توجه استارتاپ‌ها به حوزه صنایع دستی علاوه بر اینکه باعث درآمدزایی و ایجاد انگیزه برای فعالان و هنرمندان در این حوزه می‌شود، منجر به حفظ آثار و ماندگاری بیشتر صنایع‌دستی در جامعه خواهد شد. استارتاپ چارق به نشانی charogh.com استارتاپی است که با هدف حمایت از صنایع‌دستی ایران در این راه قدم برمی‌دارد. نادیا محسن‌پور 31 ساله که متولد مشهد است و در رشته آی‌تی در دانشگاه آزاد مشهد تحصیل‌کرده، بنیانگذار این استارتاپ است. نادیا از سال 87 کارمند دانشگاه علوم پزشکی مشهد بوده و تا سال 94 به عنوان مدیر آی‌تی یکی از بیمارستان‌های مشهد فعالیت داشته است. «من به واسطه علاقه به فعالیت‌های هنری در کنار فعالیت‌های حرفه‌ای که در زمینه تحصیلی داشتم، در زمینه طراحی جواهرات و نقاشی نیز فعالیت می‌کردم و بر همین اساس در سال 93 صفحه‌ای را در فیس‌بوک با عنوان آموزش دستسازههای خلاقانه ایجاد کردم. مطالب مرتبط در این زمینه را با علاقه‌مندان به اشتراک می‌گذاشتم و در مدت 6ماه این صفحه مورد استقبال خوبی از طرف کاربران قرار گرفت. به همین واسطه برندهای مختلفی که در حوزه دستسازهها در شبکه‌های اجتماعی فعالیت می‌کردند، به من پیام می‌دادند تا برندشان را در صفحه‌ای که ساخته بودم، معرفی کنم. از همین جا ایده چارق شکل گرفت و تصمیم گرفتم وب‌سایتی را ایجاد کنم و به صورت رسمی این کار را دنبال کنم.» نادیا بعد از اینکه تصمیم می‌گیرد استارتاپ چارق را راه بیندازد، ایده چارق توسط شتاب‌دهنده تک مورد پذیرش قرار می‌گیرد و او ترک دیار می‌کند و از مشهد به تهران می‌آید تا در فرآیندهای شتابدهی حضور داشته باشد.
- شما مدت زمانی را به عنوان کارمند مشغول به کار بودید. اینکه بخواهید از محیط کارمندی با حقوق ثابت جدا شوید و وارد محیط پرچالش استارتاپ شوید، برایتان مشکل نبود؟
مهم‌ترین چالشی که داشتم، همین انتخاب بود، چون از طرفی باید شرایط استخدام را کنار می‌گذاشتم و از طرف دیگر دور شدن از خانواده و زندگی در شهری مثل تهران برایم چالش‌برانگیز بود، ولی با تمام این شرایط این ریسک را قبول کردم و تصمیم گرفتم این راه را انتخاب کنم. البته من از همان زمان که کارمند هم بودم، احساس می‌کردم محیط‌های دولتی و شرایط کارمندی من را راضی نمی‌کند و به فکر کارآفرینی بودم.
- در حال حاضر در چارق چه‌کار می‌کنید و چه خدماتی را ارائه می‌دهید؟
در چارق ما به طور کلی سه هدف را دنبال می‌کنیم؛ اول اینکه قصد داریم هنرهای دستسازه را آموزش دهیم، دوم معرفی هنرمندهای این حوزه است و در نهایت فروش دستسازههای ایرانی. هنرمندان دستسازههای مختلف در صورتی که استانداردهای لازم را در کارهایشان داشته باشند و دستسازههای باکیفیتی تولید کنند، می‌توانند محصولات خود را برای فروش در چارق عرضه کنند. محصولات در سایت با نام و مشخصات سازنده آن قرار داده می‌شود و ممکن است کاربران بتوانند محصولات را در سایت‌ها یا شبکه‌های اجتماعی دیگر نیز پیدا کنند. در واقع هدفی که ما در چارق آن را دنبال می‌کنیم، این است که این دستسازهها را یک‌جا گردآوری کنیم و دسترسی به آن آسان باشد. محصولاتی که در چارق عرضه می‌شود، تمام دستسازهها با هر متریالی از چرمی گرفته تا سفالی، سرامیکی و پارچه‌ای را شامل می‌شود و محدودیتی در عرضه محصولات نداریم و فقط تاکید داریم که دستسازهها ایرانی باشند.
- شما چه تعریفی از دستسازهها دارید و تفارت آن با صنایع‌دستی چیست؟
صنایع‌دستی با آن مفهومی که در جامعه جا افتاده، اینگونه است که صنایع‌دستی را با آثار قدیمی می‌شناسند ولی دستسازهها در واقع ترکیب صنایع‌دستی با طرح‌های مدرن است و به عبارت بهتر هنرمندان دستسازهها صنایع‌دستی شیک‌تر و پرکاربرتری را تولید می‌کنند که جذابیت بیشتری برای مخاطبان دارد.
