کــریم، در راه ایـران

بازار تاکسی آنلاین در ایران با روندی که اسنپ و رشد آن از خود نشان داده‌ اینقدر جذابیت پیدا کرده که این روزها خبرهای مختلفی از گوشه و کنار در مورد ورود شرکت‌های تازه اما قدر به گوش می‌رسد. بعد از رونمایی اپلیکیشن TAP30 که در هفته گذشته اتفاق افتاد حالا خبر رسیده که کریم که بازار تاکسی آنلاین کشورهای عربی را در اختیار دارد قصد دارد به بازار ایران ورود کند. اتفاقی که گفته می‌شود به دلیل تصمیم اوبر برای ورود به بازار خاورمیانه گرفته شده و احتمالا سرمایه‌گذاری گسترده اوبر در خاورمیانه، به عنوان رقیبی جدی و پر قدرت باعث شود کریم از بازار کشورهایی چون عربستان چشم‌پوشی کند و راهی بازار بکر ایران شود. اما استارتاپ کریم چیست و از کجا شروع کرده است؟  «کریم» یا همان اوبر خاورمیانه، استارتاپی است که ایده اولیه‌اش مشابه همان تاکسی‌های اوبری است، که با استفاده از قابلیت جی.پی.اس گوشی‌های هوشمند قابل‌ردیابی هستند. اپلیکیشنی که از سال 2012 در امارات متحده عربی به دنیا آمده و حالا در بیش از 20 شهر در خاورمیانه، آسیا و آفریقا ریشه دوانده است و شاید همین عمر کوتاه و رشد چابک است که جایزه سریع‌ترین کارآفرینی خاورمیانه در سال 2015 را از آن بنیان‌گذاران این استارتاپ کرده است. استارتاپی که پیش از ورود اوبر به دنیای عرب‌ها در سال 2013، خودش را در موبایل‌ها جا کرد و بنیان‌گذارانش از اینکه به اوبر خاورمیانه شهرت یافته، چندان راضی نیستند. «هرچند مردم با برچسب اوبر خاورمیانه ما را شناختند، اما گذاشتن نام اوبر بر کریم به معنای نادیده گرفتن ایده‌های خلاق استارتاپ ماست. چون زمانی که ما کریم را خلق کردیم، کاری به تب اوبر در دنیا نداشتیم و بیشتر در پی رفع نیازی بودیم که در زیست‌بوم خودمان کمبودش محسوس بود، نیازی به نام حمل‌ونقل.» این جملات را «موداسیر شیخا» اهل پاکستان و فارغ‌التحصیل استنفورد که یکی از ایده‌پردازان کریم است، در دفاع از ایده‌شان در مقابل اوبرخاورمیانه بود. بیان می‌کند.

 کریم اوبر نیست

به سال 2015 بازگردیم، زمانی که کریم سومین دوره سرمایه‌گذاری خود را پشت سر گذاشت و درمجموع 60 میلیون دلار از آن ایده‌اش کرد، رقمی که در میان استارتاپ‌های خاورمیانه کم‌نظیر است. در راس سرمایه‌گذاران گروه ابراج با چک 9 میلیون دلاری‌اش قرار داشت، شرکتی که نامش در دنیای عرب آشناست. وقتی کمی عقب‌تر برویم و نگاهی به سرمایه اولیه کریم در سال 2013 بیندازیم که مبلغی معادل 7/1 میلیون دلار بود، حجم سرمایه‌گذاری اخیر لقمه‌ای کمی گنده‌تر از دهان می‌نماید. چیزی که «موداسیر شیخا» و «مگنس اولسان» آن را طبیعی می‌پندارند و باور دارند سرعت رشد استارتاپ جوانشان در منطقه آنقدر چشم‌گیر بوده که سرمایه‌گذاران هرلحظه بیشتر به آن توجه نشان می‌دهند. شاید این دو جوان چندان هم بیراه نمی‌گویند، چراکه کریم از زمان تولدش تاکنون هرماه شاهد رشد 30 درصدی خود در بازار بوده و سرمایه‌گذاری روی آن در چنین بازاری به نفع همه خواهد بود. مکانیزم حاکم بر این استارتاپ که اکنون نزدیک به چهار سال از لانچ شدنش می‌گذرد، کمی با اوبر فرق دارد. عملکرد اولیه آن همان رزرو کردن لحظه‌ای تاکسی‌های شخصی است، اما کریم علاوه بر آن کال‌سنتر هم دارد؛ کال‌سنتری که هدف از طراحی آن توجه به رانندگان پابه‌پای مشتریان است. کریمی‌ها باور دارند که راننده شاد، حال مشتری را خوب می‌کند و این چیزی است که عموما تاکسی‌ها در منطقه از آن بی‌بهره هستند. شیخا در توضیح این امکان می‌گوید: «وقتی کریم را طراحی می‌کردیم متوجه شدیم که نقشه‌های شهری امارات ضعیف هستند. ما نقشه‌های خاص خودمان را از نو طراحی کردیم. کریم نسخه کپی پِیست‌شده اوبر در شرق نیست و کم‌لطفی است اگر بگوییم ما تنها یک ایده از پیش وجود داشته را کندیم و به منطقه خودمان پانچ کردیم. کپی کردن یک ایده دیگر ایده‌پرداز نمی‌خواهد، حال ‌آنکه هدف ما حل کردن مشکلی در کشور و بعد منطقه بود و این خود نیازمند ایده‌ای متفاوت‌تر از اوبر بود.»(برای آشنایی بیشتر با اپ کریم صفحه بازار را بخوانید.)

