اکنون که تحریمها علیه ایران برداشته شدهاند، افزایش سرمایهگذاری خارجی و دسترسی به محصولات فناوری شرکتهای خارجی در ایران نهتنها به اقتصاد بیمار کشور کمک میکند، بلکه امکان دسترسی اینترنتی به پیشرفت حیاتی را فراهم خواهد کرد. با لغو تحریمهای فلجکننده، که توانایی خرید نرمافزارها را برای مدت طولانی محدود کرده بودند، اکنون مردم ایران میتوانند ابزارها و خدمات مورد نیاز برای دسترسی بیشتر به اینترنت را دریافت کنند.
محدودیتهای برداشته شده چه مواردی هستند؟
رکالین اندرسون، محقق سیاست اینترنتی ایران، میگوید: «لغو تحریمها به نفع کاربران اینترنتی ایرانی است. آنها میتوانند به فناوری اطلاعات دسترسی بیشتری پیدا کنند.»
با وجود اینکه از سال 1995 میلادی (1373 شمسی) ایران تحت تحریمهای کلی و جامع قرار گرفته بود، از سال 2010 میلادی (1388 شمسی) یک مورد استثنا در زمینه ارتباطات شخصی از طریق اینترنت به وجود آمد. پس از مدتی در ماه مه 2013 (فروردین 1392) دفتر کنترل داراییهای خارجی با صدور یک مجوز عمومی تحریمهای مربوط به ارتباطات شخصی از طریق اینترنت با افراد داخل ایران را اصلاح کرد.
با این حال، شرکتهای آمریکایی همچنان در معاملات خود با ایران با محدودیت روبهرو هستند. اما شرکتهای اروپایی و نیز شرکتهای تابعه خارجی و شرکتهای وابسته به شرکتهای آمریکایی میتوانند با ایران تجارت کنند. بهعلاوه مردم ایران میتوانند خدمات میزبانی وب را از شرکتهای مستقر در خارج از ایران خریداری کنند. همچنین اکنون امکان خریداری نسخههای اصلی برنامههای معروف فراهم شده است. از سوی دیگر، شرکتهای آمریکایی اجازه دارند ابزارهای ارتباط شخصی را به ایران بفروشند. اما بسیاری از شرکتها از فروش این ابزارها یا در دسترس قرار دادن خدمات خود به ایرانیان خودداری میکنند، زیرا میترسند مقررات آمریکا را زیر پا بگذارند. به همین دلیل، بسیاری از مواردی که از نظر فناوری مجاز هستند هنوز در اختیار مردم ایران قرار نگرفتهاند.
چه لوازمی میتوانند به ایران صادر شوند؟
خدمات پولی مربوط به تبادل ارتباطات شخصی از طریق اینترنت؛ از قبیل پیام فوری، چت و ایمیل، شبکههای اجتماعی، اشتراکگذاری عکس و فیلم، جستجو در وب، و وبلاگنویسی (که درمجموع «ارتباطات شخصی» نامیده میشوند)، ازجمله اسکایپ و نیز خدمات محاسبات فضای ابری مربوط به تبادل ارتباطات شخصی از طریق اینترنت، و نرمافزارهای مورد نیاز برای این خدمات.
نرمافزارهای پولی مورد نیاز برای راهاندازی خدمات مربوط به تبادل ارتباطات شخصی؛ ازجمله نرمافزارهای ارتباطات شخصی که منشا خارجی دارند و در خارج از آمریکا هستند.
خدمات اینترنتی رایگان مربوط به ارتباطات شخصی که به طور عمومی در دسترس قرار میگیرند و نرمافزارهای مورد نیاز برای راهاندازی این خدمات، اعم از اسکایپ، یاهو مسنجر و گوگل. ممکن است این موارد به جمهوری اسلامی ایران صادر شود، به همین دلیل منظور از «دسترسی عمومی» استفاده عموم مردم از نرمافزار است و نه تعریف درجشده در مقررات وزارت بازرگانی مدیریت صادرات. طبق این مقررات، افراد آمریکایی نمیتوانند بدون ارائه خدمات رایگان به دولت ایران، این خدمات را به طور ناخواسته در اختیار ایران قرار دهند زیرا ممکن است ندانند کاربر نهایی کیست.
