازه عمومی، مشارکتی و خودگردان است که در دسترس صدها میلیون نفر از مردم جهان قرار دارد. بسیاری از مردم از آن به‌عنوان منبع اصلی اطلاعات خود استفاده کرده و به کمک ساخت و توسعه اکوسیستم اجتماعی اینترنت، شبکه‌های اجتماعی مختلفی را به‌وجود می‌آورند و محتواهای مورد نظر خود را به اشتراک می‌گذارند. علاوه بر آن تجارت الکترونیک یا خرید اینترنتی به یکی از مهم‌ترین کاربردهای اینترنت تبدیل شده است.
سال‌شمار تولد اینترنت
اینترنتی که امروز می‌شناسیم چندان قدیمی نیست و در دهه 60میلادی شروع به کار کرد. این پدیده که در نهایت به دگرگونی کلی مناسبات انسانی انجامید، الان یک امر کاملا معمولی به‌شمار می‌رود که هر فردی به راحتی باید به آن دسترسی داشته باشد. تقریبا همین‌طور هم شده است. چندین میلیارد نفر در سطح جهان به این پدیده حیات‌بخش دسترسی دارند. اما سیر تکامل اینترنت جذاب و خواندنی است؛ از اینترنت کابلی گرفته تا اینترنت ماهواره‌ای، هر کدام داستان خود را دارد. در ادامه این مسیر را مرور می‌کنیم.
دهه 60
ایده شبکه جهانی رایانه‌ای در سال 1962 به ذهن یکی از دانشمندان علوم رایانه در ام‌آی‌تی به نام J.C.R Licklider رسید. او سپس ایده خود را با همکاران خود در مرکز تحقیقات پیشرفته وزارت دفاع آمریکا در میان گذاشت. او به کمک Leonard Kleinrock، Thomas Merrill وLawrence G. Roberts بر روی نظریه سوئیچینگ بسته (Packet-Switching) کار کرد تا ایده اولین شبکه جهانی رایانه‌ای را عملی کند. سپس رابرتز «برنامه‌ای برای آرپانت» را منتشر کرد که در سال 1969 عملی شد. در تاریخ 29 اکتبر 1969 برای اولین بار رایانه‌های دانشگاه‌های استنفورد و یو‌سی‌ال‌ای به یکدیگر متصل شدند. این دو دانشگاه اولین هاست‌های تاریخ اینترنت هستند. اولین پیامی که در این شبکه ارسال شد عبارت Login بود. در سال‌های بعد آرپانت توسعه بیشتری پیدا کرد.
دهه 70
در سال 1973، Robert Kahn و Vinton Cerf با همکاری یکدیگر اولین پروتکل اتصال شبکه‌های مختلف را توسعه دادند. امروزه این پروتکل با نام TCP/IP شناخته می‌شود. با به‌کارگیری این پروتکل در صورت قطع شدن اتصال یکی از شبکه‌ها، عملکرد سایر شبکه‌ها مختل نمی‌شود. Robert Metcalfe هنگامی که در شرکت Xerox مشغول به کار بود یک شبکه کابلی را توسعه داد که در آن انتقال داده‌ها با سرعت و حجم بیشتری انجام می‌شد. او این سیستم را Alto Aloha نام‌گذاری کرد اما امروزه به نام Ethernet شناخته می‌شود. در سال‌های بعد Ted Nelson برای سازمان‌دهی اطلاعات شبکه پیشنهاد استفاده از ابرمتن (Hypertext) را ارائه داد و سیستم عامل Unix در شبکه‌های TCP/IP محبوبیت زیادی پیدا کرد. همچنین Tom Truscott و Steve Bellovin سیستم یونیکس‌محوری را برای انتقال داده از طریق خطوط تلفن طراحی کردند که USENET نام گرفت.
