صنعت اتومبیل آمریکا در طول چند سال اخیر روندهای متفاوتی را تجربه کرده است. گرچه فروش خودروهای کارکرده در سال ۲۰۱۶ بیش از ۶ درصد رشد داشت و پیشبینی میشود این رشد در سالهای آتی نیز ادامه پیدا کند، ولی ماه مارس امسال یکی از بزرگترین بازیگران آنلاین این عرصه، یونیکورن میلیارد دلاری بیپی، کمپانی خود را تعطیل کرد.
ایده اولیه
الخاندرو رزنیک، دانشجوی دانشگاه MIT، پس از مناقشاتی که با یک دلال اتومبیل داشت (این دلال، اتومبیلی را به او فروخته بود که تنها پس از ۲ روز کاملا از کار افتاده بود) تصمیم گرفت فضای فروش اتومبیلهای دستدوم را بهبود دهد. به همین دلیل در سال ۲۰۱۳ با همراهی همبنیانگذارش، اون ساویر، استارتاپ بیپی را تأسیس کرد. این پلتفرم آنلاین، بهوسیله یک الگوریتم هوشمند، خریداران و فروشندگان اتومبیلهای کارکرده را به هم متصل میکرد و پروسه فروش را شفاف میساخت.
مدل کسبوکار
هنگامیکه یک خودرو در لیست فروش قرار میگرفت، Beepi یک مکانیک را برای بررسی خودرو و تعیین قیمت آن ارسال میکرد و سپس آن را به موجودی این شرکت اضافه مینمود. اگر مشتری ماشینی را میپسندید و درخواست خرید خود را اعلام میکرد، یک راننده بیپی، ماشین تاییدشده را به همراه یک ضمانتنامه استرداد ۱۰ روزه، به آدرس خریدار میبرد. بهتدریج ویژگیهای دیگری نظیر قیمتگذاری بر مبنای بازار جغرافیایی، تکمیل پروندههای فروش خودرو و امکان فروش با استفاده از بیتکوین، دبیت مستقیم، تأمین مالی یا کردیت کارتها نیز به خدمات این شرکت اضافه شد. بهطورکلی، بازار از این ایده استقبال کرد. بیپی به فروشندگان اطمینان میداد که بهوسیله این پلتفرم، تنها در عرض ۳۰ روز میتوانند اتومبیل خود را لااقل ۱۰۰۰ دلار بیش از فروش به یک دلال خودرو، به فروش برسانند. درآمد شرکت هم از راه کمیسیونی که از هر معامله دریافت میکرد، حاصل میشد.
یک ایده خوب، یک اجرای بد
کمپانی بیپی، کار خود را با یک ایده عالی آغاز کرد. بازاری تخصصی که با حذف هزینه واسطهها و دلالها، محیطی امن را برای مردمی فراهم میکرد که میخواستند به خرید و فروش اتومبیلهای کارکرده بپردازند و درعینحال اطمینان داشته باشند که در این تبادلات، تقلب و شیادی صورت نمیگیرد. در سال ۲۰۱۴، بیپی با جذب سرمایهگذاران مشهوری نظیر یوری مینلر، کامریکا و جف برادی از ردپوینت ونچر و همچنین چندین سرمایهگذار کوچک، سرمایه خود را ۱۰۰ میلیون دلار افزایش داد. در سال ۲۰۱۵ نیز این افزایش سرمایه تا ۳۵۰ میلیون دلار دیگر ادامه پیدا کرد. شرکت دفتر مرکزی خود را به فونیکس منتقل کرد و خدمات خود را در ۲۰۰ شهر مختلف گسترش داد. دلیوری خدمات در ایالتهای کالیفرنیا و آریزونا رایگان اعلامشده بود.
