دلایلی را هم ذکر می‌کند که در ادامه می‌خوانید.
- آیا می‌توان گفت استارتاپ‌ها فرصت بزرگ اقتصادی به نظر آمدند و تحریم‌کردن آنها به نوعی در راستای وارد‌کردن فشار به ایران است؟
به نظر من از مدت‌ها پیش سیاست‌های اپل نسبت به ایران خصمانه بوده است. چون بعد از رفع تحریم‌ها، محدودیت‌های زیادی در سرویس‌هایی چون گوگل برداشته شده اما در اپل همچنان پابرجا بوده‌اند. الان هم که این مشکل به‌وجود آمده، راهکارهایی وجود دارد چون مثلا راه لابی‌گری باز است. راهکارهای لابی هم در آمریکا مشخص است و نیازی به ورود مستقیم دولت جمهوری اسلامی نیست و هنوز هم می‌توان براساس روند لابی‌گری، این مشکل را حل کرد.
- این لابی‌گری که اشاره می‌کنید، توسط چه افرادی می‌تواند انجام شود؟
اینکه می‌گویم دولت نباید ورود کند، به این دلیل است که تعامل‌کردن با مجموعههایی برای حل این مشکل، با اینکه مقاصد اقتصادی دارد اما می‌تواند مسائل زیاد دیگری را در پی داشته باشد. البته نه اینکه دولت ابدا هیچگونه دخالتی نداشته باشد، بلکه با هماهنگی دولت و نهادهای ذیربط، شرکت‌های استارتاپی باید بتوانند با مجموعههایی در آمریکا لابی کنند و احتمال دارد که بپذیرند و پیگیری کنند. به نظرم شرکت‌های ایرانی باید به اصطلاح این راه و چاه را در آمریکا پیدا کنند چون پایه بسیاری از تکنولوژی‌ها در آمریکاست و نمی‌توان به‌راحتی از آن چشم‌پوشی کرد.
- بعضی از فعالان اکوسیستم معتقدند که مشتریان ایرانی باید از اپ استور کوچ کنند و به اندروید بیایند. آیا اصلا ما حق داریم که از مشتری بخواهیم خودش را از یک محصول محروم بکند؟
همانطور که شما هم اشاره می‌کنید، بحث سر این است که ما حق داریم چنین خواسته‌ای داشته باشیم یا نه؟ که مسلما نداریم. چون با این کار بیشتر خودمان را اثرپذیر نشان می‌دهیم یعنی چون آنها تحریم می‌کنند، ما هم تحریم کنیم. من برای همین می‌گویم از لابی‌گری استفاده کنیم و نه لزوما گفت‌وگو. چون به‌راحتی می‌توانند ما را از خدمات گوگل هم محروم کنند، آنگاه باید چه کاری انجام دهیم؟! موضوع مهم الان همان لابی‌گری است.
- این لابی‌گری که می‌فرمایید، چگونه و با کمک چه اهرم‌های فشاری می‌تواند انجام شود؟
اتفاقا جواب این پرسش به سوال بالا هم مرتبط است، چون برای لابی‌گری به فشار افکار عمومی نیاز است و اگر کاربران به‌راحتی اپاستور را ترک کنند، دیگر فشار بر اپل وجود نخواهد داشت. همچنین باید از ظرفیت‌های افرادی که به نوعی ذینفع هستند و در جامعه آمریکا به نوعی موثر هستند، کمک گرفت. این کارها هزینه دارد. عده‌ای هزینه می‌کنند که این اتفاقات علیه ایران رخ بدهد و عکس‌العمل‌های بدتر خود ما هزینه‌ها را بیشتر و گاه حتی برگشت‌ناپذیر می‌کند.
- طی یکی دو‌سال اخیر فشارهای زیاد از بعضی از جناح‌ها روی استارتاپ‌ها بود و الان این اکوسیستم تحت فشارهای خارجی هم قرار گرفته است. بازخورد داخلی این تحریم چیست؟
اکوسیستم خیلی نیاز به توجه دولت ندارد. مهم تغییر دیدگاه‌هاست. تصورم این است که اکوسیستم اگر به جایی رسیده، درون‌زا بوده و رشد در درون خودش اتفاق افتاده است. برای ادامه کار هم باید تجربه کسب کنیم؛ یعنی تجربه تعامل با استارتاپ‌ها در بدنه دولتی وجود ندارد و هم اینکه ما تجربه تعامل با دولت در استفاده از ظرفیت‌هایش را نداریم. به نظرم باید یاد بگیریم که از ظرفیت همدیگر استفاده کنیم. اکوسیستم باید بتواند روی پای خودش بایستد، یعنی هم بتواند در سطح بین‌المللی تعامل کند و هم در داخل کشور. به همین دلیل هم تاکید دارم که پیگیری وزارت ارتباطات یا وزارت امورخارجه، نتیجه دلخواه ما را در پی خواهد داشت. در واقع من مخالف راه‌اندازی کمپین‌های خروج از اپاستور هستم. به نظر من حرکت اپل یک حرکت استراتژیک نبوده و تنها یک حرکت پوپولیستی است که شاید به این واسطه خواسته امتیازی را از دولت آمریکا بگیرد.
