شیریک؛ بذری که ۱۰ سال دیگر برداشت می‌شود
بنیانگذاران استارتاپ «شیریک» از اهداف بلندمدت خود می‌گویند
ما در استارتاپ شیریک تصمیم گرفتیم با حذف دلالان و ایجاد رابطه بین فروشنده و کاربر مناسب‌ترین قیمت برای فروش کالای مورد نیاز کاربران را فراهم کنیم. شیریک یک بازار واقعی از تولید به مصرف در دنیای مجازی است! بنابراین شیریک یک فروشگاه اینترنتی معمولی نیست! افراد می‌توانند با موبایل خود و در کنار دوستان‌‌شان بازارگردی کنند و با به‌اشتراک‌گذاری لینک‌های خرید با همدیگر یک خرید سرگرم‌کننده و به‌صرفه داشته باشند. این مهم‌ترین وجه تمایز شیریک است!» آنچه خواندید خلاصه‌ای از اهداف بلندمدت بنیانگذاران شیریک است. جوان با سابقه کار در استارتاپ‌های بزرگ کشور تصمیم گرفتند که شریک شوند و استارتاپ «شیریک» را راه‌اندازی کنند تا دست دلالان و واسطه‌ها را از بازار خرده‌فروشی آنلاین کوتاه کنند. آنها خود را نسل سوم و پیشرفته این بازار می‌دانند. امیرحسین خوشبین بهمن خرسندی و سهیل ملک بنیانگذار شیریک هستند و در این گفت‌وگو از این استارتاپ و برنامه‌هایی که برای آینده آن دارند گفته‌اند.
امیرحسین: در بازار خرده‌فروشی آنلاین جزئیات زیادی وجود دارد که موجب شکست یا موفقیت یک کسب‌وکار می‌شوند. بسیاری از کسب‌وکارهایی که وارد این بازار شدند مدعی حذف دلال‌ها بودند اما به مرور زمان به یکی از دلالان اصلی بازار تبدیل شدند چراکه به رابطی میان فروشنده و کاربر تبدیل نشدند بلکه خواستند بازی جدیدی ایجاد کنند. اما ما در «شیریک» تصمیم گرفتیم با حذف دلالان و ایجاد رابطه بین فروشنده و کاربر مناسب‌ترین قیمت برای فروش کالای مورد نیاز را فراهم کنیم. اهمیت قیمت مناسب و در واقع مناسب‌ترین قیمت برمی‌گردد به دغدغه‌ای که در کسب‌وکارهای قبلی‌مان یعنی بامیلو و اسنپ داشتیم. به ویژه در بامیلو چراکه رقابت تنگاتنگی با دیجی‌کالا داشت و قیمت مناسب از اهمیت زیادی برخوردار بود.
سهیل: خرید اشتراکی خدمتی است که ما در شیریک برای فروشنده و کاربر ایجاد کرده‌ایم بدون آنکه درصدی سهم از ایجاد این ارتباط دریافت کنیم. به این صورت که اگر برای فروشندگان بیشتر دیده‌شدن مهم باشد هزینه‌ای برای آن پرداخت می‌کنند تا فروش‌شان را افزایش بدهند.
بهمن: هر کسی که کشاورز یا باغدار تولیدکننده واردکننده یا تامین‌کننده بدون واسطه در بازار باشد و کالایی برای فروش داشته باشد شیریک ویترین محصولاتش خواهد بود. ما در شیریک بستری مهیا کرده‌ایم تا با برقراری ارتباط مستقیم و بی‌واسطه بین تولیدکننده و مصرف‌کننده فروشندگان بدون پرداخت هیچ‌گونه هزینه اضافه‌ای اعم از کمیسیون هزینه پردازش و… کالای خود را به دست مصرف‌کننده نهایی خود برسانند.
درواقع شیریک یک بازار واقعی از تولید به مصرف در دنیای مجازی است! بنابراین شیریک یک فروشگاه اینترنتی معمولی نیست! افراد می‌توانند با موبایل خود و در کنار دوستان‌‌شان بازارگردی کنند و با به‌اشتراک‌گذاری لینک‌های خرید با همدیگر یک خرید سرگرم‌کننده و به‌صرفه داشته باشند. این مهم‌ترین وجه تمایز شیریک است!
