به نظر من تشکیل اتحادیه کسب‌وکارهای اینترنتی مهم‌ترین خبر سال بوده تاکنون. چون به نوعی به سرو‌سامان‌دادن به این حوزه منجر می‌شود. هرچند من معتقد هستم که اتحادیه در دور نخست نمی‌تواند کار خاص و چشمگیری انجام دهد اما در ادامه فضا را برای دور دوم باز می‌کند و فضای مثبتی برای کسب‌وکارهای اینترنتی ایجاد می‌کند. همچنین باید اضافه کنم که روند شفاف‌سازی در اکوسیستم در حال شکل‌گیری است؛ به‌ویژه در دو سه ماه اخیر. به این صورت که اگر فعالان این حوزه خرده‌ای هم بر هم می‌گیرند، از روی غرض‌ورزی نیست و مسیری منطقی دارد؛ یعنی بچه‌ها از مسیرهای هیجانی دور شده‌اند و در مسیر منطقی حرکت میکنند. سرمایه‌گذاری‌هایی هم که انجام می‌شود با نوعی پختگی انجام می‌شود. مسئله دیگری که در یک سال گذشته برای من جذاب بوده، حضور سرمایه‌گذاران خارجی در اکوسیستم کارآفرینی ایران است. فارغ از اینکه چقدر این اعداد و ارقام صحیح باشد یا نباشد، همین که چنین اخباری منتشر می‌شود، پیامدهای مثبتی برای اکوسیستم به همراه دارد و تحرکات مثبتی در این فضا ایجاد می‌کند.
موضوع نگران‌کننده‌ای هم وجود دارد که استارتاپ را ساده تعریف میکنند و این تصور را ایجاد میکنند که شب می‌خوابید و صبح که می‌شود، استارتاپ بزرگی دارید. این امید واهی دادن به جوانان که بعضا در برخی از کنفرانس‌ها و همایش‌ها انجام می‌شود، مخرب است. من پیش‌بینی می‌کنم که در سال آینده حباب استارتاپی اکوسیستم خواهد ترکید. من اسم این حباب را گذاشته‌ام، استارتاپ کوئست. به نظر من در سالی که گذشت بعضا استارتاپ‌ها مانند شرکت‌های هرمی چون گلدکوئست که هیچ چیز را به هم می‌فروختند، پیش رفته است. فکر می‌کنم در سال ۹۷ این حباب سنگین‌تر می‌شود و به سمت انفجار می‌رود؛ یعنی به نوعی بعضا سرمایه‌گذاری‌های زیادی که انجام شده، شاید ارزش لازم ایجاد نکرده‌اند. درست است که بعضا می‌گویند اعداد و ارقام سرمایه‌گذاری زیاد نیست اما شواهدی هم وجود دارد که ما با کوه یخ مواجه هستیم که تنها بخش اندکی از آن نمایان و قابل مشاهده است اما در لایه‌های زیرین اکوسیستم، سرمایه‌های زیادی ورود کرده که شاید در سال۹۷ تبعات خودش را نشان دهد چون فعلا این سرمایه‌گذاری رسمی و عیان نیست، اما وجود دارد.
عده‌ای این تصور را ایجاد میکنند که شب می‌خوابید و صبح که می‌شود، استارتاپ بزرگی دارید
در ابتدای صحبت‌هایم اشاره کردم به تاسیس اتحادیه به عنوان یک اتفاق مثبت برای اکوسیستم. در اینجا باید اضافه کنم تشکیل اتحادیه تا همین نقطه شرکت‌های هرمی را که معمولا بیشتر تصورات واهی ایجاد میکنند، از صحنه کارآفرینی خارج کرده و امید را به اکوسیستم آورده است. این نکات در کنار همه مسائلی که شاید نگران‌کننده هم باشند، موجب شده تا به روزهای خوبی برای این حوزه کارآفرینی ایران امید داشته باشیم.
