بیدزیلا؛ تجربه یک خرید هیجان‌انگیز

همه ما چندین‌بار مراسم‌های مزایده و حراج را دیده‌ایم یا شاید در این مراسم‌ها شرکت هم کرده باشیم. حال «بیدزیلا» نام یک استارتاپ حراجی آنلاین است که کاربران آن از طریق وب‌سایت یا اپلیکیشن بیدزیلا می‌توانند با پرداخت مبلغ کمی در حراجی کالای مورد علاقه خود شرکت کنند. هر کاربر ‌حین برگزاری حراج، قیمت را به صورت پیشنهاد ثبت می‌کند و اگر تا اتمام حراجی و به پایان رسیدن زمان، کاربر دیگری پیشنهاد جدید ثبت نکند، کاربر مذکور برنده حراجی می‌شود و می‌تواند آن کالا را با قیمت بسیار پایین‌تر از قیمت بازار بخرد.

اما این پایان کار نیست و فردی که برنده حراج نمی‌شود، می‌تواند همان کالا یا کالا و خدمات دیگر را با آن هزینه‌ای که در ابتدا پرداخت کرده است، با تخفیف خرید کند. برای آشنایی بیشتر با روال کار بیدزیلا با مهدی رسولی، بنیانگذار این استارتاپ به گفت‌و‌گو نشسته‌ایم که آن را در ادامه می‌خوانید.

• آقای رسولی! خودتان را معرفی کنید و از فعالیت‌هایی که در زمینه استارتاپ داشته‌اید، برایمان توضیح دهید.

من مهدی رسولی هستم، کارشناسی ارشد مدیریت دارم و 39‌ساله هستم. 15‌سال است که در حوزه IT فعالیت می‌کنم که حدودا 5سال آخرش فعالیت در حوزه استارتاپی بوده است. قبل از بیدزیلا، استارتاپ‌های دیگری هم مانند چند سایت و فروشگاه اینترنتی را با ‌دوستانم راه‌اندازی کردم که همچنان آنها هستند و ادامه می‌دهند ولی من از 3سال پیش با یک تیم در گروه فیروزه، در استارتاپ استودیو کنترل‌تک، کار روی سایت بیدزیلا را آغاز کردیم.

• بیدزیلا چیست و از چه زمانی آغاز به کار کرد؟

از آبان ماه سال‌96 شروع به کار کردیم و از اسفند ماه همان سال اولین نسخه پلتفرم را در 3 بخش وب‌سایت، اپلیکیشن اندروید و آی‌او‌اس منتشر کردیم. بیدزیلا یک حراجی آنلاین است، البته حراجی‌های آنلاین در دنیا انواع مختلفی دارند. این نوع حراجی آنلاین که بیدزیلا به آن شکل فعالیت می‌کند، اصطلاحا در دنیا پنی‌اکشن (penny auction) می‌گویند و به شکلی است که کالاهای نو و اصل را از طریق حراج و به شکلی کاملا بازی‌گونه به فروش می‌گذاریم، به گونه‌ای که با هر پیشنهاد کاربر، مبلغ حراج به میزان بسیار ناچیز افزایش پیدا می‌کند و معمولا برنده تخفیف بسیار زیادی ‌روی کالای خود دریافت می‌کند.
تمام کالاها با قیمت صفر به حراج گذاشته می‌شود و هرچه پیشنهاد شرکت‌کنندگان بیشتر باشد، قیمت هم بالاتر می‌رود.

• آیا در ایران نمونه مشابه بیدزیلا وجود دارد؟ در سطح بین‌الملل چطور؟

حراجی آنلاین در ایران به‌خصوص در چند سال گذشته خیلی شکل گرفته است. زمانی که ما شروع به کار کردیم، اولین نبودیم و در این مدت هم شاید بیش از 10حراجی آنلاین جدید اضافه شدند. بعضی از آنها ادامه دادند ولی بعضی از آنها خارج شدند و متاسفانه نتوانستند ادامه دهند، ولی ما خوشبختانه در حال حاضر چه از نظر حجم، تنوع کالا و تعداد حراجی که برگزار کردیم، بزرگ‌ترین حراجی ایران هستیم. در زمینه حراجی آنلاین در ابتدا چند سایت بسیار فعال بودند که در حال حاضر هیچ‌کدام از آنها فعالیتی ندارند و متاسفانه متوقف شده‌اند. راستش مدل کسب‌و‌کار ما، مدل سختی است.

