اقبال عمومی به سمت روش تامین مالی به صورت جمعی از سال ۲۰۰۱ و با افتتاح سایت ArtistShare برای کمک به هنرمندان خلاق رونق یافت و در سال‌های بعد سایت‌های بیشتری همچون ایندیگوگو و کیک استارتر به این میدان اضافه شدند. افراد زیادی در جامعه هستند که دوست دارند از یک شرکت، کسب‌وکار، استارتاپ یا ایده هنری حمایت کنند اما نه جایی برای حمایت‌کردن پیدا می‌کنند و نه کسی می‌تواند آنها را پیدا کند و در مورد ایده‌ای که دارند، صحبت کند. گاهی وقت‌ها نیز توان حمایت کامل از یک ایده را ندارند و فقط می‌توانند در بخشی از سرمایه ایده نظرشان مشارکت کنند. از طریق کراودفاندینگ، هر کسی می‌تواند با هر میزانی که در حد توانش است، از یک ایده حمایت کند. تیم «حامی‌جو» زیر‌مجموعه شتاب‌دهنده مپز، جز اولین پلت‌فرم‌هایی است که در زمینه کراودفاندینگ در ایران فعالیت می‌کند. سمیرا دودانگه، مدیر پروژه حامی‌جو ۲۹ ساله و متولد تهران که در رشته شیمی در دانشگاه امام خمینی قزوین تحصیل کرده، از آغاز راه حامی‌جو برایمان می‌گوید.
- ایده «حامی‌جو» چطور شکل گرفت؟
در فروردین ۹۴ ایده حامی‌جو توسط مدیران شتاب‌دهنده مپز مطرح شد و از آن زمان تیمی اختصاصی برای پروژه حامی‌جو شکل گرفت و از آنجایی که بچه‌هایی که در زمینه هنری فعالیت داشتند به واسطه کار‌کردن با کراودفاندینگ‌های خارجی بیشتر با مفهوم جذب سرمایه جمعی آشنایی داشتند، تصمیم گرفته شد اولین پروژه برای تعریف روی سایت حامی‌جو یک پروژه هنری باشد و انتخاب پروژه هم از میان افراد شناخته‌شده در زمینه هنری باشد تا الگویی برای اعتماد‌سازی و فرهنگ‌سازی در این زمینه شکل بگیرد. بر همین اساس با آقای مهرداد اسکویی که مستندساز شناخته‌شده‌ای هستند، مذاکره شد و پس از اینکه ایشان متقاعد شدند پروژه ساخت مستند «رویاهای دم صبح» برای جذب سرمایه روی سایت معرفی شد و به عنوان اولین پروژه نه‌تنها توانست جذب سرمایه کند بلکه موفق به دریافت ۲۰ جایزه بین‌المللی نیز شد. در حال حاضر ۳۲ پروژه روی سایت منتشر شده است و بیش از ۱۰۰پروژه در مرحله ارزیابی و پیش از انتشار قرار دارند.
- گفتید که حامی‌جو جزو اولین پلت‌فرم‌هایی است که در زمینه کراودفاندینگ فعالیت می‌کند، فرایند اصلی که در حامی‌جو دنبال می‌شود، چیست؟
حامی‌جو یک پلت‌فرم جذب سرمایه جمعی است. افراد می‌توانند هر ایده یا پروژه‌ای که داشته باشند روی سایت حامی‌جو ثبت و محتوای مورد نیاز برای انتشار در حامی‌جو را تولید کنند. این پروژه می‌تواند فیلم، کتاب یا یک استارتاپ باشد، پس از آن این پروژه‌ها داخل لیست پروژه‌های حامی‌جو قرار می‌گیرند و مشاوران ما آنها را از نظر کامل‌بودن محتوا و اینکه مغایرت با ارزش‌های جمهوری اسلامی نداشته باشد، چک می‌کنند و حتی به افراد مشاوره می‌دهند که اگر محتوا یا عکس بهتری بگذارند موفق‌تر عمل می‌کنند، سپس پروژه روی سایت منتشر می‌شود. در این مرحله صاحب پروژه باید بیشترین فعالیت را برای جذب هزینه مورد نیاز پروژه داشته باشد و با معرفی پروژه به دوستان و آشنایان خود در‌صدد جذب سرمایه باشد. ما براساس نظرسنجی‌هایی که انجام داده‌ایم، به این نتایج رسیدیم که کمک نزدیکان فرد باعث می‌شود که افراد غریبه زودتر اعتماد کنند و در صورت تمایل به پروژه کمک کنند. در کنار صاحب پروژه، حامی‌جو نیز به معرفی و جذب سرمایه برای پروژه مورد نظر از طریق ایمیل مارکتینگ و شبکه‌های اجتماعی می‌پردازد. در حال حاضر ما ۱۲۰۰ حامی منحصربه‌فرد داریم که اگر از پروژه‌ای خوش‌شان بیاید، حمایت می‌کنند.
