تغییر هویت بصری برندها، موضوع عجیب و تازه‌ای نیست و شرکت‌ها و سازمان‌های مطرح بسیاری در دنیا در طول حیات خود، ایجاد تغییراتی در لوگو، نام، رنگ سازمانی یا لحن برند را تجربه کرده‌اند. تغییر هویت بصری اغلب براساس اهداف متفاوتی صورت می‌گیرد که اگر به‌درستی و براساس تحقیقات کافی و برنامه‌ریزی اصولی صورت نپذیرد، می‌تواند منجربه ازدست‌رفتن مشتریان فعلی و آینده سازمان شود.
ازآنجایی‌که فرایند تدوین هویت بصری و لوگو سازمان، اقدامی راهبردی و در چهارچوب تعریف هویت و نماد برند است، هرگونه ایجاد تغییر یا دخل و تصرف در آن باید صرفاً در راستای تغییر افکار عمومی در جهت رسیدن به اهداف جدید سازمان صورت بگیرد.
در این میان، استارتاپ‌ها به‌عنوان پدیده‌های نوپا برخلاف کسبوکارهای سنتی، در برابر مدرنیزه کردن هویت بصری مشتاق‌تر هستند و اغلب نسبت به تغییرات، مقاومت زیادی از خود نشان نمی‌دهند. اوبر، اسپاتیفای و ایر‌بی‌ان‌بی نمونه‌هایی از برندها هستند که بارها برای تغییر هویت بصری خود دست‌به‌کار شده‌اند.
اکنون که به انتهای آخرین سال قرن نزدیک می‌شویم، می‌خواهیم به آخرین تلاش کسبوکارهای اینترنتی برای جذب مخاطب در این سال سخت و استثنایی بپردازیم. سال کبیسه‌ای که برای برندهای خلاق و هوشیار می‌تواند 1 روز زمان بیشتر برای درخشیدن را به‌ارمغان آورد. در ادامه به بررسی برخی از کسبوکارهای ایرانی که هویت بصری برند خود را طی سال‌های گذشته تغییر داده‌اند، خواهیم پرداخت.
دیجیکالا
بی‌شک یکی از موفق‌ترین کسبوکارهای اینترنتی ایرانی دیجی کالا است. شرکتی که از سال ۱۳۸۵ فعالیت خود را آغاز کرده است و تا امروز با طی کردن پله‌های رشد و ترقی به بزرگ‌ترین سایت فروش آنلاین در کشور تبدیل شده است. در طی تمام سال‌های فعالیت دیجیکالا، همواره شاهد تغییر هویت بصری این برند بوده‌ایم و لوگوی این شرکت بارها و بارها توسط مدیران خود تغییر کرده است.
امسال نیز به‌رسم سال‌های گذشته، دیجیکالا به‌صورت کاملاً نامحسوس و بی‌سروصدا دست به تغییر هویت بصری خود زده است. لوگو جدید براساس شعار جدید این شرکت، یعنی “تجربه خرید خوشایند و ثبت لبخند” طراحی شده است. لوگوی جدید تک‌رنگ است و خبری از رنگ‌های طوسی و مشکی گذشته در آن نیست و در طراحی آن فقط به رنگ قرمز سازمانی دیجیکالا بسنده شده است.
فونت به‌کار رفته در لوگو، کاملاً سفارشی و یونیک است و نمادی جدید به شکل لبخند جایگزین نماد DK قدیمی شده است. در فرایند ریبرندینگ جدید، نام شرکت نیز از دیجیکالا به دیجیکالا تغییر پیداکرده است که یقینا نحوه سرچ نام این شرکت توسط کاربران در سایت گوگل در تغییر آن بی‌تأثیر نبوده است.
همراه مکانیک
یکی از استارتاپ‌هایی که اخیراً دست به تغییر هویت بصری خود زده، همراه مکانیک (hamrah-mechanic.com) است. کسب‌وکاری در حوزه خریدوفروش خودرو که فعالیت خود را از سال 1392 و بر پایه شعار “مطمئن بخرید، آسان بفروشید” آغاز کرده است. لوگوی اولیه این شرکت، یک لوگوی فلتِ تک‌رنگ بود که علامت خودرو و ذره‌بین روی آن، تعریف جامعی از خدمات یک مجموعه فعال در بازار خودرو را ارائه نمی‌کرد. احساس نیاز به تأکید بیشتر بر ارزش‌های اصلی این سازمان که شامل دانش، مسئولیت‌پذیری و توجه به نیاز مخاطب و اعتماد است، همراه مکانیک را به فکر تغییر لوگو خود انداخت.
حال این شرکت در اولین روزهای زمستان 99، تصمیم به رونمایی از لوگوی جدید خود گرفته است. لوگوی جدید، این بار تک‌رنگ نیست و رنگ آبی سازمانی همراه مکانیک و قرمز در طراحی آن دیده می‌شود. بنا بر گفته مدیران این شرکت، در طراحی لوگو رنگ قرمز در جهت افزایش پویایی فضا و انرژی موردنیاز مطابق با ماهیت تجارت و مخاطبان جوان آن، انتخاب شده است.
