سونی شبیه به هیچ‌کس

اگر واکمن توانست سونی را به یک برند معروف در سراسر دنیا تبدیل کند، اما داستان این شرکت از پیش‌تر شروع شده بود. ریشه سونی به سال‌۱۹۴۶، درست چند ماه پس از تسلیم‌شدن ژاپن در پایان جنگ جهانی دوم برمی‌گردد؛ زمانی‌که ماسارو ایبوکا محلی را برای تعمیر وسایل الکترونیکی در یک فروشگاه بزرگ در توکیو تاسیس کرد. زمانی کوتاه پس از آن بود که آکیو موریتا هم به او پیوست و آنها شرکتی به نام Tokyo Tsushin Kogyo را برپا کردند که به معنای شرکت مهندسی ارتباطات توکیو بود.

آنها تا سال ۱۹۵۸ از همین نام استفاده کردند اما در آن سال تصمیم گرفتند نام شرکت را به سونی تغییر دهند. این نام در زبان لاتین با کلمه sonus هم‌آواست که به معنای ریشه صدا‌ست، اما در فرهنگ آمریکایی هم با کلمه sonny به معنای پسرم هم‌آواست و در فرهنگ دوران پس از اشغال ژاپن به معنای پسر باهوش بود.

بانک اصلی این شرکت تازه‌کار درباره نام تازه قانع نشده بود اما موریتا بر درخواست خود پافشاری کرد و آنها توانستند نام سونی را برای شرکت خود ثبت کنند. شرکت توانست در سال۱۹۵۵ نخستین دستگاه ضبط صوت ژاپنی را تولید کند که نام آن Type-G بود و پس از آن موفق به تولید رادیو ترانزیستوری با نام TR-55 شد.

آنها این محصول را در مدت ۲سال بهبود داده و با نام TR-63 به عنوان نخستین محصول شرکت سونی در بازار آمریکا عرضه کردند. به شکلی شگفت‌انگیز این رادیو برای قرار‌گرفتن در جیب یک پیراهن بزرگ بود اما آنها پیراهن‌هایی با جیب بزرگ در اختیار فروشندگان گذاشتند و به این ترتیب ادعای آنها برای عرضه نخستین رادیوی ترانزیستوی جیبی قابل پذیرش شد! رادیوی ترانزیستوری در طول دهه بعد بازار ایالات متحده را تحت تاثیر قرار داد و تبدیل به یک محصول ضروری برای نوجوانان آمریکایی شد.

به این ترتیب شرکت تعداد محصولات فروخته‌شده خود را که در سال‌۱۹۵۵ حدود ۱۰۰هزار بود، در سال‌۱۹۶۸ به ۵میلیون عدد رساند که بخش مناسبی از آن از تولیدات سونی بود. شرکت با تکیه بر محبوبیت وسایلی که عرضه می‌کرد، توانست در سال ۱۹۶۰ شرکت سونی آمریکا را تاسیس کند و این نشان تجاری به زدودن برچسب کیفیت پایین از محصولات ژاپنی کمک کرده و در مقابل باعث شد که شرکت بتواند قیمت محصولاتش را در سطح بالا نگه دارد.

واکمن سونی در فرهنگ عمومی دنیا با مفهوم ژاپنی‌شدن همراه است که مترادف کوچک‌شدن و برخورداری از فناوری سطح بالاست. واکمن محصولی بود که پس از عرضه در سال ۱۹۷۹ به شکلی تعجب‌آور این نشان تجاری را در دنیا بهبود داد.

در سال‌۱۹۸۰ زمانی که صنایع الکترونیک به دلیل رکود اقتصاد جهانی در شرایطی دشوار قرار داشتند، عده‌ای معتقد بودند که ستاره اقبال سونی در حال افول است، اما نوریو اوهگا، مدیر جدید سونی به جای عقب‌نشینی، راه تلاش برای پیشروی را با عرضه قالب جدید برای سی‌دی دنبال کرد‌ و در اوایل دهه ۹۰ میلادی بخش سرگرمی خانگی را به شکلی اثرگذار با پلی‌استیشن راه‌اندازی کرد.

