سهیل علوی مدیرعامل ریحون | استارتاپهایی که در ایران در حال رشد هستند، در صنعت ساختن نرمافزار نیستند و بیشتر شرکتهایی برای انجام کسبوکاری بهشمار میروند و نرمافزار نمیسازند. مثلا شرکتی مانند فیسبوک که نرمافزار تولید میکند، ماهیتا با یک شرکت ارسال غذا متفاوت است. بنابراین با این اوضاع اهمیت برنامهنویسی و طراحی خیلی زیاد نیست و فعالان این حوزه کد و الگوریتم خاصی خلق نکرده و از وضع موجود استفاده میکنند و تجربه خلق کردهاند. بنابراین به نظر من ما در صنعت ساخت نرمافزار نیستیم و در صنعت خلق تجربه هستیم و در این صنعت البته دیزاین یکی از مهمترین فاکتورهای موفقیت است. اتفاقی که در چند سال اخیر در حوزه کسبوکارهای آنلاین ایران ایجاد شده این است که کسبوکارها به نوعی حرفهایتر شدهاند؛ مانند اسنپ و دیجیکالا. حداقل حس حرفهایتری به کاربر میدهد. البته باید تاکید کنم که وقتی از دیزاین حرف میزنیم، صرفا وجه بصری را مد نظر نداریم بلکه منظور از دیزاین، طراحی ویژگیهایی است که به نوعی فعل و انفعال ختم شود و عکسالعمل مثبت کاربر را بهدنبال داشته باشد. اگر کسبوکار آنلاینی یا نرمافزاری هم در ایران موفق عمل کرده است به دلیل جمعکردن اطلاعات از کاربران و طراحی دیزاین براساس آن اطلاعات است. حتی ارزشگذاری کمپانیها هم امروز به دلیل جمعکردن ویژگیهای اینتراکشن و دیزاینکردن براساس آنهاست.
علم طراحی در ایران به صورت آکادمیک تدریس نمیشود. بنابراین این علمی وارداتی است و به همین دلیل ما با دو نکته مواجه هستیم؛ یکی شباهت ظاهری و دیگری شباهت کارکرد. کپیکردن وبسایت از روی نمونههای خارجی به دلیل تفاوت ماهیت کاربران در کشورهای مختلف و رفتارهای متفاوتشان نمیتواند به موفقیت منجر شود و توجه به نمونههای خارجی بهتر است در حد ایدهگرفتن باشد. کما اینکه ما برای طراحی ریحون وبسایتهای ارسال غذای بسیاری در سطح جهان را هم رصد کردیم و از آنها ایده گرفتیم. نکته قابل توجه دیگر این است که در ایران طراحی و دیزاین را امری لاکچری میدانند که نباید بابت آن هزینه زیادی پرداخت شود.
کسی که طراحی میکند، باید شناخت کافی از زیر و بم خرید، رفتار مشتری، نیاز بازار و… داشته باشد. مثلا باید بداند که چرا مشتری رستورانی را انتخاب میکند، چه حسی موجب میشود که چنین انتخابی انجام شود، یک مشتری چقدر در یک سایت زمان صرف میکند، چقدر خرید میکند، دوغ بیشتر میخورد یا نوشابه، فستفود یا غذای ایرانی؟! همچنین باید بخشهای علمی و فنی طراحی را هم بداند. البته کسبوکارها در ابتدا چنین اطلاعاتی ندارند و طی کار و بعد از گذشت یکی دو سال و با بررسی و مطالعه دقیق رفتار کاربران چنین تجربیات و اطلاعاتی را بهدست میآورند.