دهه 80
Dave Farber از دانشگاه دلور، از پروژه‌ای برای ایجاد یک شبکه ارزان‌قیمت dial-up با استفاده از خطوط تلفن رونمایی کرد. در 1982 سیستم PhoneNet پایه‌گذاری و به آرپانت و اولین شبکه تجاری آن زمان (Telenet) متصل شد. این امر دسترسی به اینترنت را وسیع‌تر کرد و به چندین کشور در سراسر جهان اجازه داد با یکدیگر ارتباط ایمیلی برقرار کنند. در پی فعالیت‌های CERN استرالیا، کانادا، فرانسه، آلمان، کره جنوبی و ژاپن نیز با استفاده از TCP/IP به این شبکه پیوستند. در 1981 شرکت 3Com از محصولات Ethernet خود برای رایانه‌های شخصی و کاری رونمایی کرد که به ایجاد اولین شبکه‌های محلی (LAN) انجامید. سپس «سیستم نام دامنه» ابداع شد که سازمان‌دهی تعداد فزاینده کاربران اینترنت را ساده‌تر کرد. در 1985 اولین دامنه به نام symbolics.com به ثبت رسید.
دهه 90
در 1990 آرپانت منحل شد. Tim Berners-Lee و همکاران او در CERN زبان نشانه‌گذاری ابرمتنی (HTML) و مکان‌یاب منبع یکسان (URL) را ابداع کردند. به این صورت با راه‌یابی اینترنت به کشورهای اروپایی، «وب جهان‌گستر» یا World Wide Web متولد شد. در این دهه اولین کشورهای آفریقایی (شامل اوگاندا، گینه، موزامبیک، ماداگاسکار و رواندا به کمک ایستگاه‌های ماهواره‌ای به اینترنت متصل شدند. سال 1995 نقطه عطفی برای اینترنت بود. شرکت مایکروسافت از Windows 95 رونمایی کرد؛ آمازون، یاهو و ای‌بی تأسیس شدند؛ اینترنت اکسپلورر عرضه شد؛ با ابداع Java امکان متحرک‌سازی وب‌سایت‌ها به‌وجود آمد و فعالیت‌های اینترنتی جدیدی را گسترش داد. در سال 1998 نیز گوگل تأسیس شد. اولین ویروس کامپیوتری که می‌توانست خود را تکثیر و ارسال کند در سال 1999 کشف شد.
دهه 2000
در سال 2000 جهان شاهد اوج‌گیری و ترکیدن حباب دات-کام بود. درحالی‌که کسب‌وکارهای اینترنتی هر روز جای خود را در زندگی روزمره مردم باز می‌کردند، شاخص داو جونز با بزرگ‌ترین سقوط خود تا آن هنگام مواجه شد. تا سال 2001 اغلب شرکت‌های اینترنتی عمومی از میان رفتند. اما اتفاقات خوبی نیز رخ داد. گوگل موفق شد بازار جستجوگرهای اینترنتی را قبضه کند. همچنین در این دهه اتصال اینترنتی Wi-Fi رواج پیدا کرد. علاوه بر آن دستگاه‌های رایانه‌ای همراه از جمله تلفن‌های هوشمند روانه بازارها شدند.
تجارت الکترونیک
سابقه تجارت الکترونیک یا ecommerce به بیش از 40 سال قبل باز‌می‌گردد. هنگامی که فناوری‌های تبادل داده‌های الکترونیک (EDI) و تله‌شاپینگ در دهه 70 به‌وجود آمده و راه را برای تجارت الکترونیکی که امروز می‌شناسیم باز کردند. تجارت الکترونیک به معنای خرید و فروش محصولات یا خدمات به صورت آنلاین و در بستر اینترنت است. تاریخچه تجارت الکترونیک با تاریخچه اینترنت درهم‌تنیده است. به مرور زمان با پیشرفت اینترنت راحتی، امنیت و رابط کاربری سایت‌های تجارت الکترونیک افزایش پیدا کرد و محبوبیت آن را در میان مردم افزایش داد. راه‌یابی اینترنت به زندگی روزمره مردم جهان، تجارت الکترونیک را به پدیده‌ای عادی مانند تماشای تلویزیون تبدیل کرد. بسیاری از مردم جهان با کسب‌وکارهای اینترنتی ارتباط دارند و نمی‌توانند زندگی خود را بدون آن تصور کنند.
