صنعت لجستیک از بزرگ‌ترین صنایع دنیا‌ست که هم خودش نقش بسیار حیاتی در اقتصاد دارد و هم زیرساخت‌های شکل‌گیری بسیاری از صنایع دیگر را به وجود می‌آورد.
در حقیقت این صنعت با کلیه فرآیندهای مرتبط با مدیریت کالا، جمع‌آوری، ثبت اطلاعات، دسته‌بندی، توزیع و ارسال در ارتباط است و به همین خاطر شرکت‌های پستی بخش قابل توجهی از این حوزه را به خود اختصاص داده‌اند. این دسته از استارتاپ‌ها در ایران چند‌سالی است که مورد توجه قرار گرفته‌اند.
اگرچه هنوز بخش قابل توجهی از جابه‌جایی محموله‌های پستی کشور توسط شرکت‌های بزرگ انجام می‌گیرد، اما پیش‌بینی می‌شود که این استارتاپ‌ها بتوانند در چند سال آینده بخش قابل توجهی از بازار را به خود اختصاص دهند.
در این شماره ضمن مصاحبه با مهدی خادمی‌مقدم، مدیرعامل استارتاپ «اسپید» با این استارتاپ که در حقیقت یک سامانه لجستیکی است، بیشتر آشنا خواهیم شد.
-
اسپید دقیقا چه کاری انجام می‌دهد؟
اسپید، یک سامانه هوشمند پخش و توزیع است که بسته‌های مشتریان را از نقطه‌ای به نقطه دیگر جابه‌جا می‌کند. فعالیت اسپید فعلا معطوف به پخش مرسولات فروشگاه‌هایی است که به صورت آنلاین اجناس خود را به فروش می‌رسانند و سپس باید آنها را به صورت حضوری به مشتریان تحویل دهند. این مرسولات فارغ از اینکه چه میزان مسافت را باید پشت سر بگذارند تا به مشتری برسند، با یک نرخ ثابت توزیع می‌شوند.
-
بنابراین مشتریان شما را فعلا فروشگاه‌های آنلاین تشکیل می‌دهند.
بله، همین طور است. در حقیقت ما در حال حاضر به صورت B2B کار می‌کنیم؛ به این معنی که با این دسته از فروشگاه‌ها وارد تعامل شده و با معرفی خدمات ارسال خود به آنها قراردادهایی را منعقد می‌کنیم.
سرویس ارسال اسپید در کمتر از ۲۴ساعت بسته‌ها را به نقطه مقصد می‌رساند. از آنجایی که در حال حاضر تمرکز اصلی مجموعه روی سرویس B2B قرار دارد، کلیه فروشگاه‌های آنلاین اعم از وب‌سایت، اینستاگرام و تلگرام می‌توانند از خدمات اسپید استفاده کنند.
همچنین سازمان‌ها و ارگان‌ها، نشریات و مطبوعات و هر شرکتی که نیاز به سرویس ارسال تجمعی بسته دارد، جزو مخاطبان اصلی اسپید هستند. مشتریان این مراکز نیز به طور غیر مستقیم مخاطب اسپید محسوب می‌شوند.
-
فعالیت خود را از چه زمانی آغاز کردید؟
ما از اوایل سال ۹۶ فعالیتمان را در قالب اپلیکیشن شروع کردیم و به جابه‌جایی بهنگام (On-Demand) بسته‌ها و مسافران با موتورسیکلت می‌پرداختیم. بعد از حدود یک سال یعنی در اوایل سال ۹۷ اسپید وارد فاز B2B شد و به طور رسمی فعالیت خود را در این فاز نیز آغاز کرد.
-
ایده تاسیس اسپید از کجا به ذهن شما رسید؟
در جهان استارتاپ‌های لجستیک سابقه نسبتا زیادی دارند و ما پس از آشنایی با آنها و مطالعه روی فعالیت‌هایی که انجام می‌دهند، به این نتیجه رسیدیم که در ایران خلأ چنین استارتاپی احساس می‌شود. به همین خاطر پس از انجام مطالعات اولیه و آشنایی با تجربیات استارتاپ‌های جهانی اقدام به تاسیس استارتاپمان کردیم.