- صاحبان ایده برای انتشار پروژه مورد نظرشان در سایت حامی‌جو لازم است چه محتوایی تولید کنند؟
محتوای مورد نیاز برای انتشار پروژه در سایت حامی‌جو شامل یک پاراگراف توضیح در مورد پروژه، رزومه اعضای تیم، عکس و مستندات و یک ویدئوی سه‌دقیقه‌ای است که در آن به معرفی پروژه بپردازند، صاحب پروژه حتما باید در بخشی از ویدئو صحبت کند و پروژه را معرفی کند، زیرا براساس نظرسنجی‌هایی که انجام داده‌ایم یکی از ملاک‌هایی که افراد حاضر می‌شوند به پروژه‌ای کمک مالی کنند، این است که مطمئن باشند صاحب پروژه توانایی انجام آن کار را دارد و یکی از ملاک‌های اصلی ارزیابی هم ویدئوی افراد است، پس هر چقدر در ویدئو افراد با اعتماد‌به‌نفس صحبت بکنند و بهتر پروژه را معرفی کنند، می‌تواند تاثیر مثبتی بر روی اعتماد افرادی که می‌خواهند از پروژه حمایت کنند بگذارند.
- با توجه به اینکه ۴ نوع کراودفاندینگ مختلف وجود دارد، شما شامل کدام یک از انواع آن می‌شوید و افرادی که از پروژه‌ها حمایت می‌کنند، چه منفعتی می‌برند؟
بله همانطور که گفتید در کراودفاندینگ ۴ مدل وجود دارد؛ خیریه، پاداش‌محور، سهام و وام. مدل سهام و وام در ایران به دلیل اینکه قوانین آن تایید نشده است، اجرا نمی‌شود. در مدل خیریه، همانطور که از نامش پیداست، افراد کار خیر یا به نوعی بلاعوض انجام می‌دهند و در مدل پاداش‌محور بابت کاری که انجام می‌دهند، پاداش می‌گیرند. کراودفاندینگ در حامی‌جو از نوع پاداش‌محور است. به عنوان مثال، ممکن است انیمیشنی ساخته شود و به ازای کمکی که افراد کرده‌اند بعد از ساخت انیمیشن کاراکترهای آن ساخته شود و برای افراد فرستاده شود. پاداش پروژه‌ها توسط صاحبان پروژه تعریف می‌شود و لزوما از نظر هزینه‌ای ممکن است معادل نباشد. برای نمونه یکی از صاحبان پروژه که برای ساخت آلبوم موسیقی نیاز به حمایت داشت، پاداش پروژه را تور یک روزه کویر و آموزش دف‌زنی به افراد تعریف کرده بود.
- با توجه به اینکه افراد در حامی‌جو از پروژه‌ها حمایت می‌کنند و در نهایت این کمک‌ها به صاحبان پروژه تعلق می‌گیرد، مدل درآمدزایی حامی‌جو چگونه است؟
در حامی‌جو پروژه‌ها بین ۳۰ تا ۹۰ روز روی سایت قرار می‌گیرند. در این مدت اگر موفق به جذب سرمایه مورد نیازشان شدند ۵در‌صد از جمع کمک‌های دریافت‌شده به حامی‌جو تعلق می‌گیرد و اگر در مدت زمان تعیین شده نتوانستند به میزان مورد نظر کمک جمع کنند تمام پول جمع‌شده به حساب افراد کمک‌کننده بازگردانده می‌شود.
- چالش اصلی شما در این مدتی که از راه‌اندازی حامی‌جو می‌گذرد، چه بوده است؟
چالش اصلی ما جا‌انداختن فرهنگ کراودفاندینگ از نوع پاداش‌محور و آشنا‌کردن افراد با این مفهوم بود. چون نوع خیریه در جامعه ما تعریف شده است ولی نوع پاداش‌محور برای افراد عجیب است، برای همین سعی کردیم با افراد صحبت کنیم که اگر یک کار یا موضوعی برای شما مهم است، فقط مهم‌بودن را نباید در حرف نشان داد و باید وارد عمل شد. به عنوان مثال، اگر برای شما کتاب خواندن مهم است، این مهم‌بودن را می‌توان در حمایت نویسنده مورد علاقه‌تان نشان دهید یا اگر گلایه و دغدغه‌تان این است که کار نیست، در عمل می‌توانید از استارتاپ‌ها که منجر به ایجاد شغل در جامعه می‌شوند، حمایت کنید.
