جیمی والز، مدیرعامل دانشنامه مجازی ویکی‌پدیا که حالا یکی از خلاق‌ترین و در عین حال پرچالش‌ترین برندهای دنیای تکنولوژی به شمار می‌رود، چندی‌پیش در پیامی آنلاین نوشت: «زمان کمک به ویکی‌پدیا در سال ۲۰۱۶ رو به اتمام است. روزی که من ویکی‌پدیا را به عنوان وب‌سایتی غیرانتفاعی می‌ساختم، همه به من هشدار دادند که پشیمان خواهم شد. ده سال بعد از آن، ویکی‌پدیا به عنوان تنها سایت اداره شده به صورت غیرانتفاعی و توسط اجتماع داوطلبان، در میان ده سایت برتر جهان جای گرفت. امروز باید بگویم من برای محافظت از استقلال این اجتماع، هیچ وقت تن به تبلیغات در ویکی‌پدیا نخواهم داد. ما با مبالغ اهدایی به طور متوسط ۱۵ دلار تا امروز دوام آورده‌ایم و حالا وقت آن است که از شما درخواست کمک کنم. هر کس این مطلب را می‌خواند، 3 دلار پرداخت کند. جمع‌آوری اعانه ما در عرض یک ساعت تمام می‌شود.» این پیغام مجازی روی صفحات ویکی‌پدیا ظاهر می‌شد و همان یک ساعت کافی بود تا برای یک سال دیگر هم حیات این برند ۱۵ ساله، تضمین شود.
- همتراز با بریتانیکا
حالا دیگر همه ما می‌دانیم که ویکی‌پدیا یک دانشنامه اینترنتی چندزبانه است. محتوا در آن محدودیت ندارد و در تمام سال‌های حیاتش این دانشنامه با همکاری افراد داوطلب نوشته شده و تکمیل می‌شود. هر کس هم که به اینترنت دسترسی داشته باشد، می‌تواند این محتوای آزاد را ویرایش کند. نامش هم واژه‌ای ترکیبی است که از واژه‌های ویکی یا همان وب‌گاه مشارکتی و انسیکلوپدیا به معنای دانشنامه یا دایره‌المعارف گرفته شده است. این سایت در اولین بیانیه خود اعلام کرده که هدفش آفرینش و انتشار جهانی یک دانشنامه آزاد به تمام زبان‌های زنده دنیاست.
ماجرای آفرینش ویکی‌پدیا توسط جیمی والز به سال ۲۰۰۰ میلادی بازمی‌گردد؛ زمانی که او تصمیم گرفت شرکتی به نام ویکی‌مدیا تاسیس کند و ویکی‌پدیای مرجع ما، تنها یکی از محصولات این شرکت غیرانتفاعی به شمار می‌رود. اولین نسخه این دانشنامه که اکنون به ۲۰ زبان دنیا مجهز شده، به زبان انگلیسی و در تاریخ ۱۵ ژانویه سال ۲۰۰۱ نوشته شد و بی‌شک در آن زمان والز تصور نمی‌کرد، چهار سال بعد در یک نظرسنجی مجازی ویکی‌پدیا همتراز واژه‌نامه بریتانیکا شناخته شود. علاوه بر آن ویکی‌پدیا از پایان آوریل ۲۰۰۷ تاکنون، یکی از ده سایت برتر جهان از لحاظ شمار بازدیدکنندگان بوده و هنوز هم بیش از نیمی از بازدیدها متعلق به ویکی‌پدیای انگلیسی است.
- چالش‌های پیش‌روی این برند
یکی از چالش‌هایی که همواره ویکی‌پدیا در معرض آن قرار دارد، اعتبار این برند است. برخی آن را به خاطر انتشار رایگان، ویژگی قابل ویرایش‌بودن، گستردگی عناوین و مدخل‌ها مورد ستایش قرار داده‌‌اند. از سوی دیگر، منتقدان هم درستی و اعتبار ویکی‌پدیا را به علت آزادی ویرایش زیر سوال برده‌اند. دیگرانی هم هستند که در تمام این سال‌ها باور داشته‌اند ویکی‌پدیا نمی‌تواند از نام و محتوای برندش در مقابل خرابکاری‌ها دفاع کند. این وب‌سایت همواره در معرض محتوای نامناسب قرار دارد و سطح محتوایی مقالاتش در یک سطح نیست. تمام این موارد از جمله دیگر انتقادات جدی است که بر سر راه ویکی‌پدیا قرار گرفته‌اند. در مقابل تندباد نقدها، بنیاد ویکی‌مدیا بارها روی محتوای سایت خود پژوهش‌های میلیون دلاری انجام داده و نتایج حاکی از آن هستند که خرابکاری‌های محتوایی در ویکی گذرا هستند و ویکی‌پدیا تقریبا به درستی هر واژه‌نامه دیگری فعالیت می‌کند.
رابرت مک‌هنری، ویرایشگر سابق بریتانیکا در مقاله‌ای تحت عنوان «دانشنامه مورد اعتماد» ویکی‌پدیا را مورد انتقاد قرار داده و می‌نویسد: «هر‌چند که ممکن است مقاله‌ای در ویکی‌پدیا به درجه اعتبار بالایی دست یابد، ولی تا ابد در معرض تغییر دخالت‌کنندگان بی‌اطلاع یا کم‌سواد قرار خواهد داشت.» او که یکی از منتقدان همیشگی ویکی‌‌پدیاست آن را به دلیل داشتن ماهیت «ضد نخبه» که باعث رد بازنگری رسمی می‌شود و در نتیجه اعتبار محتوای آن را کم می‌کند، مورد نکوهش قرار می‌دهد.
اتهام دیگر پیش روی این برند جهانی هم فراگیر نبودن آن است، چرا‌که ماهیت داوطلبانه دارد و می‌تواند بازتاب جانبداری‌های جهت‌دار نویسندگانش باشد. دال هویبرگ، رئیس بخش تحریریه دانشنامه بریتانیکا در این‌باره می‌گوید: «مردم درباره چیزهایی می‌نویسند که به آنها علاقه دارند. در نتیجه بسیاری از موضوعات پوشش داده نمی‌شوند، ولی وقایع خبری با تمام جزئیاتشان ذکر می‌شوند.» با وجود تمام چالش‌ها و انتقادهای مقابل ویکی‌پدیا، آماری که تا پایان سال ۲۰۱۵ از آن منتشر شده، نشان‌دهنده استقبال جامعه مجازی از این برند است. کل صفحات این سایت بیش از ۱۴۱ میلیون عدد است که تاکنون بیش از ۲ میلیارد بار ویرایش شده‌اند. بیشتر از ۳۷ میلیون مقاله در ویکی‌پدیا نفس می‌کشند و تعداد کاربرانش اکنون به ۵۹ میلیون نفر می‌رسند.
