اقلیم گرم و خشک ایران و کمبود آب برای کشاورزی یکی از اصلی‌ترین مشکلاتی است که کشاورزان ما با آن دست و پنجه نرم می‌کنند. در میان حذف واسطه‌ها، ارتباط مستقیم کشاورزان با مشتریان می‌تواند یکی از راهکارهایی باشد که بهره‌وری کشاورزی را با کاهش هزینه‌ها بالا ببرد، از این رو جامعه استارتاپی ایران می‌تواند نقش موثری را در این رابطه بازی کند. محمد قائم‌پناه یکی از همین جوانان استارتاپی است که به همراه عموی کشاورزش ابراهیم، برادرش حمزه و سیامک خرمی مشاورشان یک استارتاپ خانوادگی به نشانیkeshmoon.com را راه‌اندازی کرده‌اند تا دست کشاورزان تولید‌کننده زعفران را بگیرند و به آنها در فروش محصولاتشان کمک کنند. محمد ۳۷ سال دارد، لیسانس خود را در رشته فیزیک کاربردی از دانشگاه آزاد مشهد گرفته و با اینکه متولد مشهد است، اصالتا خود را متعلق به شهر قائن می‌داند. «کل خانواده من در شهر قائن در خراسان جنوبی هستند و من جزو اولین کسانی بودم که در سن ۲۰ سالگی سرویس اینترنت را در شهر قائن ارائه دادم. در آن زمان کافی‌نت داشتم و کارت اینترنت می‌فروختم. بعد از مدتی طراحی سایت انجام می‌دادم و به واسطه طراحی سایت وارد شرکتی شدم که روی محصول رب انار کار می‌کردند. در آن شرکت به من پیشنهاد شد که در بخش صادرات و فروش به خارج از کشور کار کنم. بعد از حدود یک سال و نیم که با آن شرکت کار کردم، از آنها جدا شدم و به این فکر کردم ما که خودمان تولید‌کننده زعفران هستیم چرا کار صادرات برای زعفران را انجام ندهم. این بود که اقدام به صادرات زعفران کردم. تمام کارها را از پیدا‌کردن مشتری، مذاکره، خرید زعفران، بسته‌بندی و آماده‌سازی و ارسال را خودم انجام می‌دادم. این کار را ادامه دادم تا وقتی که در سال ۸۹ به واسطه تحریم بانک‌ها، دیگر نتوانستم پول از خارج کشور دریافت کنم و در نهایت از ادامه راه بازماندم. به دلیل دغدغه‌های محیط‌زیستی که داشتم، گیاه‌خوار شده بودم و در مشهد یک رستوران گیاه‌خواری راه انداختم و بعد از دو سال رستوران را واگذار کردم و یک مدرسه طبیعت به نام کاوی‌کنج راه انداختم. بعد از برجام تصمیم گرفتم که مجدد به حوزه صادرات زعفران برگردم و مدتی به همان شکل قبل، کار صادرات می‌کردم. بعد از حدود ۸ ماه که کار کردم، تصمیم گرفتم کار معمولی صادرات زعفران را رها کنم و کار مفید‌تری برای کشاورزان و محیط زیست انجام دهم و از همین جا بود که کم‌کم ایده «کشمون» در ذهنم شکل گرفت.»