- هنرمندان برای اینکه دستسازههای خود را در چارق معرفی کنند، چه مراحلی را باید طی کنند؟
در مرحله اول هنرمندان فرمی را پر می‌کنند و در مورد دستسازههای خود توضیح می‌دهند. سپس ما با آنها تماس می‌گیریم و تصاویر محصول را بررسی می‌کنیم و با توجه به جذابیت محصول و اینکه قابلیت فروش خوبی داشته باشد، یک نمونه از محصول برایمان ارسال می‌شود و در صورت تایید نهایی روی سایت قرار می‌گیرد. در حال حاضر هنرمندان از شهرهای مختلفی با ما همکاری دارند ولی اکثر آنها در تهران و ارومیه هستند. تا‌کنون 150 هنرمند با ما همکاری خود را شروع کرده‌اند. علاوه بر این، به صورت ماهانه نزدیک به 10 هزار نفر از سایت بازدید می‌کنند و نکته جالب این است که با بررسی‌هایی که انجام داده‌ایم، 70 درصد مشتریان ما آقایان هستند.
- فرآیند فروش شما در چارق چگونه است؟ شما محصولات را ارسال می‌کنید یا هنرمندان؟
در حال حاضر از طریق هنرمندان فروش صورت می‌گیرد و پس از اینکه محصول به دست مشتری رسید، پول به حساب هنرمند واریز می‌شود. البته محصولاتی را که در ماه فروش ثابتی دارند، از هنرمندان خریداری می‌کنیم و خودمان فرآیند ارسال به دست مشتریان را انجام می‌دهیم. به طور متوسط 48 ساعته محصولات با پست پیشتاز به دست مشتریان می‌رسد.
- با چه سرمایه‌ای کار را شروع کردید؟
با 15 میلیون تومانی که از شتاب‌دهنده تک دریافت کردیم، کار را شروع کردیم و در حال حاضر سرمایه جذب کرده‌ایم و شرکت ندا رایانه نیز در کار سرمایه‌گذار کرده است.
- مدل درآمدزایی شما در چارق چگونه است؟
15 درصد کارمزد به ازای فروش هر محصول دریافت می‌کنیم. قیمت‌ها نیز توسط هنرمندان تعیین می‌شود و ما روی قیمت‌گذاری نظارت داریم تا قیمت‌ها منصفانه باشد. در حال حاضر موفق شده‌ایم نقطه سر‌به‌سر را رد کنیم و در حال جذب سرمایه دوم هستیم تا بتوانیم تبلیغات بیشتری
انجام دهیم.
- ارزیابی از حجم بازاری که در آن فعالیت می‌کنید، دارید؟
به صورت کلی آمار دقیقی در حوزه صنایع‌دستی در ایران وجود ندارد و آمارهایی هم که اعلام می‌شود، با شناختی که ما از بازار پیدا کرده‌ایم، همخوانی ندارد. به طور کلی ما هدف‌گذاری کرده‌ایم که تا 2 سال آینده 70 درصد بازار صنایع‌دستی در حوزه آنلاین را به دست بیاوریم و با توجه به مشکلاتی که در این حوزه وجود دارد، رقبای کمی داریم و با این حساب رسیدن به این هدف دور از دسترس نیست.
- از چالش‌ها و مشکلاتی که از ابتدای کار تا‌کنون با آن روبه‌رو بوده‌اید، بگویید؟
حوزه‌ای که ما در آن فعالیت می‌کنیم، حوزه پر‌چالشی است و استارتاپ‌های دیگری را می‌شناسم که همزمان با ما کار خود را در شتاب‌دهنده‌ها با هزینه‌کرد بالا شروع کردند ولی به دلیل مشکلات موفق نشدند و نتوانستند کار خود را ادامه دهند، ولی ما همچنان تلاش می‌کنیم در این حوزه کار کنیم و به تولیدکنندگان دستسازهها کمک کنیم. از جمله این چالش‌ها در این است که اکثر هنرمندان دستسازهها خانگی هستند و روی محصولات خود حساسیت بالایی دارند که کپی‌برداری نشود. از طرف دیگر چون شبکه‌های اجتماعی اینستاگرام و تلگرام این امکان را برایشان فراهم می‌کند تا از این طریق محصولات خود را بفروشند، اعتماد به وب‌سایت سومی مانند چارق برایشان سخت است. به طور کلی، تعامل با این هنرمندان در اوایل کار برایمان سخت بود چون چارق شناخته شده نبود و هنرمندان کمی با ما کار می‌کردند ولی به مرور زمان این چالش را پشت سر گذاشتیم. چون به تدریج هنرمندان می‌دیدند که از طریق چارق می‌توانند فروش بیشتری داشته باشند. علاوه بر این، عدم حمایت از طرف سازمان‌های ذیربط مانند سازمان میراث فرهنگی از دیگر چالش‌هایی بوده که با آن روبه‌رو بوده‌ایم.