استارتاپ اسپید نیز بنچ مارک شده از استارتاپ Delhivery در هندوستان و استارتاپ Deliv در آمریکاست؛ یعنی استارتاپ‌هایی که بعد از گذشت مدتی از فعالیت خود توانستند به ارزشی بالای یک میلیارد دلار برسند و به اصطلاح تبدیل به یونیکورن شوند.
-
تفاوت استارتاپ اسپید با رقبایش در چیست؟ اسپید چه کاری را انجام می‌دهد که آنها انجام نمی‌دهند؟
قبل از اینکه بخواهم درباره تفاوت‌ها صحبت کنم، باید این توضیح را بدهم که ما در حوزه فعالیت‌های خود در واقع دو نوع رقیب داریم که هرکدام به شیوه‌ای متفاوت از دیگری به نیازهای بازار پاسخ می‌دهند؛ این دو نوع رقیب را من با عبارات «رقبای سنتی» و «رقبای استارتاپی» نامگذاری می‌کنم.
رقبای سنتی همان شرکت‌هایی هستند که به‌طور سنتی کار پخش و توزیع مرسولات را انجام می‌دهند. در حقیقت رقبای سنتی هم راهکارهایی شبیه ما برای پاسخگویی به نیازهای بازار دارند، اما تفاوت اصلی ما با آنها در شیوه طراحی و اجرای فرآیندها‌ست.
در شرکت‌های سنتی فرآیندها به صورت دستی انجام می‌شود و به همین خاطر منابع بیشتری از نظر زمان، منابع مالی و منابع انسانی برای انجام کار صرف می‌شود؛ این مسئله علاوه بر افزایش هزینه‌ها، بهره‌وری را هم تا حد زیادی کاهش می‌دهد.
رقبای استارتاپی (الوپیک و اسنپ‌باکس) برخلاف شرکت‌های سنتی از طراحی و اجرای نوینی برخوردارند و راهکار متفاوتی را برای پاسخگویی به نیاز بازار ارائه می‌دهند که این سرویس‌ها فقط بهنگام است و هزینه‌های بالاتری دارند.
با توجه به این مقدمه که توضیح داده شد باید بگویم که اسپید راهکارهایی مبتنی بر الگوریتم‌های هوش مصنوعی و ارسال تجمعی دارد که مسافت طی شده را تا ۷۸ درصد و هزینه‌ها را تا ۶۰ درصد کاهش می‌دهد.
این موضوع به سهم خود بر مسائل دیگری همچون کاهش آلودگی هوا، ترافیک، مصرف انرژی و سایر مسائل زیست محیطی نیز تاثیرگذار خواهد بود.
من فکر می‌کنم اینکه در اسپید توانسته‌ایم در عمل از الگوریتم‌های هوش مصنوعی استفاده کنیم، هزینه‌های ارسال را به شدت کاهش دهیم و منابع درگیر در کار را کمتر کنیم نتایج مهم و درخشانی هستند که برای هرکسی می‌توانند جذاب به نظر برسند.
-
درباره این راهکارها و چگونگی دستیابی به این نتایج بیشتر توضیح دهید.
در اسپید به طور کلی سه مرحله وجود دارد؛ در مرحله اول جمع‌آوری بسته‌ها (First-Mile) صورت می‌گیرد که در آن بسته‌ها از مشتریان دریافت شده و به انبار انتقال داده می‌شوند که در اینجا مرحله دوم آغاز می‌شود؛ یعنی انبارش موقت، پردازش بسته‌ها (Fulfilment) و آماده‌سازی آنها برای ارسال و در مرحله آخر تحویل به مشتری نهایی (Last-Mile).