کتاب رکوردهای گینس در سال ۲۰۱۹ پلی‌استیشن را پرفروش‌ترین کنسول بازی ویدئویی دنیا معرفی کرد که در طول ۲۵ سال ۴۵۰/۱۹ میلیون عدد از آن به فروش رفته. به نظر می‌رسد که سلطه این محصول بر بازار در سال ۲۰۲۰ نیز با عرضه نسل جدید ادامه می‌یابد.

اما همه آنچه که سونی به آن دست زد، تبدیل به طلا نشد و احتمالا بتاماکس بزرگ‌ترین شکست در تاریخ شرکت است. قالب ذخیره تصاویر روی نوار مغناطیس در سال ۱۹۷۵ در ژاپن معرفی شد و نخستین نسخه تجهیزات بتاماکس ۶ ماه پس از آن در فروشگاه‌های ایالات متحده در دسترس بود.

اما عرضه این محصول متاسفانه با عرضه محصول در قالب وی‌اچ‌اس‌ توسط شرکت رقیب یعنی JVC همزمان شد. این محصول در مقابل بتاماکس سونی عقب‌نشینی نکرده بود و در نتیجه بین دو شرکت معروف رقابت موسوم به «جنگ قالب» به راه افتاد.

در حالی‌که بتاماکس کیفیت تصویری بهتری را در اختیار می‌گذاشت اما قیمت ارزان‌تر و امکان ضبط به مدت ۱۲۰ دقیقه در مقابل ۶۰ دقیقه بتاماکس محصول سونی، باعث توجه مصرف‌کنندگان به قالب VHS شد. در نهایت فروش دستگاه‌های بتاماکس کاهش یافت و VHS برنده جنگ قالب‌ها شد؛ ‌اگرچه سونی تولید دستگاه‌های بتاماکس را در سال ۲۰۰۲ متوقف کرد، اما تا سال ۲۰۱۶ تولید نوارهای آن را ادامه داد.

سونی در دهه ۱۹۸۰ تلاش گسترده‌ای برای ایجاد همگرایی بین لوازم الکترونیکی مصرفی، موسیقی، فیلم، بازی‌های الکترونیکی و اینترنت که پدیده‌ای در حال ظهور بود کرد که منجر به صرف هزینه گسترده برای خرید شرکت‌هایی در این زمینه‌ها شد.

از جمله این خریدها شرکت CBS بود که بعدتر به موسیقی سرگرمی سونی تغییر نام داد، آنها همچنین در سال۱۹۸۸ با پرداخت ۳٫۴میلیارد دلار شرکت کلمبیا پیکچرز را خریداری کردند. همه این معاملات در انتها برای سونی نتیجه خوشایندی به همراه نداشت و منجر به انتقاد تند رسانه‌ها شد.

سونی برای غلبه بر این موقعیت در سال۲۰۰۵ با انتخاب هووارد استرینگر به عنوان مدیر ارشد اجرایی سنت رایج را زیرپا گذاشت‌ و برای نخستین‌بار یک فرد خارجی مدیریت شرکت الکترونیکی ژاپنی را در دست ‌گرفت.

استرینگر برای پیشگیری از سقوط شرکت، تعداد ۹هزار شغل را حذف کرد و کسب‌وکارهایی را که با فعالیت اصلی شرکت سازگار نبود، به فروش رساند و همکاری نزدیک بین شرکت‌های مختلف زیر چتر سونی را دنبال کرد.

او همچنین بازوی فیلمسازی شرکت را تقویت کرد که منجر به تولید محصولات بسیار موفقی همچون فیلم مرد عنکبوتی شد. با این حال گرچه تصویر قدیمی شرکت هنوز پابرجا بود، اما برخی از محصولات جدید نتوانستند موفقیتی کسب کنند و شکست خوردند.