بنابر عقیده مدیران همراه مکانیک، طرح اولیه لوگو با الهام از چراغ نمایشگرِ آمپر خودرو طراحی شده است که به‌نوعی تداعی‌کننده حس اعتماد و روشن بودن مسیر پیش رو است. همچنین تایپوگرافی نام همراه مکانیک نیز در لوگو جدید به‌روز شده است و در طراحی آن به‌منظور انتقال مفهوم اعتماد، از خطوط ساختارگرایانه (کنستراکتیو) استفاده شده است.
تپسی
دیگر استارتاپ موفق حوزه حمل‌ونقل اینترنتی، فعالیت خود را از سال 1395 در تهران آغاز کرد. لوگوی اولیه این شرکت از یک طرح ساده مینی‌مال به همراه نام فارسی و انگلیسی این برند تشکیل شده بود. به عقیده بسیاری از اصحاب فن، لوگو قبلی تپسی، سنخیتی با حال و هوای برند نداشت و نیازمند تغییری اساسی بود. سرانجام در بهمن‌ماه سال ۹۸ و درست یک سال بعد از تغییر لوگو شرکت رقیب، تپسی نیز از هویت بصری جدید خود رونمایی کرد. ریبرندینگ در تپسی چیزی فراتر از تغییر هویت بصری بود و در این راستا نام برند و آدرس اینترنتی آن نیز از TAP30 به Tapsi تغییر پیدا کرد.
لوگوی جدید تپسی به گفته مدیران این شرکت، با الهام از خط‌کشی‌های خیابانی و تداعی حرف “ت” به‌عنوان حرف اول “تپسی” طراحی شده بود. هم‌زمان با تغییر رنگ لوگو به نارنجی، رنگ اپلیکیشن نیز از مشکی به نارنجی تغییر پیدا کرد و قابلیت‌های جدیدی مانند امکان درخواست تاکسی‌های زرد و سبز، باشگاه مشتریان تپسی، تپسی لاین و غیره به‌مرور به آن اضافه شد.
فلایتیو
یکی از شرکت‌هایی که به‌تازگی تجربه ریبرندینگ را از سر گذرانده، سامانه‌ی خرید اینترنتی بلیت سفر و رزرو هتل فلایتیو است. این شرکت که از سال 95 فعالیت‌های خود را به‌عنوان یک استارتاپ حوزه گردشگری آغاز کرده بود، در مردادماه امسال، از هویت بصری جدیدی رونمایی کرد. تأثیر شیوع ویروس کرونا بر کسبوکارهای گردشگری و تغییر سیاست‌های مدیریتی، فلایتیو را به فکر تغییر برند خود انداخت.
رنگ‌های به‌کار رفته در لوگو جدید فلایتیو بنا به گفته مدیر مارکتینگ این شرکت، از سویی تداعی‌کننده طلوع و غروب آفتاب است و از سویی دیگر نشان‌گر ارزش‌‌ها و سرویس‌های مختلفی است که در فلایتیو ارائه می‌شود. به عقیده مدیران این شرکت، حالت دایره‌ای و چرخشی لوگو با الهام از گردش کره زمین طراحی شده است که به‌نوعی تداعی‌کننده گردشگری و سرزندگی نیز است.
کافه بازار
یکی دیگر از کسب و‌کارهای اینترنتی که در سال 99 به فکر تغییر هویت بصری و لوگوی خود افتاد، کافه بازار بود. کافه بازار اکنون بعد از گذشت یک دهه فعالیت، به یکی از پرجمعیت‌ترین پلتفرم‌های ایرانی تبدیل شده است. افزایش سرویس‌های متنوع این برند، زمینه‌ساز ریبرندینگ آن شده است و هدف اصلی از تغییر لوگو بنا به گفته استراتژیست برند بازار، اطلاع‌رسانی همین تغییرات به جامعه کاربران است.
بنا به گفته مدیران کافه بازار، از آنجایی‌که تغییرات جدید در راستای چشم‌اندازها و استراتژی‌های قبلی این مجموعه صورت گرفته است، لوگوی جدید المان اصلی لوگوی قبلی را حفظ کرده است و تغییرات چندان زیادی در آن دیده نمی‌شود.
در طراحی لوگوی جدید کافه بازار، همان المان‌های قبل با شکل و شمایلی جدیدتر به چشم می‌خورند و تغییر نشان جدید فقط با هدف یادآوری افزایش خدمات جدید بازار مانند نمایش رایگان فیلم و سریال، یا فعال شدن سپر امنیت برای برنامه‌ها و بازی‌ها، صورت گرفته است.
در نهایت باید توجه داشت که ریبرندینگ مسئله بسیار مهمی است که نباید آن را نادیده گرفت. بنا به گفته نیک وسترگارد، “ریبرندینگ آخرین اقدام حیاتی برای بازگرداندن برندتان به زندگی است”.
همان‌طور که گفته شد، اگر ریبرندینگ با آگاهی کامل و بر پایه اهداف و خلق ارزش‌های جدید صورت بگیرد، می‌تواند علاوه‌بر ایجاد انگیزه در مشتریان فعلی، به جذب مشتریان جدید نیز منجر شود.
نظر شما در مورد این ریبرندینگ‌ها و لوگوهای جدید چیست؟ به نظر شما آیا کسب‌وکارها به‌اندازه کافی در این تغییر موفق بوده‌اند؟
