باقر بحری در گفت‌وگویی که با «شنبه» داشته تاکید می‌کند که مهم‌ترین مسئله‌ای که باید برای آن تلاش کنیم، تغییر نگاه متولیان دولتی به حوزه آنلاین است و باید به فکر تدوین قوانین این حوزه باشیم. تفصیل گفت‌وگوی‌مان را در ادامه می‌خوانید.
- این روزها اوضاع خوبی بر اکوسیستم استارتاپی ایران حاکم نیست؛ خبرهای ناخوشایندی از فیلترینگ بعضی از کسب‌وکارهای این حوزه به گوش می‌رسد که حتی می‌تواند به نابودی‌‌شان منجر شود. در حالی که با گذشت بیش از یک دهه از عمر کسب‌وکارهای آنلاین در ایران، نمی‌دانیم متولی و نهاد تصمیم‌گیر برای این حوزه کدام است. شما به‌عنوان عضو کمیسیون تجارت الکترونیک در سازمان نظام صنفی چه مسائلی را پیگیری و حل‌و‌فصل می‌کنید؟
وظیفه این کمیسیون این است که مسائل و مشکلات و دورنمای کاری تجارت الکترونیک را شناسایی کنند و در جهت زمینه‌سازی برای توسعه بازار این حوزه حرکت کند.
- در زمینه مجوزدادن هم نقشی دارید؟
همه شرکت‌هایی که به طور طبیعی در زمینه آی‌تی کار می‌کنند، باید عضو شورای نظام صنفی باشند. اما خودمان نظرمان بر این است که تا جایی که ممکن است مجوزها کم باشد تا شادابی و سرعت به اکوسیستم برگردد.
- مشکلاتی مانند فیلترشدن ناشی از این امر نیست که نهادی قدرتمند و دارای قدرت اجرایی متولی این حوزه نیست؟
نه. من معتقدم که مسئله این نیست که نهاد مشخصی متولی این جریان نیست. چون در واقع به دلیل پیچیدگی و نوین‌بودنش برنامه مشخصی برایش وجود ندارد. بنابراین بیش از هر چیزی اعتماد به این اکوسیستم و همراه با فعالان این حوزه قواعد و قوانین را نوشتن، راه‌حل درست است و اداره این حوزه براساس قواعد و قوانین سنتی بازار مشکل‌آفرین است.
- الان کسب‌وکار جاباما را به خاطر نداشتن نماد یک نهاد مشخص فیلتر کرده‌اند؛ حالا شما فرض کنید که هر سازمانی بخواهد نماد ویژه خود را طراحی کند و از استارتاپ‌ها بخواهد مجوز مربوطه و نماد مشخص‌شده را دریافت کنند، بلبشویی در اکوسیستم ایجاد می‌شود که نتایج ناخوشایندی به‌دنبال خواهد داشت. به نظر می‌رسد همه این مشکلات ناشی از نبود یک مرجع واحد تصمیم‌گیر دارای قدرت اجرایی است. شما تا چه حد با این حرف موافق هستید؟
به نظر من هم بدترین کار این است که بدون هیچ اخطار و خبر قبلی، یک کسب‌وکار را فیلتر کنیم و امنیت شغلی افراد را از آنها بگیریم. چون از یک طرف جوانان را به را‌ه‌اندازی کسب‌وکار ترغیب می‌کنیم و از طرفی با چنین اعمالی، امید را از آنها می‌گیریم و این کاری سراسر غلط است.
- شما در کمیسیون مربوط به خودتان چه اقداماتی تاکنون کرده‌اید و در صورت بروز چنین مشکلاتی چه می‌توانید بکنید؟
ما با تمام مراکزی که به نوعی به این حوزه مربوط هستند، مذاکراتی را انجام داده و می‌دهیم تا مشکل صاحبان کسب‌وکار حل شود. اما مشکل بزرگ‌تر این است که وقتی سایتی فیلتر می‌شود، اصلا نمی‌دانیم به چه دلیلی این اتفاق رخ داده و همین امر موجب می‌شود که ندانیم به چه نهادها و سازمان‌هایی مراجعه کنیم. نتیجه این جریان ایجاد نوعی سرگشتگی برای خود ما و صاحبان کسب‌وکار است. حتی کمیته فیلترینگ هم جواب دقیقی به هیچ کسی نمی‌دهد.