به عنوان نمونه آیبو، سگ روباتیک شرکت که در سال ۱۹۹۹ معرفی شد، نتوانست توجهات را جلب کند و تا سال ۲۰۰۶ بدون سروصدا به کارش خاتمه داده شد. به این ترتیب ۷ سال پس از شروع کار استرینگر و ناکامی وی در پیشگیری از روند نزولی شرکت، در سال ۲۰۱۲ جای او را کازوئو هیرایی گرفت.

مدیر غیر ژاپنی نتوانست با فرهنگ سازمانی ژاپنی سونی آمیخته شود و مشکلات زبان نیز مانند دیواری مقابل وی عمل کرد. مدیر جدید به سرعت وارد عمل شد و تمرکز خود را روی بخش سنتی کسب‌وکار الکترونیکی شرکت گذاشت و سرگرمی و گوشی‌های همراه را مورد توجه قرار داد و از زیان در بخش نمایشگرها هم کاست.

بر همین اساس و در طی چند سال بعدی تعدادی از کسب‌وکارهای وابسته به سونی از جمله وایو که تولید‌کننده رایانه‌های شخصی بود، به فروش رفت تا میانه سال ۲۰۱۴ تعداد ۲۰ فروشگاه سونی نیز تعطیل شد. در سال ۲۰۱۸ کنیچیرو یوشیدا اداره شرکت را بر عهده گرفت و موضوع پیشرفت در صنعت الکترونیک را مورد توجه قرار داد.

به این ترتیب در سال مالی منتهی به ۲۰۱۹ شرکت توانست رکوردی در کسب سود را برای دومین‌سال متوالی ثبت کند که ناشی از موفقیت بابت عرضه پلی‌استیشن و خدمات شبکه مربوط به آن‌ و ارتقای حسگرهای تصویری مورد استفاده در دوربین‌های دیجیتال و گوشی‌های تلفن همراه بود.

سونی مبتکر تعداد زیادی از فناوری‌های موجود بوده؛ آنها در سال‌۱۹۷۵ فناوری ضبط تصاویر روی نوارهای ویدئویی موسوم به بتاماکس را عرضه کردند، سپس در سال‌۱۹۸۵ محصولی به نام هندی‌کم را عرضه و قالب ذخیره تصویر Video8 را معرفی کردند.

در سال‌۱۹۷۹ محصول انقلابی خود به نام واکمن را معرفی کردند که نخستین ابزار پخش موسیقی قابل حمل در دنیا با استفاده از فناوری نوارهای کاست بود. در ادامه و در سال‌۱۹۹۲ آنها MiniDisc را عرضه کردند که جایگزین DCC شرکت فیلیپس بود.

همچنین پس از سال‌ها تلاش در زمینه تولید و عرضه لوح فشرده و قالب‌های مختلف آن، سونی از پیشتازان عرضه دیسک‌های نوری Blue-ray بود و دستگاه دیسک‌گردان آن را در سال ۲۰۰۶ عرضه کرد. علاوه بر این در سال ۱۹۸۳ سونی دیسک‌های ۳٫۵ اینچی را برای ذخیره اطلاعات طراحی و تولید کرد که جایگزین دیسک‌های بزرگ ۵٫۲۵ اینچی شد‌ و در ادامه در سال‌۱۹۹۸ قالب جدید ذخیره اطلاعات روی حافظه‌ موسوم به فلش مموری را معرفی کرد.

این محصول در دوربین‌های دیجیتال و پخش‌کننده‌های موسیقی قابل حمل به کار می‌آمد. سونی اینک در آستانه ۷۵ سالگی بیش از ۱۱۴هزار کارمند را مشغول به کار کرده و گزارش‌ها نشان می‌دهد که فروش سالانه شرکت به ۷۹٫۹ میلیارد دلار رسیده و با ۲۷ درصد سود سهام، موجب خرسندی سهامداران شده است.

*تیتر اشاره به شعار سونی در سال‌های ۲۰۰۵ تا ۲۰۰۹ Like.no.Other دارد