درآمد شرکت از ۹ میلیون دلار در سال ۲۰۱۴، به ۱۳٫۵ میلیون دلار در سال ۲۰۱۵ رسید. باوجوداینکه این نرخ، رشد قابلتوجهی در درآمدزایی بیپی را نشان میداد، اما نرخ سودآوری به طرز شگفتانگیزی در حال کاهش بود. چرا؟
درست زمانی که خدمات مشتریان بهترین نقطه قوت این استارتاپ محسوب میشد، بنیانگذاران بیپی مرتکب اشتباهاتی شدند که کسبوکارشان را در سراشیبی سقوط قرارداد. از طرفی شرکت حقوق و مزایای متخصصان و تکنیسینهای خود را بهطورغیرمنطقی افزایش میداد، ولی شواهد دیگر حاکی از این بود که مدیران نیز نهتنها صرفهجویی در هزینهها را در دستور کار خود قرار ندادهاند، بلکه سرمایه شرکت را برای مخارج غیرضروری نظیر مبلمانهای لوکس، مجهزکردن اتاقهای کنفرانس خصوصی مدیران و پاداشهای هنگفت به افراد ردهبالای شرکت صرف میکنند. از طرف دیگر رفتارهای نادرست مدیریتی نظیر مدیریت میکرو، کنترل و زیر ذرهبین قراردادن کارمندان اداری و غیرقابلپیشبینیبودن انتظارات، کارکنان شرکت را به ستوه آورده بود.
پایان راه
در سال ۲۰۱۶، بنیانگذاران بیپی تلاش کردند سرمایه شرکت را بازهم افزایش دهند. برنامهریزی برای مقیاسپذیری زودهنگام و بالا بردن فاندینگ شرکت، بزرگترین اشتباهی بود که این کسبوکار را علیرغم همه مزیتهای منحصربهفرد، به پایان راه رساند. یکی از سرمایهگذاران بزرگ بیپی، اعلام کرد که از ادامه کار با آنها منصرف شده و خود را کنار میکشد. دیگر سرمایهگذاران نیز کمکم مخالفتشان را با روندهای مالی شرکت اعلام کردند. یکی از سرمایهگذاران در مصاحبهای گفت: «به نظر میرسد این شرکت هیچگونه برنامهریزی بلندمدتی برای بودجه خود ندارد. آنها مدام سرمایه بیشتری درخواست میکنند ولی به انتظارات ما برای بازگشت سرمایه توجهی ندارند.» در ابتدای سال ۲۰۱۷ شرکت بیپی ۲میلیارد دلار ارزشگذاری شده بود. روند سقوط این شرکت نشان میدهد که مشکلات مدیریتی حتی یونیکورنها را نیز با خطر شکست مواجه میکند. بیپی در پایان سال ۲۰۱۶، ارائه خدمات به شهرهایی را که خارج از ایالت کالیفرنیا قرار داشتند، قطع کرد و در ماه مارس سال جاری شکست خود را پذیرفت. رزنیک و ساویر املاک و داراییهای شرکت را به فروش رساندند و حق امتیاز بیپی را به شرکت Fair.com واگذار کردند تا بتوانند بدهی خود را به سرمایهگذاران بازپرداخت کنند.Fair.com تنها ۲۳ نفر از ۲۱۰ کارمند این شرکت را حفظ و بقیه را اخراج کرد.
یک هفته بعد، رزنیک در نامهای به رسانهها نوشت: «دوران غمانگیزی برای ما و همه کارمندان بیپی است. ما اهداف بزرگی داشتیم و میخواستیم در آینده خدماتمان را جهانی کنیم. بااینحال شکی نیست که اشتباهات غیرقابلبخششی مرتکب شدیم که مسئولیت همه آنها را به عهده میگیریم. ما سرمایهگذاران و تیمهای فوقالعاده خودمان را که با اشتیاق و انرژی بینظیری کار میکردند، ناامید کردیم. ما به آنچه ساختیم و خدماتی که معرفی کردیم، افتخار میکنیم. تلاش کردیم این صنعت را به نفع مصرفکنندگان متحول کنیم و امیدواریم این راه ادامه داشته باشد.»