بهمن: به‌صرفه‌بودن و کاهش هزینه‌های خرید مهم‌ترین مزایایی است که اپلیکیشن شیریک برای کاربران خود ایجاد کرده است. در شیریک هر آنچه را که یک کاربر نیاز دارد خواهد یافت. کالاهایی ویژه شگفت‌انگیز و محصولاتی را که ممکن است کاربران به آنها علاقه داشته باشند در صفحه‌ای که به صورت اختصاصی برای هر کاربر طراحی شده است به نمایش می‌گذاریم. کاربران می‌توانند هر کالایی را که می‌خواهند در دسته‌بندی‌های مختلف مانند محصولات کشاورزی و باغی کالاهای اساسی و سوپرمارکتی لوازم آرایشی و بهداشتی پوشاک انواع لوازم منزل و… به بهترین قیمت بازار خریداری کنند.
امیرحسین: شیریک اولین کسب‌وکار اشتراکی در ایران است که البته پیش از آن هم برخی کسب‌وکارها چنین ادعایی داشتند اما از این مدل برای واسطه‌گری استفاده کردند. ما تنها یک رابطه مستقیم ایجاد می‌کنیم تا کاربر با قیمت مناسب کالای مورد نظر خود را تامین کند. البته شرایطی هم دارد تا با قیمت مناسب کالا خریداری شود.
سهیل: کار مجموعه ما با شیریک شروع شد ولی الان در ۴ حوزه bc, bb, logistics, crypto فعال هستیم و به‌زودی به یک هلدینگ تبدیل می‌شویم.
امیرحسین: در منطق شیریک چیزی به نام تخفیف معنا ندارد. در شیریک قیمت واقعی کالا دیده می‌شود. هر کالایی در شیریک با قیمت به کاربر نشان داده می‌شود؛ قیمتی که در بازار وجود دارد و قیمتی که کالا بدون واسطه از تولیدکننده (کشاورز-باغدار یا تولیدکننده) خریداری می‌شود. کاربر تنها کاری که باید انجام دهد این است که لینک سایت یا لینک صفحه مورد نظر خود را با دیگران به اشتراک بگذارد. بعد از ساعت او می‌تواند کالای خود را خریداری و دریافت کند. اما نکته‌ای وجود دارد؛ به این صورت که گاهی افراد حوصله چنین کارهایی ندارند که در این صورت از کوپن‌هایی که به این منظور در نظر گرفته شده است استفاده می‌کنند.
بهمن: وقتی فردی در حالت عادی میلیون تومان خرید انجام می‌دهد اما همان اجناس را از طریق شیریک با هزار تومان تهیه می‌کند و می‌تواند بخش زیادی از پول خود را ذخیره کند این شیوه خرید برایش جذاب می‌شود. شیریک در واقع برای قشر حساس جامعه مطلوب است.
بهمن: همیشه هم بحث سرعت خرید در میان نیست. وقتی۷۰درصد از هزینه کالای مصرفی کاربر حذف می‌شود برایش قانع‌کننده است که این اشتراک‌گذاری را انجام دهد و برای آن صبوری خواهد کرد. در نظر گرفتن ساعت زمان خرید به مشتری تنها با هزینه حمل یکی دیگر از مزایای مدل شیریک در مقابل فست‌دلیوری‌ها‌ست.
امیرحسین: در این مدل از کسب‌وکار اصل بر اشتراک‌گذاری است. برای اشتراک‌گذاری باید اعتماد داشته باشی. در تحلیل‌های اولیه ما متوجه شدیم سادگی دسترسی به کالا هم حائز اهمیت است. منظور از کالای ساده کالاهای مصرفی است. طبیعی است برای خرید یک موبایل میلیون تومانی که میلیون کمتر از قیمت بازار هم فروخته شود کسی از شیریک در شروع کار خرید نخواهد کرد. اما کیلو پرتقالی که در بازار کیلوییهزار تومان است در سایتی که قیمت آن هزارتومان برای هر یک کیلو پرتقال است خرید کاربر قطعی است.
امیرحسین: درحال حاضر ارسال سریع در برنامه‌های‌مان نیست اما در برنامه‌های آینده شیریک این قابلیت هم برای کاربران ایجاد خواهد شد. استارتاپ شیریک الان به جایی رسیده که با برون‌سپاری بحث پردازش و ارسال آن هم با خط سرد سبک مشکلی بابت تحویل کالاهای مصرفی و تازه ندارد.
