قبلا در مورد شکست استارتاپ‌ها مطلبی منتشر کرده بودیم. این روزها به واسطه سفرم به سیلیکون‌ولی فرصت حضور در کارگاه‌های مختلف و به‌روزرسانی خودم را پیدا کردم. جالب است بدانید که موضوع بسیاری از کارگاه‌ها بر پایه انتقال تجربیات شکست بود. تصمیم گرفتم یک جمع‌بندی کلی از آموزه‌های این کارگاه‌ها در زمینه دلایل شکست یک استارتاپ را با شما به اشتراک بگذارم. به نظر می‌رسد که موسسان استارتاپ‌ها همیشه باید به این نکات توجه داشته باشند تا ضریب شکست خودشان را به حداقل برسانند. این دلایل بر اساس تحقیقات دانشگاهی جمع‌آوری شده‌اند، آن‌ها را جدی بگیرید.
- چرا اینقدر در مورد شکست استارتاپ‌ها هشدار می‌دهیم؟
مهم‌ترین منبع شما زمان است. شما قرار است بسیاری از ساعات عمر خود را صرف راه‌اندازی یک استارتاپ کنید، آن هم به صورت فشرده، پس هرچقدر از چالش‌های این مسیر آگاهی پیدا کنید به نفع شماست. با آگاهی از این نکات، دقت خود را در مسیر پیشبرد اهداف کسب‌وکارتان بالا ببرید و ریسک خودتان را کاهش دهید. شما قرار است یک کسب‌وکار پایدار را پایه‌ریزی کنید و از آن لذت ببرید. پس این نکات را به‌دقت مرور کنید.
- نبود منابع مالی کافی
بسیاری از استارتاپ‌ها به دلیل نبود منابع مالی، یا هدر دادن منابع مالی دچار مشکل می‌شوند، معمولا موسسان مهارت مدیریت مالی را ندارند و از طرفی استراتژی‌های نادرستی را در راهبری استارتاپ خود اتخاذ می‌کنند که درنهایت باعث هدر رفتن منابع مالی می‌شود.
- تیم ضعیف
برای راه‌اندازی یک استارتاپ در طول زمان نیاز به تشکیل یک تیم چند منظوره دارید، برنامه‌نویس، بازاریاب، طراح و… معمولا یکی از مهم‌ترین عواملی که سرمایه‌گذاران به آن توجه می‌کنند، تیم کاری و توانایی این تیم در عبور از بحران‌های مسیر کارآفرینی است. بسیاری از استارتاپ‌ها به دلیل ترک اعضای تیم، از بین رفتن انگیزه، مشکلات بین فردی و… منحل می‌شوند.
- محصولی اشتباه
استارتاپ‌ها، همانطور که قبلا هم به آن اشاره کردیم، متاسفانه معمولا محصولاتی اشتباه تولید می‌کنند! یعنی محصولی را تولید می‌کنند که اصلا کسی به آن نیاز ندارد. با استفاده از تکنیک‌های اعتبارسنجی می‌شود از این کار اجتناب کرد.
- زمان‌بندی نادرست
منظور این هشدار این است که شما در زمان نادرستی اقدامی را انجام دهید، مثلا ارائه محصول در زمان نامناسب، یا تولید محصولی که مربوط به آینده است و نیاز بازار امروز نیست. یا یک امکان و ویژگی محصول را در زمان نامناسبی ارائه دهید، این‌ها همه مثال‌هایی هستند که ممکن است باعث شکست شما شوند.
- عدم وجود مشتری به اندازه کافی
ممکن است شما محصول مناسبی را تولید کرده باشید، ولی حجم مشتریان و توان مالی آن‌ها آنقدر محدود باشد که نشود یک کسب‌وکار پایدار را براساس آن برنامه‌ریزی کرد. پس حجم بازار را همیشه مد نظر قرار دهید.
- رقابت
وجود رقیبان زیاد و رقابت فشرده در یک بازار خاص نیز یکی از دلایل شکست استارتاپ‌هاست. سعی کنید در اقیانوس قرمز وارد نشوید (منظور بازاریی است که رقابت در آن زیاد است) یا اگر قرار است وارد شوید، مطمئن شوید که از ارزش کلیدی و مزیت رقابتی ویژه‌ای برخوردار هستید!