خدمات اتصال به اینترنت در سطح مصرفکننده و ارائه، فروش یا اجاره ظرفیت امکانات انتقال ارتباطات از راه دور (از قبیل اتصال شبکه ماهوارهای یا زمینی) مربوط به ارتباطات شخصی. این بخش شامل موارد زیر نمیشود: خدمات اتصال به اینترنت در سطح تجاری یا امکانات انتقال ارتباطات از راه دور (از قبیل لینکهای ماهوارهای اختصاصی، خطوط اختصاصی دارای ضمانت کیفیت خدمات، فروش ظرفیت یا خدمات به ارائهدهندگان ارتباطات از راه دور ایرانی، یا زیرساخت ارتباطات از راه دور)، یا خدمات میزبانی وب که برای اهداف تجاری در نظر گرفته شدهاند یا خدمات ثبتنام دامنه. در الحاقیه گواهی عمومی دفتر کنترل داراییهای خارجی، فهرستی از سایر سختافزارها، نرمافزارها و خدمات مجاز برای صادرات به ایران به این صورت درج شده است که در زیر به طور خلاصه به آنها میپردازیم. اگر قرار است خدماتی به ایران صادر شود ابتدا باید نام آن در این فهرست بررسی شود. در کل، هر مورد شامل درایورها، نرمافزار ارتباط اتصال، و خدمات مورد نیاز برای راهاندازی این سختافزار و نرمافزارها میشود. بهعلاوه، مواردی که نام آنها در این الحاقیه آمده است اما منشا خارجی دارند و در خارج از آمریکا هستند، میتوانند به طور مستقیم یا غیرمستقیم توسط یک فرد آمریکایی صادر یا ارائه شوند.
تلفنهای همراه (مانند تلفنهای هوشمند)، دستیاران دیجیتال شخصی (PDA)، کارت ماژول هویت مشترک (سیمکارت)، و لوازم جانبی مربوطه (مانند هدست، کیس، جلد، شارژر، داک، محافظ صفحه نمایش، کابل، آداپتور و باتری).
تلفنهای ماهوارهای و سختافزار شبکه منطقه جهانی پهنباند.
مودمهای مصرفکنندگان، کارتهای رابط شبکه، تجهیزات رادیویی (مانند آنتن)، روتر، سوئیچ و نقاط دسترسی WiFi، که برای استفاده همزمان حداکثر 50 کاربر طراحی شده است.
پایانههای ماهوارهای مصرفکننده مسکونی و تجهیزات فرستنده و گیرنده (مانند آنتن، دستگاه گیرنده، ستاپ باکس و رمزگشاهای ویدئویی).
لپتاپ، تبلت و دستگاههای رایانهای شخصی، و لوازم جانبی (مانند دیسک درایو مصرفکننده، و سایر دستگاههای ذخیره داده) و لوازم جانبی این دستگاهها (مانند صفحه کلید و اشارهگر)، و سیستمعامل رایانه و نرمافزار مورد نیاز برای استفاده مصرفکننده از این سختافزارها، اعم از بهروزرسانیها و بستههای نرمافزار. شایان ذکر است که در این مجوز به اجزا و قطعات یدکی (مانند ریزپردازندهها) اشارهای نشده است و برای صادرات آنها باید یک گواهی مجزا صادر شود.
نرمافزارهای آنتیویروس، ضدتروجان و ضدردیابی، و ابزارهای ضدسانسور و نرمافزارهای مربوطه.
سیستمهای عامل تلفنهمراه، برنامههای آنلاین برای فروشگاههای برنامه سیستمهای عامل تلفنهمراه و نرمافزار مربوطه، اعم از برنامههایی که برای اجرا در سیستمهای عامل تلفنهمراه طراحی شدهاند. این بخش شامل برنامههای دانلودشده از طریق فروشگاههای برنامه آنلاین میشود مانند iTunes، App Store،Google Play و…
نرمافزار کلاینت شبکه خصوصی مجازی (VPN)، ابزارهای پروکسی و ابزارهای ارتباطات شخصی کلاینت پولی ازجمله ارتباط تلفنی صوتی، متنی، ویدئویی، صداگذاری، ویدئوچت و فناوریهای جانشین، نرمافزار ارتباطات و اتصالاتی که مصرفکننده به آنها نیاز دارد تا بتواند به طور کارآمد از خدمات استفاده کند و نیز خدمات مورد نیاز برای راهاندازی این نرمافزارها. البته یک نکته مهم در این زمینه وجود دارد: «اگر صادرات موارد فوق برای اهداف تجاری یا مصرف دولتی باشد، قوانین مربوط به تحریمهای موجود در زمینه فناوری اطلاعات و ارتباطات همچنان به قوت خود باقی خواهند ماند؛ مگر اینکه مشخص شود این صادرات برای استفاده عمومی و رایگان از خدمات ارتباطات شخصی است. بهعلاوه، صادرات تجهیزات و خدمات مجاز به افراد و نهادهایی که امتیاز صادرات آنها لغو شده است (به عبارت دیگر، افراد و نهادهایی که در فهرست SDN و سایر فهرستهای ممنوعه آمریکا قرار دارند) همواره ممنوع است.»