امیرحسین: قانع‌کردن سرمایه‌گذار در ایران کار سختی است؛ چراکه پیش از دانستن ادبیاتی که سود بلندمدت و کوتاه‌مدت را برای سرمایه‌گذار قابل درک کند شرایط اقتصادی ایران و محدودیت‌هایی که وجود دارد خطرپذیری را دو‌چندان می‌کند. ما در طول سال گذشته با صاحبان کمپانی‌های بزرگی وارد مذاکره شدیم و نتایج خوبی هم حاصل شد. سرمایه‌گذاری در ایران با آنچه در دنیا مرسوم است فاصله زیادی دارد. دلیل آن هم محافظه‌کاری ناشی از شرایطی است که پیش‌تر به آن اشاره کردم. این در حالی است که درصد پول جامعه در اختیار درصد از افراد است که محافظه‌کار هستند. اما درعین حال جالب است بدانید که «پین دودو» که شیریک نمونه بومی‌شده آن در ایران است هم از ایجاد چنین برنامه‌ای در ایران استقبال کرد و طی مذاکره‌ای که داشتیم آنها خواهان سرمایه‌گذاری و همکاری با ما در ایران بودند.
امیرحسین: جذب سرمایه با مواردی که به آن اشاره کردم چالش بزرگی است که تنها برای شیریک نیست. چالش همه استارتاپ‌هاست؛ چراکه سرمایه نامشهود برای سرمایه‌گذاران معنایی ندارد. درصورتی‌که خرید اشتراکی (Social Commerce) در دنیا کاملا درک شده اما در ایران برای بسیاری از افراد این واژه ناشناخته است. این در حالی است که سرمایه‌گذاران بزرگ دنیا از بازار سنتی فاصله گرفته‌اند.
سهیل: از سوی دیگر اکثر کسب‌وکارهای کوچک به دنبال ایجاد سایت خودشان هستند و درحالی‌که مغازه فیزیکی خود را اداره می‌کنند حتی ممکن است در اینستاگرام هم صفحه‌ای داشته باشند و سایتی هم ایجاد می‌کنند تا از هر موقعیتی استفاده کنند. اما این نوع فروشندگان توجه نمی‌کنند که بزرگ‌ترین کسب‌وکارها مانند نایک بیشترین فروش را در سایر پلتفرم‌های فروش مانند آمازون دارند. درعین حال چالش نیروی انسانی متخصص به‌خصوص در بخش فنی به یک معضل تبدیل شده است چون نرخ مهاجرت هم افزایش یافته است.
امیرحسین: اما نکته دیگری که در جذب نیروی انسانی وجود دارد این است که از دوران شیوع کووید- مدل کارکردن تغییر کرد که محبوب کارمندان و تا حدودی محبوب کارفرما بود اما به عقیده من دورکاری در ایران بدترین نوع کارکردن است چون شاید هر فردی در کاری تخصص مورد نظر را داشته باشد اما ما در ایران مسئولیت‌پذیری و نظم را نیاموخته‌ایم و این نکته هم برای فرد و هم برای تیم نوعی آسیب به‌شمار می‌رود .
بهمن: نکته مهمی که در مورد سرمایه‌گذاران استارتاپ شیریک وجود دارد این است که آنها نقطه طلایی فرایند کسب‌وکار ما هستند چون ما را درک می‌کنند و تا حدودی با این مدل کسب‌وکار آشنا شده‌اند. بنابراین برای مذاکرات اولیه چند پله جلو هستیم. زمانی که این بازار در حال شکل‌گیری بود بسیاری از کسب‌وکارهای برند در این حوزه معرفی ابتدایی داشتند. الان سرمایه‌گذار درک می‌کند که کاربر ارگانیک چه اهمیتی دارد و چطور می‌توان رشدی همراه با سود به دست آورد. سرمایه‌گذار بد به‌راحتی می‌تواند یک استارتاپ را نابود کند.
