با وجود آنکه عرصه صنایع غذایی در ایران همواره با فرازونشیب‌هایی مثل افزایش روزافزون قیمت مواد اولیه، بالا بودن ضایعات محصولات کشاورزی، مشکلات حمل‌و‌نقل و نوسانات ریز و درشت دیگر همراه بوده است، فعالیت بسیاری از برندهای صنایع غذایی در همین فضای پرپیچ‌و‌خم ادامه پیدا کرده است. بسیاری از این کارخانه‌های صنعتی در طول سال‌های حیات خود بارها طعم زمین‌خوردن و تا آستانه شکست رفتن را هم چشیده‌اند، اما همچنان نفس می‌کشند و سعی می‌کنند در بازاری که این روزها رقبای خارجی هم در آن راه پیدا کرده‌اند، با خلاقیت و بالا بردن کیفیت محصولات، زندگی برند خود را تضمین کنند. یکی از کارخانه‌های صنایع غذایی ایران که تاسیس‌‌اش به سال ۱۳۴۶ در منطقه دشت مرغاب استان فارس برمی‌گردد و همه ما با آهنگ تبلیغاتی «محصول درجه یک، از مواد درجه یک» آن را به خاطر می‌آوریم، برند یکویک است. شرکت دشت مرغاب با نام تجاری یکویک یکی از خاطره‌سازترین صنایع غذایی ایرانی است. هرچند امروز خانواده ۲ هزار و ۷۰۰ نفری‌اش رسالت تولید و توزیع مواد غذایی را عهده‌دار هستند، این برند از آغاز راه‌اندازی‌اش تا امروز فرازونشیب‌های زیادی را پشت سر گذاشته است.
- تولدی در ۱۴۵ کیلومتری شیراز
آنچه تاریخچه یکویک از تولدش می‌گوید، به تیرماه ۱۳۴۶ بازمی‌گردد. هسته اصلی این گروه تولیدی ۴۹ سال قبل شرکت سهامی خاص دشت مرغاب را به ثبت رساند. اما از پیشینه فعالیت یکویک و اینکه در سال‌های قبل از انقلاب چه بر آن رفته و چگونه صنایعش را توسعه بخشیده، اطلاعاتی در دست نیست. همین بس که دشت مرغاب میزبان زمین‌های ۳۵ هکتاری این کارخانه صنایع غذایی شده و این شرکت تا قبل از انقلاب در قالب سهامی خاص فعالیت داشته است. قصه شرکت دشت مرغاب و محصولاتش با نام یکویک بعد از انقلاب سرنوشت دیگری پیدا می‌کند. یکویک به دولت واگذار شده و در سال ۱۳۷۴ به شرکت سهامی عام تبدیل می‌شود، سهام آن هم به بورس اوراق بهادار تزریق شده و این‌گونه حیاتش وارد مرحله تازه‌ای می‌شود. در این دوران شرکت‌های دیگری ذیل نام یکویک متولد می‌شوند و خانواده این تولیدات غذایی را تکمیل می‌کنند. نام‌هایی چون شرکت پخش یکویک، شرکت شاداب خراسان و شرکت قطران گل ایران محصولات این برند را توزیع کرده یا به شمار محصولات تولید‌ی‌اش می‌افزایند.
اما روزگار سهامی‌عام بودن چندان به مذاق یکویک خوش نمی‌آید، چرا که بدهی‌های بانکی شرکت روز‌به‌روز بیشتر شده و مشکلات داخلی در تولیدات و ماشین‌آلاتش به وجود مي‌‌‌آید. شاید همین افتادن در سراشیبی زوال و محدودیت‌های فعالیتش است که آن را به سمت واگذاری پیش می‌برد و 10 سال بعد از ورودش به بورس اوراق بهادار یکویک بار دیگر به بخش خصوصی سلام می‌کند. در شرایطی که آینده‌ای مبهم پیش روی این برند دیرپا دیده می‌شد و شاید امید چندانی به سرپا ماندنش وجود نداشت، واگذاری مجدد آن به بخش خصوصی جانی تازه به یک‌ويک تزریق می‌کند و به گفته حمید فهندژ سعدی رئیس هیات مدیره این شرکت، یکویک در کمتر از یک دهه بعد از واگذاری تولیداتش را به ۹۰ هزار تن محصول در سال افزایش می‌دهد. این کارآفرین ایرانی باور دارد که صنایع غذایی یکی از پتانسیل‌های مهم تولید داخلی است و درباره آن می‌گوید: «توسعه صنایع غذایی ایران می‌تواند به توسعه پایدار بخش کشاورزی ما منجر شده و در نهایت امنیت غذایی کشور را در هر شرایطی تضمین کند. افزایش ارزش افزوده در اقتصاد کشاورزی ما در کل وضعیت اقتصاد ملی را بهبود می‌بخشد و به نظر من صنایع غذایی یکی از پتانسیل‌های مهم کشور محسوب می‌شود که حتی می‌توان گفت اهمیت آن از صنعت نفت هم بالاتر است.»
- جایگاه برند یکویک در بازار ایرانی
این روزها شمار محصولات یکویک کم نیستند. این برند در حال حاضر حدود ۲۰ گروه محصولی دارد و نام خود را در تولید بسیاری از محصولات غذایی و کشاورزی محک زده است. اما آنچه مهر ضمانت تولیدات یکویک در بازار داخلی شده و بیشترین تعداد مصرف‌کننده را به خود معطوف کرده است، محصولات پرآوازه‌ای چون آبلیمو، رب و خیارشور یکویک هستند؛ محصولاتی که بیشترین سهم تولیدات این برند را از آن خود کرده‌اند و یگانه قهرمانان تولیدات یکویک شده‌اند.
آبلیمو و رب جزو محصولات پرمصرف در ایران هستند که براساس آخرین آمارهای در دست در مورد آبلیمو حدود ۵۸ درصد جامعه مصرف‌کنندگان دائمی آن هستند؛ یعنی حداقل دو تا سه بار در هفته آبلیمو را مصرف می‌کنند و این رقم بسیار قابل‌توجهی است. حدود ۳۲ درصد متوسط مصرف می‌کنند و فقط حدود ۱۰ درصد جامعه ما در استفاده از آبلیمو کم‌مصرف هستند. به‌صورت کلی این موضوع نشان می‌دهد که مصرف آبلیمو در کشور به‌شدت بالاست.
طبق تحقیقات بازاری که در پایان سال ۹۳ انجام‌شده است، ۵۶ درصد از افرادی که در ایران آبلیمو مصرف می‌کنند از آبلیموهای خانگی استفاده می‌کنند که فضایی بکر برای تولیدکنندگان صنعتی مانند یکویک برای جذب سهم بازار است. در همین مطالعاتی که روی سهم ذهنی افراد جامعه در انتخاب یک برند آبلیمو انجام شده، یکویک نخستین سهم ذهنی را در ذهن مخاطب دارد. البته ممکن است سهم فروش با سهم ذهنی مخاطب متفاوت باشد اما موضوعی که اهمیت دارد این است که هنگامی‌که از مردم پرسیده می‌شود در 3ماه گذشته چه آبلیمویی مصرف کردید، نخستین برندی که به ذهن مخاطبان می‌آید، یکویک است که با ۲۰ درصد، بالاترین جایگاه در سهم ذهنی مصرف‌کننده ایرانی را دارد.