- طلای سرخ قائن
محمد دغدغه زیست‌محیطی داشت و شاهد خشک‌شدن قنات‌های محلی شهرشان بود و از طرفی دوست داشت که کاری کند تا صنعت کشاورزی به راه خود ادامه دهد؛ «در شهر قائن، ما ۱۲ قنات داشتیم که این قنات‌ها همه خشک شدند و سفره آب زیر‌زمینی نیز هر سال نیم‌متر پایین‌تر می‌رود و این یک فاجعه محیط زیستی به حساب می‌آید، زیرا سفره‌های آب شور و شیرین در یک توازن قرار دارند ولی وقتی سفره‌های آب شیرین پایین‌تر می‌رود، آب شور نفوذ می‌کند و آب شیرین را شور می‌کند. این اتفاق برای مزرعه زعفران عموی من که هم‌بنیانگذارم نیز هست، افتاده بود و از آنجایی که زعفران گیاه حساس به نمک است، شوری آب باعث از بین رفتن آن می‌شود. از طرف دیگر برعکس اکثر گیاهان، زعفران گیاهی است که در تابستان‌ها خواب است و در زمستان‌ها رشد می‌کند و در نتیجه زعفران برای رشد به آب بسیار کمی احتیاج دارد. به همین دلیل هم به آن در دنیا طلای سرخ می‌گویند. این دلایل باعث شد که روی زعفران تمرکز کرده و کشمون را راه‌اندازی کنیم.» دو شرطی که کشمون برای ثبت‌نام کشاورزان قرار داده، یکی این است که از سموم کشاورزی استفاده نکنند و دوم اینکه در برنامه صرفه‌جویی آب اعلام آمادگی و شرکت کنند تا در نهایت آگاهی مردم منطقه در مورد مصرف آب در کشاورزی افزایش پیدا کند. کشمون به کشاورزان کمک می‌کند تا بدون واسطه بتوانند زعفران خود را به دست مصرف‌کننده نهایی برسانند و این موضوع هم باعث می‌شود علاوه بر اینکه در‌آمد بیشتری داشته باشند، منابع آبی و خاکی خودشان را به شکل پایداری حفظ کنند. همچنین مشوقی است که در برنامه صرفه‌جویی آب شرکت کنند. «از طرف دیگر افراد برای خرید زعفران پول زیادی را هزینه می‌کنند ولی به دلیل تقلب‌هایی که توسط واسطه‌ها صورت می‌گیرد، معمولا محصولات بی‌کیفیت ولی با قیمت بالا عرضه می‌شود ولی ما در کشمون با توجه به آزمایش‌هایی که روی محصولات انجام می‌دهیم، کیفیت را تضمین می‌کنیم.»
- خدمات کشمون
در حال حاضر کشمون به صورت آزمایشی و با ۳ کشاورز محلی در شهر قائن کار می‌کند که تولید‌کننده زعفران هستند ولی به صورت کلی محدودیتی از نظر مکانی برای تامین‌کنندگان وجود ندارد و تامین‌کنندگان از هر شهری می‌توانند زعفران خود را در کشمون به فروش برسانند. نسخه نهایی سایت هم قرار است ۱۰ تیر ماه راه‌اندازی شود. «در کشمون هر کشاورز یک پروفایل شخصی دارد که شرایط کار و زندگی و کشت زعفران خود را در آن شرح داده است و هر کشاورز یک فروشگاه شخصی دارد که زعفران خود را در آن عرضه می‌کند و کاربران می‌توانند محصول زعفران را از کشاورزی که می‌خواهند، در سایت سفارش دهند.
ما هر فصل یک نمونه از زعفران کشاورزان را به آزمایشگاه می‌دهیم و کیفیت محصولات را زیر نظر داریم. قیمت‌گذاری توسط کشاورزان انجام می‌شود و کشاورزی که زعفران با‌کیفیت‌تری تولید کند، مجاز است که قیمت بالاتری برای محصول خود در نظر بگیرد. محصولات زعفران به دو شکل رشته کامل و رشته بریده در سایت به فروش می‌رسد. منظور از رشته کامل ریشه، ساقه زرد‌رنگ و سرگل زعفران به رنگ قرمز است که مثقالی حدود ۳۰ هزار تومان و منظور از رشته بریده سرگل زعفران است که مثقالی حدود ۳۵ هزار تومان به فروش می‌رسد. البته به دلیل اینکه افراد خیلی با رشته کامل زعفران آشنایی ندارند قصد داریم این محصول را حذف کنیم. ما براساس هر خرید و فروشی که انجام می‌شود کارمزد دریافت می‌کنیم. این براساس خدماتی مانند انبارداری، بسته‌بندی و غیره است که به کشاورزان ارائه می‌کنیم و تعاملی که با هم داریم بین ۱۰ تا ۱۵ درصد متفاوت است.»
- تحویل با دوچرخه
محمد ابتکار‌عمل جالبی به خرج داده و در شهر مشهد محصولات را با دوچرخه خود به دست مشتریان می‌رساند؛ «من در مشهد مستقرم و با دوچرخه محصولات را تحویل می‌دهم. در تهران و شهرهای دیگر نیز محصولات حداکثر ۳ روز و از طریق پست به دست مشتری می‌رسد. هزینه پست ۵۰۰۰ تومان است که اگر سفارشات بالای ۵ مثقال باشد، هزینه پست حذف می‌شود.»
محمد می‌گوید ۹۰ درصد تولید زعفران در ایران انجام می‌شود ولی ۷۰ درصد فروش آن در اروپا توسط شرکت‌های خارجی انجام می‌گیرد و قصد دارد در آینده سایت کشمون را چندزبانه کند تا بتواند زعفران ایران را در اروپا بی‌واسطه به فروش برساند.