امیرحسین: نکته آخر در مورد چالش‌ها و سیاست‌های دولتی و قوانین است. در هیچ کشوری هیچ دولتی توانایی تامین هزینه‌های استارتاپ‌ها را ندارد و این کار را انجام نمی‌دهد. هرچند در ایران معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری سالانه حدود هزار میلیارد تومان به پارک‌های علم و فناوری پرداخت می‌کند که به هیچ‌وجه کافی نیست. این موارد لزوم ورود سرمایه‌گذاران خصوصی به دنیای استارتاپی ایران را به وضوح نشان می‌دهد که مسیر اصلی جذب سرمایه استارتاپ شیریک نیز از طریق همین سرمایه‌گذاران بخش خصوصی و خوش‌فکر بوده‌اند.
«شیریک» نامی لوتی‌منشانه است که در ادبیات ایران به گوش افراد آشناست. به همین دلیل این نام را برای کسب‌وکار بی‌رقیب‌شان انتخاب کردند. ایده اولیه‌اش از مدل چینی آن «پین دودو» گرفته شده است.
شیریک درحال حاضر بیشتر به دنبال تامین کالاهای مصرفی کم‌ریسک است تا کاربر قشر متوسط فرصتی برای ذخیره پول داشته باشد. استارتاپ شیریک بر این باور است که وقتی یک‌چهارم جمعیت کشور به‌طور مستقیم کشاورز هستند و میلیون تن وزن بار تولید بخش کشاورزی سال بوده است باید شرایط حمل‌و‌نقل خط سرد را ایجاد کرد تا بدون واسطه‌ها بتوانند محصولات خود را به دست مشتری برسانند. این یک نیاز است که شیریک به آن دست یافته و معتقد است در آینده نزدیک بسیاری از شرکت‌های لجستیکی به این سمت خواهند آمد.
نگاه متفاوتی به زندگی و خلق ارزش در کسب‌وکارشان دارند. تفاوت دیدگاه آنها به کسب‌وکار تا جایی پیش رفته است که دفترشان خانه‌باغی در یکی از محله‌های شمال تهران است که هنوز بوی گذشته در آن استشمام می‌شود. آنها از استارتاپ‌های نام‌آشنایی به یکدیگر پیوسته‌اند تا راه جدیدی را تجربه کنند؛ راهی که باور دارند تا سال آینده با وجود تحریم‌ها و محدودیت‌ها می‌تواند سرمایه‌های کلانی را به سوی ایران سرازیر کند.
امیرحسین خوشبین عاشق کشاورزی است و در گذشته نیز کار کشاورزی کرده است. پدرش ناشر است اما این کار کار امروز امیرحسین نشده است بلکه به سراغ ایجاد کاری آمده که خدمتی به اقشار مختلف جامعه کرده باشد.
نفر بعدی بهمن خرسندی است که پدرش دانش‌آموخته اتریش است و بسیار تمایل داشت تا پسرش هم این مسیر را در خارج از ایران طی کند. اما او در ایران ماند چون فرصت ایجاد اشتغال را بهتر از داشتن تحصیلات عالی و کار در شرکت‌های خوب خارج از ایران می‌داند.
سهیل ملک هم که در انگلیس اقتصاد خوانده و در یک شرکت در حوزه نفت در انگلیس مدتی کار کرده است به ایران برگشته و با امیرحسین و بهمن شریک شده است.
امیرحسین به‌طور جدی به استارتاپ شیریک ایمان دارد و با تحلیل بازار خرید آنلاین در جهان به درصد سهم ایران در این بازار امیدوار است چراکه معتقد است در پس هر محدودیت و محرومیتی فرصتی است که باید آن را به‌دست آورد. او مثال کسب‌وکارهای داخلی را که کپی مدل خارجی هستند مطرح می‌کند و اینکه گوشی هوشمند به‌راحتی توانست سبک زندگی افراد را به سرعت تغییر دهد. پس این تغییر در همه لایه‌های زندگی برای جامعه ایران محقق خواهد شد؛ چراکه درصد سهم خرده‌فروشی آنلاین ایران در اینستاگرام اتفاق می‌افتد یعنی در موبایل‌های کاربران.
استارتاپ شیریک درحال حاضر سرمایه‌گذارانی ایرانی و خارجی دارد. سرمایه‌گذارانی حقیقی و حقوقی که پتانسیل این بازار را درک کرده‌اند و خطرات آن را پذیرفته‌اند تا در آینده سود و موفقیت مورد نظر خود را به دست بیاورند.