آیا دکتری خواندن هدر دادن وقت است؟

قبل از بررسی ارزش دکتری خواندن و اخذ مدرک دکتری، لازم است تعریف و مفهوم دکتری (phd) را بدانید:

phd مخفف عبارت انگلیسی «Philosophiae Doctor» به معنای دکتری فلسفه علم می‌باشد. یا به عبارتی بهتر به معنی «دوره دکتری در علوم» است. دانشجویان با اخذ مدرک دکتری به بالاترین سطح درجه علمی در شاخه تحصیلی خود دست می‌یابند. در پایان دوره، دانشجویان باید تز دکتری خود را ارائه دهند که به آن رساله دوره دکتری نیز می‌گویند. اما دلیل آنکه به این مدرک پایان نامه دوره دکتری نمی‌گویند، چیست؟

در پایان دوره دکتری لازم است دانشجویان یک نوآوری را در رساله خود ارائه دهند. در واقع آن‌ها باید اوج هنر تفکر و تعقل خود را در پژوهش‌های خود نشان دهند و با ارائه رساله، خدمتی به جامعه پژوهشگران شاخه علمی موردنظرشان کنند. به همین جهت است که در قدیم دکتری گرفتن و رساله دکتری نوشتن کار مقدسی محسوب می‌شد، اما امروزه این‌گونه نیست.

بررسی دلایل خواندن دکتری و ادامه تحصیل در مقطع دکتری، از دیروز تا امروز

انگیزه‌های دانشجویان از اخذ مدرک دکتری کاملا با دوران قدیم فرق کرده‌است. البته این موضوع از دلایل و مسائل زیادی نشات می‌گیرد. در قدیم اکثر افراد برای درآمد بالاتر، جایگاه اجتماعی بهتر و موقعیت شغلی ثابت و مناسب تصمیم به اخذ مدرک دکتری می‌گرفتند. اما امروزه اوضاع فرق کرده‌است. اکثر دانشگاه‌ها و موسسات پژوهشی از دانشجویان دوره دکتری کار می‌کشند و متاسفانه باید بگوییم که آن‌ها را به بیگاری وادار می‌کنند.

برای دانشگاه‌ها و اساتید راهنما، دانشجویان دکتری افرادی با انگیزه بالا و سطح علمی مناسب هستند که با دستمزد کم حاضرند کارهای مختلفی را در محیط دانشگاهی و پژوهشی انجام دهند. کارهایی مانند تدریس به دانشجویان در مقاطع پایینتر و… افزایش فارغ‌التحصیلان دوره دکتری باعث افزایش پژوهش‌های دانشگاه‌ها خواهد شد و این مسئله برای دانشگاه و هم‌چنین برای اساتید راهنما، یک امتیاز محسوب می‌شود.

عرضه فارغ‌التحصیلان دوره دکتری بیشتر از تقاضای بازار کار است

معضل دیگری که امروزه باعث نارضایتی دانشجویان دکتری شده، عرضه فارغ‌ا‌لتحصیلان در این مقطع بیش از حد اندازه است. در قدیم دانشجویان دکتری با هدف اشتغال در محیط دانشگاه تربیت می‌شدند. اما با گذر زمان، تعداد فارغ‌التحصیلان دوره دکتری از تعداد فرصت‌های شغلی مناسب این دوره بیشتر شد. البته موضوع دیگری که در اینجا مطرح است گلایه افراد شاغل در بازار کار است. مدیران و مسئولان شرکت‌ها و موسسات مختلف بر این باورند که در دوره دکتری به دانشجویان مهارت‌های لازم برای ورود به بازار کار آموزش داده نمی‌شود. البته منتقدین تحصیلات تکمیلی نیز عقیده دارند مباحث آموزشی این دوره را می‌توان خارج از محیط دانشگاه و با صرف وقت و هزینه کمتر نیز یاد گرفت.

از طرف دیگر طرفداران دوره دکتری بر این باورند که هنوز ارزش دکتری خواندن بالاست و لزومی ندارد که تمامی فارغ‌التحصیلان دوره دکتری در مشاغل آکادمیک مشغول به کار شوند؛ بلکه بسیاری از آن‌ها می‌توانند در شرکت‌های خصوصی نیز استخدام شوند. البته افزایش نرخ ترک تحصیل در این مقطع نشان‌دهنده آن است که دانشجویان دوره دکتری با گذراندن انبوهی از پژوهش‌های سخت و طاقت‌فرسا در میان راه ناامید و بی انگیزه می‌شوند و به زبان عامیانه ” قید همه چیز را می‌زنند”

اضافه درآمد ناچیز، از مشکلات دیگر دانشجویان دوره دکتری

موضوع دیگری که باعث دلسردی و بی‌انگیزگی این قشر از افراد تحصیلکرده می‌شود، موضوع اضافه درآمد ناچیز است. به نقل از سایت ترجمان، اضافه درآمد در مقطع دکتری 26 درصد است؛ اما این درصد برای مدرک کارشناسی ارشد که اخذ آن راحت‌تر است، به 23 درصد می‌رسد. یعنی در بهترین حالت درآمد کسانی که مدرک دکتری دارند، 3 درصد بیشتر از درآمد کسانی است که مدرک کارشناسی ارشد دارند. البته باید این واقعیت را نیز در نظر بگیریم که اضافه درآمد در بسیاری از رشته‌ها در مدرک دکتری صفر درصد است.اغلب در رشته‌هایی مانند علوم پزشکی و علوم مرتبط با آن است که این اضافه درآمد در مقطع دکتری بسیار چشمگیر و مشهود است.

در آخر دیدگاه افراد نسبت به مدرک دکتری و ارزش دکتری خواندن کاملا متفاوت است. هرکس می‌تواند با درنظر گرفتن شرایط و موقعیت خود و هم‌چنین نکات ذکر شده در این مطلب، تصمیم خود را برای تحصیل در مقاطع تکمیلی بگیرد. این اپیزود از رادیو شنبه به شما کمک می‌کند تا بتوانید راحت‌تر این تصمیم را برای ادامه راه تحصیلی‌تان بگیرید و انتخاب آگاهانه‌تری داشته باشید.