معاون اطلاعات و ارتباطات اندونزی در طول افتتاحیه یک فضای همکاری محلی اظهار کرد: «ما می‌خواهیم تا سال آینده حداقل ۵ استارتاپ موفق و بزرگ داشته باشیم، بنابراین منتظریم که استارتاپ موفق بعدی را ببینیم. در حال حاضر، ۴ استارتاپ بزرگ در اندونزی راه‌اندازی شده‌اند اما هیچ‌یک از آنها در حوزه خدمات فینتک فعالیت نمی‌کنند. امیدوار هستیم که شرکت بعدی در این حوزه باشد.»
این آرزو به‌زودی به حقیقت تبدیل خواهد شد زیرا پتانسیل بازار اندونزی همراه با اقدامات دولت برای ایجاد یک مرکز استارتاپی کارآفرینان زیادی را از سراسر دنیا جذب خواهد کرد.
اندی زین، بنیانگذار کجورا ونچرز اندونزی، اظهار کرده است: «اندونزی به لطف جمعیت، تعداد جوانان و نفوذ موبایل، دارای پتانسیل بزرگی است. تولد استارتاپ‌ها و شرکت‌های موفق و بزرگ، به ویژه استارتاپ‌هایی مانند گو-جک، فرصت‌های جدیدی را برای بسیاری از صنایع در اندونزی ایجاد می‌کند.»
اشتیاق خارجی ها
در حال حاضر موجی از خارجی‌ها پشت در‌‌های اندونزی هستند و می‌خواهند وارد بازار استارتاپی این کشور شوند. به گفته زین، «ایده‌های کسب‌و‌کار همراه با فناوری مورد تایید و بنیانگذاران معتبر در اینجا می‌توانند موفق باشند.» او اضافه می‌کند که استارتاپ‌های کره‌ای در فناوری‌های پیشرفته اعم از مراقبت‌های بهداشتی، آموزش و بلاکچین می‌توانند فرصت‌های خوبی را در اندونزی ایجاد کنند.
کیم چانک بئون، سفیر جدید کره در اندونزی، می‌گوید به‌شدت تحت تاثیر شکوفایی استارتاپی اندونزی قرار گرفته و استارتاپ‌های کره‌ای می‌توانند فرصت‌های خود را در این تحول جست‌وجو کنند. او گفت: «این اولین‌باری است که پس از ۱۳ سال به اندونزی باز‌می‌گردم و بزرگ‌ترین تغییر این کشور اقتصاد دیجیتالی آن و استفاده از پرداخت همراه و تجارت الکترونیک است. در نتیجه برای شرکت‌های کره‌ای مهم است که درباره این تحول مطالعه کنند و با استفاده از این روند فرصت‌های جدیدی پیدا کنند.» برخی کارآفرینان کره‌ای نیز در حال حاضر از آن استفاده کرده‌اند.
کیوریود، یک اپلیکیشن دایرکتوری رستوران و غذا که توسط استیون کیم بنیانگذاری شده است، یکی از استارتاپ‌هایی است که انتظار می‌رود به یک استارتاپ منحصر‌به‌فرد تبدیل شود. یکی دیگر از این شرکت‌ها کش‌تری، یک پلتفرم تبلیغات در تلفن‌های همراه است که کیم جین-هو آن را در کره بنیانگذاری کرده است. کش‌تری قصد دارد وارد بازار ۲۸۰ میلیارد دلاری تبلیغات همراه اندونزی شود.
اوکی هوم، یک نهاد خدمات خانگی، را ۲ جوان کره‌ای بنیانگذاری کرده‌اند که هرگز در ۳ سال گذشته به اندونزی نرفته بودند، اما اکنون روی هدف خود برای بهبود کیفیت زندگی در اندونزی تمرکز کرده‌اند.
قوانین سختگیرانه مهاجرت
اما این تمام ماجرا نیست، به ویژه برای استارتاپ‌هایی که کارآفرینان خارجی آنها را اداره می‌کنند. با اینکه دولت جلوی چنین تلاش‌هایی را به جز در بخش صنعت فینتک نمی‌گیرد، از نظر مقررات در مقایسه با کره انعطاف‌پذیرتر است، منابع انسانی یک چالش بزرگ به شمار می‌رود زیرا قوانین نیروی کار و مهاجرت بسیار سختگیرانه است.
کیم از استارتاپ کیوریود می‌گوید: «به نظر من در اندونزی، تا حدودی، استخدام و اخراج کارمندان سخت‌تر از کره است.»
برای غلبه بر این مشکلات، به فداکاری و بومی‌سازی نیاز است. کیم جین-هو از استارتاپ کش‌تری می‌گوید: «برخی استارتاپ‌های کره‌ای فکر می‌کنند که ورود به بازار اندونزی با همان ایده قبلی‌شان و کارهایی که در کره انجام داده‌اند، امکان‌پذیر است و خوب پیش خواهد رفت، اما اینگونه نیست. شما باید به این بازار متعهد باشید و به درستی بومی‌سازی کنید.»
در حال حاضر کمتر از ۲۰ استارتاپ کره‌ای در اندونزی وجود دارند، اما امسال ممکن است شاهد همکاری‌های بیشتری در بین ۲ کشور باشیم زیرا آنها می‌خواهند با این همکاری‌ها استارتاپ‌ها را تقویت کنند. این ۲کشور توافق کرده‌اند تا همکاری خود را به عنوان بخشی از دستور کار ملی اندونزی در حوزه استارتاپ‌های دیجیتالی افزایش دهند تا حداکثر ۱۰۰۰ استارتاپ دیجیتالی راه‌اندازی شوند. بنابراین این کشور روی نحوه افزایش همکاری در این حوزه و تقویت همکاری در سطح دولتی کار می‌کند.