 کریم از کجا آمده و به کجا می‌رود؟

اما اگر بخواهیم بگوییم ریشه کریم به کجا بازمی‌گردد، باید به اولسان و شیخا اشاره‌ای کنیم که هردو در نقطه طلایی زندگی‌شان به تور هم خوردند. زمانی که اولسان تازه از جراحی جدی مغز جان سالم به در برده بود و دنبال معنا دادن به زندگی تازه‌بازیافته‌اش بود و از سوی دیگر شیخا می‌خواست تجربه‌ای متفاوت‌تر از نقش مشاوره در یک شرکت استارتاپی دیگر به دست بیاورد و خودش ایده‌ای نو خلق کند. هردو سابقا مشاوران شرکت مک‌کینزکی بودند و تنها در یک تفکر اشتراک داشتند، آن هم اینکه تاثیری بر فضای بومی خود بگذارند و استارتاپی راه بیندازند که به توسعه بومشان کمک کند. اولسان می‌گوید: «خدمات مشتری‌محور در منطقه خاورمیانه آنقدر ضعیف است که تقریبا می‌توان گفت وجود ندارد. بنابراین ما تصمیم گرفتیم خدماتی بسازیم که در وهله اول حق انتخاب را به مشتری بدهد. مردم منطقه ما هنوز نمی‌دانند دنیای تکنولوژی چه افق‌هایی در مقابلشان باز کرده و ما می‌خواستیم به آنها نشان دهیم که می‌توانند فراتر از خدمات سنتی جامعه چیزی در اختیار داشته باشند.» به نظر می‌رسد آنچه بنیان‌گذاران کریم را تا این لحظه پیش برده، شناخت عمیق آنها از مختصات خاورمیانه است. کریم ماموریت استارتاپ خود را آسان کردن و ارتقا سطح زندگی مردمان منطقه می‌داند. شیخا در این باره می‌گوید: «ما یک باور اساسی داریم. اینکه اگر کارمان را درست انجام دهیم، پول خودش به سراغ ما می‌آید. پس تمرکز ما در وهله اول پول درآوردن نیست، بلکه تاثیر گذاشتن بر زندگی مردم است. پول تنها می‌تواند هدف کوتاه‌مدت یک استارتاپ باشد، اما ما دنبال افق بلندی برای کارمان هستیم، افقی که تنها از طریق درآمد زیاد به آن دست نخواهیم یافت.» کریم جوان خاورمیانه، این روزها نه‌تنها در شهرهای بزرگی چون دبی، جده و قاهره خودش را جا کرده، که درمجموع در 27 شهر خاورمیانه و آسیا فعالیت می‌کند. بازار آن حالا به سراغ شهرهای کوچک‌تر منطقه هم سرایت کرده است و خدماتش به وسعت نقشه‌های ریزودرشت آفریقا و آسیا کش آمده است. اولسان درباره خدمات کریم در حال حاضر و در آینده می‌گوید: «ما الان آدم‌ها را جابه‌جا می‌کنیم. اما بی‌شک کریم همین‌جا کارش تمام نمی‌شود. مرز محصولات و خدمات استارتاپ ما محدود نخواهد بود. اگر احساس کنیم بازار خدمات ما اشباع شده، سراغ ایده‌های تازه می‌رویم.» سابقه کوتاه‌مدت اما درخشان کریم نشان می‌دهد که جای خوبی در دل خاورمیانه‌ای‌ها برای خودش دست‌وپا کرده و حالا قصد دارد خدماتش را نه‌تنها به مردم منطقه که به توریست‌ها و مسافران هم تزریق کند. استارتاپی که هنوز در آغاز راه به سر می‌برد، اما آشنایی‌اش با بوم خاورمیانه و گام‌های تندی که در مسیر موفقیت طی می‌کند، بر آینده روشنش گواهی می‌دهد. با ورود کریم و شروع به‌کار TAP30 رقابت برای ماندن اسنپ سخت خواهد شد حال باید دید اسنپ می‌خواهد همچنان به استراتژی تبلیغات دهان به‌دهان ادامه دهد یا آنکه کمپین تبلیغاتی گسترده‌ای را آغاز خواهد کرد و آیا TAP30 خواهد توانست با استراتژی تبلیغاتی و عملکرد مناسب جایی برای خود در این بازار باز کند.