- عدم تمرکز
قبلا مطلبی در زمینه تمرکز منتشر کرده بودیم. شما باید در استارتاپتان متمرکز بر ایده‌تان کار کنید، آن هم با اولویت‌هایی خاص. پیشنهاد می‌شود روی 3 مشکل اصلی که ایده استارتاپی شما قرار است آن را تسهیل کند تمرکز کنید. در بعضی از تیم‌های استارتاپی، معمولا دیده می‌شود که می‌خواهند همه جوانب ایده را یکجا پیاده‌سازی کنند. این کار اشتباه است، شما باید یک روال تدریجی را برای ارائه ارزش و محصول به مشتری پیش بگیرید.
- نداشتن عشق و علاقه و انگیزه کافی
هنگامی که تصمیم به راه‌اندازی یک استارتاپ گرفتید، به این نکته فکر کنید که آیا حاضر هستید دو سال از عمرتان را بدون وقفه و با تمرکز بر روی این ایده صرف کنید؟ یک سوال کلیدی‌تر، اصلا می‌دانید به چه چیزهایی علاقه دارید؟ استعدادهای شما چیست؟ شما فقط با داشتن علاقه و انگیزه می‌توانید این مسیر را طی کنید. در آینده مطلبی ویژه در زمینه ویژگی‌های کارآفرینان منتشر می‌کنیم که خیلی می‌تواند در این زمینه به شما کمک کند.
- موقعیت جغرافیایی مناسب
یک واقعیت را قبول کنیم (البته آن را به یک محدودیت تبدیل نکنیم)، در برخی شهرها و موقعیت‌های جغرافیایی ممکن است امکانات و منابع بهتری برای استارتاپ شما فراهم باشد. نمی‌گویم باید حتما مهاجرت کرد، ولی شاید بتوان به‌صورت ریموت هم از این منابع بهره‌مند شد. با این حال در تحقیقات انجام‌شده، این فاکتور مطرح‌شده که موقعیت مکانی در موفقیت استارتاپ‌ها نقش مهمی دارد.
- عدم سودآوری
ایده خوب است، منطبق بر نیازهای بازار است، ولی شاید هزینه ارزش تولیدشده با درآمد کسب‌شده تناسب منطبق نداشته باشد. یعنی چه؟ یعنی اینکه شما سود آن‌چنانی از این محصول و خدمتی که ارائه می‌دهید نمی‌توانید کسب کنید! بعضی مواقع دیده شده که هزینه‌هایی بی‌دلیل که به راحتی می‌توان مانع آن‌ها شد، باعث کاهش سود شده است. عدم سودآوری باعث بروز مشکلات مالی، کم شدن انگیزه و… می‌شود. پس در فاز اعتبارسنجی این موارد را مد نظر قرار دهید.
- فرسودگی فرآیند استارتاپی
این نکته خیلی مهم است که در طی کردن مسیر کارآفرینی، تعادل را حفظ کنید، خودتان را محدود به کار نکنید، و به تفریح و سلامت خودتان هم توجه داشته باشید. برخی مواقع باید صبور باشید و انرژی خودتان را حفظ کنید. فرسودگی زمانی رخ می‌دهد که ساعت‌های زیادی کار می‌کنید و هیچ خروجی مناسبی حاصل نمی‌شود، اینجاست که ممکن است کم بیاورید. پس مراقب باشید و کمی به خودتان برسید.
- مشکلات قانونی
یکی از دلایلی که در کارگاه‌ها و جلساتی که شرکت کردم در زمینه شکست استارتاپ‌ها به آن اشاره شد مسائل قانونی بود. حفظ محرمانگی، نحوه تقسیم سهام، ثبت برند، مالیات، ارزش‌گذاری و… ازجمله مسائلی است که باعث شکست تعداد زیادی از استارتاپ‌ها شده است. واقعیت این است که در این زمینه خیلی در ایران اطلاعات جامعی وجود ندارد ولی مشورت با یک وکیل و حسابدار می‌تواند در این زمینه به شما خیلی کمک کند.
امیدوارم این هشدارها را جدی بگیرید و کمتر دچار مشکل شوید.
