1- با توجه به گزارش اخیر کافه بازار، در سال گذشته تعداد برنامه‌ها و بازی‌های فروشنده (محصولات دیجیتال) ۲۳ درصد کاهش یافته در حالی که طرف تقاضای بازار شامل تعداد خریداران (۱۲ درصد)، تعداد خرید (۵۰ درصد) و حجم خرید (۸۳ درصد) افزایش یافته است؛ با توجه به شرایط اقتصادی در سال های اخیر این روندها را به معنای انقباض بازار محصولات دیجیتال تحلیل می کند یا انبساط آن؟ و استراتژی درست سرمایه گذاران در ورود یا خروج از حوزه‌های مختلف این صنعت چیست؟
بازار حتما شرایط انبساطی را دارد و علت کاهش تعداد برنامه ها، این است که تمرکز از کمیت به سمت کیفیت رفته است. به نظرم استراتژی سرمایه گذاری در این حوزه مناسب است اما روی تیم هایی که سابقه خوبی هم در ارائه بازی و هم در تولید بازی های مختلف را دارند.
2- در این گزارش وضعیت صنعت بازی های موبایل به تفکیک تشریح شده است. بازی های فروشنده در حالی که تنها ۱۹٪ از کل فروشنده های بازار را تشکیل می دهند توانسته اند ۳۶٪ از کل درآمد را از آن خود کنند. از طرفی کاربران بازار بیش از ۶۷۰ میلیون بار بازی ها را دانلود یا بروزرسانی کرده‌اند. با توجه به این حجم از بازار، شما چه تهدیدها و فرصت هایی را در این صنعت می بینید و بر اساس چه معیارهایی در مورد ورود به این صنعت تصمیم می‌گیرید؟
خب این اطلاعات، پاسخ مطرح شده در سوال قبل را ثابت میکند. وقتی 19 درصد از فروشنده ها توانستهاند 36 درصد از فروش را کسب کنند، یعنی بازی‌های باکیفیت فروش رفتهاند. به نظر من بزرگترین تهدید در این فضا آن است که سرمایهگذاری در حوزه بازی که فی ذاته پرریسک هست، بر روی یک بازی با کیفیت پایین صورت پذیرد. یکی از بهترین فرصتها این است که ما بتوانیم با منتشرکنندگان بینالمللی بازی کار کنیم و بخش درستی از بازار در حوزه بازی را انتخاب کنیم. باید ببینیم کدام جامعه هدف را انتخاب میکنیم و متوجه باشیم که هر جامعه هدفی از بازار ویژگی های خاص خود را دارد و حجم بازار می تواند کاملا متفاوت باشد که باید آن را هم در نظر بگیریم.
3- در سال گذشته بیش از هر زمان دیگری کسب و کارهای آنلاین تحت تاثیر تصمیمات و اقدامات حاکمیتی مانند قطعی اینترنت یا اجبار رمز دوم پویا بودند. روند تاثیر این اقدامات روی رفتار کاربران موبایل ایران در گزارش سال ۹۸ کافه‌بازار را چگونه تحلیل می‌کنید و به نظرتان چه بازخوردهای می‌توان بر اساس این گزارش به سیاست گذاران داد؟
خب ما متاسفانه آسیبهای زیادی را امسال شاهد بودیم. مهمترین مساله برای ما این است که تصمیماتی که اتخاد می شود، زمانی اعمال بشود که زیرساختهای آن کاملا مهیا شده باشد. در مورد رمز پویا، این اتفاق افتاده و بدون آماده بودن زیرساختها به صورت مقطعی این قانون اجرا شده، معوق شده و دوباره اجرایی شده و این باعث سردرگمی و ایجاد تنش و هزینه برای استارتآپها میشود و مستقیم بر درآمد زایی آنها تاثیر دارد. حاکمیت باید تصمیماتش را هنگامی عملی کند که از نظر زیرساختی کاملا همه چیز مهیا باشد. نکته دوم این است که تصمیمات با اولویت سیاسی در نظر گرفته میشود تا اقتصادی، و این کار به اقتصاد ضربه میزند. بویژه اقتصاد کوچکی در حوزه استارتاپی که ضعیف هم هست و عوامل محیطی و حاکمیتی بر آن تاثیر عمیق میگذارد. تصمیمهای حاکمیتی می‌تواند استارتاپها را به سمت میرایی یا شکوفایی هدایت کند. این تصمیمات لحظهای برای کسب و کارهای دیجیتال بسیار آسیبزننده است.
4- گزارش کافه بازار نشان می دهد برخی از استان های کشور با وجود داشتن تعداد زیاد تیم های توسعه دهنده و همینطور بازی ها و برنامه‌های فعال، سهم ناچیزی از درآمد را در مقابل توسعه‌دهنده های تهران به خود اختصاص داده‌اند. تحلیل شما از علت این تفاوت چیست؟ آیا توزیع سرمایه بر اساس ظرفیت‌های جغرافیای می‌تواند تاثیری در رشد استان‌های دیگر داشته باشد یا تاثیر عوامل دیگری مانند آموزش، حمایت های حاکمیتی و توسعه اکوسیستم های محلی را بیشتر از جریان سرمایه گذاری می دانید؟
تیم های تهرانی در مقایسه با تیم های شهرستانی از امکانات بسیار بیشتری برخوردار هستند. ما باید بتوانیم افراد را در شهرستانها توانمند کنیم و اگر این اتفاق رخ بدهد و تعاملات آنها را گسترش بدهیم، سرمایهها نیز به صورت خودکار از تهران به سمت شهرستان سرازیر میشود. در تهران، چم و خم کار ها مشخص تر از شهرستان هست و تیم های فعال در اینجا، ارتباطات خود را پیدا کرده اند اما در شهرستان این اتفاق رخ نداده و نیاز هست که آنها آموزش ببینند. از سوی دیگر می دانیم که هزینه های توسعه در شهرستان به مراتب از تهران پایین تر است. لذا اگر حاکمیت در شهرستانها تمرکز و حمایت بیشتری در اکوسیستمهای محلی از خود نشان بدهد تا نگاه ها از سمت تهران به شهرستان برود.
