یادداشت حامد ساجدی مدیرعامل شناسا در خصوص گزارش سال کافه بازار
۱- با توجه به گزارش اخیر کافه‌بازار، در سال گذشته تعداد برنامه‌ها و بازی‌های فروشنده (محصولات دیجیتال) ۲۳ درصد کاهش یافته در حالی که طرف تقاضای بازار شامل تعداد خریداران (۱۲ درصد)، تعداد خرید (۵۰ درصد) و حجم خرید (۸۳ درصد) افزایش یافته است؛ با توجه به شرایط اقتصادی در سال‌های اخیر این روندها را به معنای انقباض بازار محصولات دیجیتال تحلیل می‌کند یا انبساط آن؟ و استراتژی درست سرمایه‌گذاران در ورود یا خروج از حوزه‌های مختلف این صنعت چیست؟
در سال‌های گذشته اقبال زیادی به حوزه استارتاپی شد و بویژه اپلیکشینهای موبایل با توجه ملموس بودن و زمان به نسبت کوتاهتر رسیدن به محصول، در میان آنها جایگاه ویژهای یافتند. حضور شتابدهندهها و سرمایه‌گذاران علاقمند به این حوزه، نیاز فناورانه نه چندان بالا در محصولات ساده و در کنار اینها نفوذ جدی گوشیهای هوشمند، توسعه نسبی زیرساختها و مشاهده و یا به بیان دقیقتر، احساس مشاهده نمونههای موفق متعدد، تعداد زیادی از افراد را به سمت تولید محصول در این حوزه سوق داد.
اما واقعیتهای جدی بازار و تداوم کسب و کار، برای این تازه واردها دشواریهایی نیز به همراه داشت. کیفیت نه چندان بالا در برخی این محصولات، فروپاشی تیمها به دلیل عدم برخورداری از منافع متصور در ابتدا و گاهی علاقه به انشعاب و استقلال در اعضای تیم، نبود منابع کافی برای بسیاری از این محصولات جهت تداوم و توسعه مانع از این شد که روند آغازین ادامه یابد.
به نظر میرسد یک غربال طبیعی در این حوزه اتفاق میافتد که نمونههای محصول برتر به رشد خود ادامه می‌دهند و حجم و سهم بازار بیشتری از جامعه تشنه و بازار هنوز اشباع نشده را به خود اختصاص می‌دهند. سایر محصولات و نیز افراد جدید با احتیاط بیشتری گام برمیدارند و یا از دور خارج میشوند. جذابیتهای در حال رشد و به ویژه شرایط فاصلهگذاری اجتماعی، تعداد مخاطبین و سهم از هزینههای خانوار را افزایش خواهد داد. در کلان، فعلا این بازار رشد خواهد داشت.
بر این اساس انتخاب تیم/ایده و توجه به ظرفیت‌های قابل تامین و پایداری آنها در سرمایه‌گذاری، اهمیت خواهد داشت. تخمین معقول از چشمانداز و نیز راهبردهای میان مدت و بلند مدت سرمایه‌گذاران در این حوزه ها و تناسب آن با شرایط سرمایهپذیران، می‌تواند جذابیتهای این حوزه را حفظ و پر رنگ کند.
۲- در این گزارش وضعیت صنعت بازی‌های موبایل به تفکیک تشریح شده است. بازی‌های فروشنده در حالی که تنها ۱۹٪ از کل فروشنده‌های بازار را تشکیل می‌دهند توانسته‌اند ۳۶٪ از کل درآمد را از آن خود کنند. از طرفی کاربران بازار بیش از ۶۷۰ میلیون بار بازی‌ها را دانلود یا بروزرسانی کرده‌اند. با توجه به این حجم از بازار، شما چه تهدیدها و فرصت‌هایی را در این صنعت می‌بینید و بر اساس چه معیارهایی در مورد ورود به این صنعت تصمیم می‌گیرید؟
سرگرمی و بازی در شرایط رفاه و رشد طبقه متوسط به بالا، سهم جدی از علایق و سبد هزینههای فرد – خانواده را تشکیل می‌دهد و این روند در کل بصورت افزایشی است. اما در ایران و با توجه به مشکلات اقتصادی، به نظر میرسد این وضعیت اگرچه دوران کرونا و پساکرونا، تعطیلات تابستانی و نظایر آن، می‌تواند این رشد را در کوتاه مدت تضمین کند، اما در صورت بروز مشکلات اقتصادی جدیتر، در میان مدت، کاهش نرخ رشد نیز دور از ذهن نخواهد بود. احتمال دارد که در این شرایط، جابجایی و تغییر متفاوت وضعیت کسب و کارها بسته به انعطافپذیری و توان آنها محسوستر باشد. به عبارت دیگر میانگین آماری رشد، شامل حال همه نخواهد شد و در حالیکه برخی کسب و کارها به شدت لطمه میخورند برخی دیگر رشد و توفیق خواهند داشت. توزیع آماری رفتار از حالت نرمال (گوسی) به گوسی مخلوط محتمل است.
۳- در سال گذشته بیش از هر زمان دیگری کسب‌وکارهای آنلاین تحت تاثیر تصمیمات و اقدامات حاکمیتی مانند قطعی اینترنت یا اجبار رمز دوم پویا بودند. روند تاثیر این اقدامات روی رفتار کاربران موبایل ایران در گزارش سال ۹۸ کافه‌بازار را چگونه تحلیل می‌کنید و به نظرتان چه بازخورهای می‌توان بر اساس این گزارش به سیاستگذاران داد؟
شایسته است که سیاستگذاران بپذیرد که روند رشد خدمات و کسب و کارهای مجازی قابل بازگشت نیست و همه سازوکارها برای پذیرش این روند باید طراحی و تدوین شوند. گسترش سهم این کسب و کارها از اقتصاد و از آن مهمتر، وابستگی بیشتر سبک زندگی تعداد بزرگتری از افراد جامعه در دو سوی ارائه خدمت و گرفتن خدمت، لزوم تدبیر کارشناسانه و همهجانبهنگری نزد سیاستگذاران را برای مدیریت بهتر و پرهیز از آسیب اجتماعی–اقتصادی و ایجاد نارضایتی تقویت می‌کند.
۴- گزارش کافه‌بازار نشان می‌دهد برخی از استان‌های کشور با وجود داشتن تعداد زیاد تیم‌های توسعه‌دهنده و همینطور بازی‌ها و برنامه‌های فعال، سهم ناچیزی از درآمد را در مقابل توسعه‌دهنده‌های تهران به خود اختصاص داده‌اند. تحلیل شما از علت این تفاوت چیست؟ آیا توزیع سرمایه بر اساس ظرفیت‌های جغرافیای می‌تواند تاثیری در رشد استان‌های دیگر داشته باشد یا تاثیر عوامل دیگری مانند آموزش، حمایت‌های حاکمیتی و توسعه اکوسیستم‌های محلی را بیشتر از جریان سرمایه‌گذاری می‌دانید؟
سرمایه‌گذاری متناسب که به عنوان شرط لازم باید مورد توجه باشد. در صورت تامین ظرفیت‌های سرمایه متناسب و مورد نیز، تقویت سمت کاربری از جهت زیرساختها، فرهنگسازی، تبیین ارزش افزوده و البته توجه به تفاوتهای ذاتی نیازها و ظرفیت‌های محلی ارزش بیشتری دارد. ضمن اینکه توجه داریم، تفاوتها میتوانند فرصتهای ناب تلقی شود و معنی جملات قبلی این نیست که همسانسازی الزاما راهکاری مناسب در همه موارد باشد.