سرویس ارسال به مشتری نهایی خود چند حالت دارد؛ حالت اول آن است که به صورت «بهنگام» انجام شود؛ در حالت دوم بسته‌ها در همان روزی که دریافت می‌شوند، ارسال می‌گردند (Same-day)؛ در حالت سوم نیز بسته‌ها یک روز بعد از دریافت، ارسال خواهند شد (Next-day).
اسپید، یک سامانه هوشمند پخش و توزیع است که بسته‌های مشتریان را از نقطه‌ای به نقطه دیگر جابه‌جا می‌کند. فعالیت اسپید فعلا معطوف به پخش مرسولات فروشگاه‌هایی است که به صورت آنلاین اجناس خود را به فروش می‌رسانند و سپس باید آنها را به صورت حضوری به مشتریان تحویل دهند
حال که با کلیت انجام کار در اسپید آشنا شدیم، پاسخ سوال شما را بهتر می‌توان داد. ما در اسپید در حال توسعه الگوریتم‌های هوش مصنوعی هستیم تا از طریق این کار بتوانیم به نوعی «منطقه‌بندی» دست پیدا کنیم.
معنای منطقه‌بندی آن است که آدرس‌ها بر اساس ناحیه مکانی و پراکندگی و فاکتور‌های دیگر دسته‌بندی شوند. در مرحله بعد آدرس‌های هر ناحیه ترتیب‌بندی شده که این کار به ما این امکان را می‌دهد که به کوتاه‌ترین مسیرهای ممکن برای ارسال سفارش‌ها دست پیدا کنیم. در حال حاضر بخشی از این کار پیاده‌سازی شده و ما به نتایج خوبی دست پیدا کرده‌ایم.
-
مهم‌ترین رویکردهای اسپید در ارائه خدمات کدامند؟
ما قبل از هرچیز به نوآوری و خلاقیت اهمیت می‌دهیم و سعی می‌کنیم فرآیندها را به‌گونه‌ای برنامه‌ریزی و پیاده‌سازی کنیم که در هرحال نوآورانه و خلاقانه باشند.
در همین راستا به تکنولوژی‌های روز دنیا توجه داریم و برای پاسخگویی به نیازهای بازار تا جایی که بتوانیم از این تکنولوژی‌ها بهره می‌گیریم. این رویکردها در مجموع باعث می‌شود که اسپید بتواند بیشترین ارزش را برای مشتریان خلق کند.
-
چه بخش‌هایی در اسپید فعال هستند؟
اسپید از واحدهای مختلفی تشکیل شده که به صورت منسجم با یکدیگر فعالیت می‌کنند؛ واحد تحقیق و توسعه، واحد فنی، بخش عملیات، واحد بازاریابی، واحد فروش و واحد مالی. واحد تحقیق و توسعه روی الگوریتم‌های حمل‌و‌نقل و هوش مصنوعی متمرکز است و واحد فنی هم همه موارد مرتبط با مدیریت محصول و برنامه‌نویسی را برعهده دارد.
بخش عملیات نیز خود متشکل از واحدهای انبارداری، لجستیک، مانیتورینگ و پشتیبانی است که در کنار هم یک مجموعه واحد ایجاد کرده‌اند. امور مربوط به بازاریابی، انعقاد قراردادها، حسابداری و فروش نیز برعهده واحدهای بازاریابی، فروش و مالی قرار دارد.
-
نقطه مطلوب اسپید کجا‌ست و چه هدفی را برای خود در نظر دارد؟
مهم‌ترین هدف ما آن است که اسپید را به یک یونیکورن لجستیکی تبدیل کنیم؛ برای رسیدن به این هدف باید در تلاش هستیم طوری برنامه‌ریزی کنیم که فعالیت خود را پس از مدتی در تمام شهرهای ایران و حتی سایر کشورها گسترش دهیم و به یک شرکت بزرگ پستی تبدیل شویم.