اولین بار خرید آنلاین توسط کارآفرین بریتانیایی، Michael Aldrich ابداع شد. او توانست به کمک یک خط تلفن یک تلویزیون را به یک رایانه پردازش تراکنش متصل کند. این سیستم در 1980 به بازار عرضه شد و کسب‌وکارهای بنگاه-به-بنگاه را در انگلستان، ایرلند و اسپانیا به‌وجود آورد. در سال 1982 شرکت خدمات آنلاین Minitel در فرانسه تأسیس شد که از طریق خطوط تلفن، مشترکین تلفن را به یک شبکه رایانه‌ای متصل می‌کرد. تا 1997 بیش از 7میلیون خانه به شبکه Minitel متصل شدند. اولین تجربه خرید اینترنتی برای مصرف‌کنندگان در سال 1992 توسط شرکت Book Stacks در آمریکا ارائه شد. شرکت آمازون یکی از اولین سایت‌های تجارت الکترونیک در آمریکا بود که در سال 1995 به فروش آنلاین کالاها پرداخت. در آن زمان کتاب‌فروشی‌های سنتی خشت‌وگلی به حدود 200هزار عنوان کتاب محدود بودند اما آمازون محدودیت‌های فیزیکی یک فروشگاه سنتی را از میان برداشت و به طور فزاینده‌ای حجم محصولات فروشگاه خود را افزایش داد. به دنبال آن هزاران کسب‌وکار به اینترنت راه یافتند.
کتاب‌فروشی آمازون به مرور زمان محصولات ارائه شده در این وب‌سایت را تنوع بخشید. امروزه انواع محصولات مانند موسیقی، فیلم، وسایل الکترونیکی، لوازم خانگی، مواد غذایی و… در این فروشگاه عرضه می‌شوند. آمازون یکی از اولین فروشگاه‌های اینترنتی بود که برای کاربران خود امکان بازبینی و امتیازدهی محصولات را فراهم کرد. امروزه این روش یکی از موثرترین ابزارهای بازاریابی و ایجاد اعتماد در میان مشتریان است.
در پی موفقیت آمازون مارکت‌پلیس‌های دیگری مانند eBay (فروشگاه مزایده آنلاین تأسیس شده در 1995) و Etsy (تأسیس شده در 2005) به موفقیت تجاری رسیدند و تا سال 2019 فروش خالص خود را از 4.97میلیارد دلار فراتر بردند. بنا بر تخمین‌های eMarketer فروش جهانی شرکت‌های تجارت الکترونیک در سال 2022 برای اولین بار از 5تریلیون دلار فراتر خواهد رفت که به معنای بیش ز یک‌پنجم کل بازار خرده‌فروشی خواهد بود. تا سال 2025 با وجود کاهش سرعت رشد این بازار، میزان فروش از 7تریلیون دلار فراتر خواهد رفت.
تکامل امنیت پرداخت‌های آنلاین
هرچقدر کسب‌وکارهای آنلاین رواج پیدا کردند، اهمیت ارتباطات و تراکنش‌های امن‌تر بیش‌ازپیش مشخص شد. در سال 2004 انجمن استانداردهای امنیتی صنعت کارت‌های پرداخت (PCI) به وجود آمد تا پیروی کسب‌وکارهای اینترنتی از ضوابط امنیتی تضمین شود. این سازمان با هدف توسعه، پیشرفت، ذخیره‌سازی، ترویج و به‌کارگیری استانداردهای امنیتی به جهت حفاظت از داده‌های حساب‌های مشتریان تأسیس شد.