- همین عوامل سردرگم‌کننده و موجد سرگشتگی برای اهالی اکوسیستم، موجب شده تا فعالان این حوزه به فکر تشکیل اتحادیه‌ای دارای قدرت اجرایی باشند تا در مواقع اینچنینی سایر نهادها و مراکز با آن تماس بگیرند و به طور کلی ساز‌وکار اصلی این حوزه را بر عهده داشته باشد؛ شما تشکیل چنین اتحادیه‌ای را چقدر مفید می‌دانید؟
اگر کسی می‌خواهد اتحادیه تشکیل بدهد، تشکیل می‌دهد. اما من معتقد هستم که سازمان نظام صنفی بهترین جایی است که می‌تواند مسائل این حوزه را حل و فصل کند و محل رجوع باشد. مشکل بزرگی که با تشکیل اتحادیه ایجاد می‌شود این است که صرف تشکیل آن تنها به این معنا نیست که همه مسائل حل می‌شود. در حالی که سازمان نظام صنفی بستر مناسبی دارد و می‌تواند گام‌های لازم را برای حل مسائل این حوزه بردارد.
- بحث سر این است که با وجود سازمان نظام صنفی، مراکز و سازمان‌ها برای اخطار دادن به استارتاپ‌ها یا فیلترکردن‌شان به آن مراجعه نمی‌کنند. آیا این مسئله به این معنا نیست که سازمان نظام صنفی نتوانسته مرجعیت لازم را در این امور داشته باشد؟
من به شما می‌گویم که اصولا متولیان امر در کشور ما هیچ کس را به غیر از خودشان قبول ندارند. این مشکل با تشکیل اتحادیه هم وجود دارد و مسئله در نوع نگاه است و باید این نگاه را نسبت به اکوسیستم تغییر دهیم. متولیان امر باید بدانند که فیلترکردن یک سایت یعنی حقوق صاحبان کسب‌وکار و مشتریان را نادیده‌گرفتن.
- اگر قرار باشد هر ارگانی نماد خودش را از کسب‌وکارها بخواهد، در این صورت عضویت و مجوز سازمان نظام صنفی چه اعتباری برای استارتاپ‌ها ایجاد می‌کند؟
هر کسب‌وکاری که در زمینه آی‌تی فعالیت می‌کند، قانونا باید عضو سازمان نظام صنفی باشد. اما مجوز داستان دیگری دارد. مثلا یک شرکت ممکن است کار دانش‌بنیان بکند، بنابراین باید مجوز دانش‌بنیان بگیرد یا اگر در حوزه امنیت فعال باشد، باید مجوزهای مربوط به امنیت را بگیرد. سازمان نظام صنفی در واقع گواهی کسب‌وکار را صادر می‌کند؛ یعنی یک گام پیش از مجوز است. بعد از صدور گواهی کسب‌وکار، مجوزهایی نیاز است که ما معتقد هستیم یا باید صدورشان از یک کانال باشد و مثلا همه کسب‌وکارها با سازمان نظام صنفی طرف باشند.
- در حال حاضر خواست استارتاپ‌ها و فعالان اکوسیستم هم همین است که می‌خواهند با یک مرجع تصمیم‌گیر واحد طرف باشند و چون تاکنون چنین مرجعی را نیافته‌اند، می‌خواهند اتحادیه صنفی تشکیل دهند. شما در سازمان نظام صنفی به این سمت‌وسو حرکت کرده‌اید که چنین مرجع واحدی باشید؟
ما در حال حرکت به همین سمت‌وسو و خواهان چنین امری هستیم. اما مشکل جوانانی که می‌خواهند اتحادیه تشکیل دهند، این است که فکر می‌کنند با تشکیل یک اتحادیه، سایر مشکلات حل می‌شود و این نگاه جوانانه و خوشبینانه است. تشکیل اتحادیه یعنی ابزاری به دست می‌آوریم که با آن با سایر ارگان‌ها و سازمان‌هایی که مشکلاتی را ایجاد می‌کنند، برخورد کنیم و این به این معنا نیست که تشکیل اتحادیه همه مشکلات را حل می‌کند. باید به یاد داشته باشیم که هر کسی در جهت حل مشکلات این حوزه گام بردارد، کار مفیدی کرده است. بنابراین در ابتدا باید با اتحاد برای حل مسائل پیش برویم و بین خودمان اختلافی وجود نداشته باشد. همچنین باید باور کنیم که این صنف جوان است و حل یک‌باره مشکلاتش، خوشبینانه است و به راحتی نیست.