یکسری قوانین و ضوابط سختی وجود دارد که کار را برای ما سخت‌تر می‌کند و سایت‌ها مجبورند که آن را رعایت کنند و همان باعث می‌شود که جذابیت این مدل حراجی کمتر شود و جذب کاربر سخت‌تر شود. در سطح بین‌الملل هم بزرگ‌ترین و مطرح‌ترین نمونه خارجی که به ما شباهت دارد، در آمریکا فعالیت می‌کند و یک سایت با منشأ فنلاندی است به نام Dealdash که بیشترین نزدیکی را با مدل ما دارد و معروف‌ترین سایت در این زمینه است.

• بیدزیلا تاکنون به چه موفقیت‌هایی رسیده است؟

ما موفق شده‌ایم که روزانه بیش از 100حراج برگزار کنیم و تا الان تعداد حراجی‌های برگزار‌شده‌مان به بیش از 20 هزار رسیده است. ما در این مسیر تمام مجوزهای لازم را کسب کرده‌ایم از جمله نماد اعتماد الکترونیک که از همان ماه اول شروع به کار کسب کردیم و الان نماد الکترونیک دو ستاره داریم و تنها حراجی آنلاین هستیم که از اتحادیه کسب‌و‌کار‌های مجازی مجوز کسب کردیم.
ما در سال‌۹۸ عنوان شرکت خلاق را از معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری گرفتیم و در انتهای همان سال موفق شدیم دانش‌بنیان شویم و در حال حاضر تنها شرکت فعال در حوزه حراجی آنلاین هستیم که توانسته این نشان را دریافت کند.

• مزیت رقابتی بیدزیلا نسبت به دیگر رقبایش چیست؟

مزیت‌های رقابتی ما با حراجی‌های دیگر که بین 8 تا 10‌حراجی آنلاین وجود دارد، یک مورد این است که ما هم اپلیکیشن داریم و هم وب‌سایت که کاربران از این دو طریق می‌توانند به ما وصل شوند. همچنین تعداد حراجی‌هایی که ما برگزار می‌کنیم، خیلی بیشتر است. ما در روز بیش از 100حراجی برگزار می‌کنیم و هر کاربر در هر زمانی که وارد سایت بیدزیلا شود، چند حراجی در حال برگزاری است، در صورتی که دومین حراجی بزرگ بعد از ما در روز به طور متوسط کمتر از 10 حراجی برگزار می‌کند.

همچنین تنوع کالایی که در بیدزیلا به حراج گذاشته می‌شود، زیاد است، نوع برگزاری حراجی‌مان جذاب است و به همین دلیل بوده ‌که توانستیم رشد کنیم. علاوه بر این، تعداد کاربران‌مان زیاد است. در حال حاضر بیش از ۱۰۰‌هزار کاربر ‌داریم و این خودش تنوعی را ایجاد می‌کند و بر جذابیت حراجی می‌افزاید. به طور کل بیزینس‌مدل ما نسبت به سایر رقبایمان در ایران جذاب‌تر است.

• مدل درآمدزایی استارتاپ شما به چه شکل است؟

مدل درآمدزایی به این شکل است که ما کالاهای مختلف و قانونی را که در کشور خرید و فروش می‌شود، در دسته‌بندی‌های مختلف و با قیمت‎های متفاوت به حراج می‌گذاریم و زمان حراجی از قبل در سایت مشخص شده است. افرادی که در بیدزیلا ثبت‌نام می‌کنند، می‌توانند وارد حراج هر کالایی که علاقه‌مند هستند، شوند و هزینه خیلی کمی را که حدود 3 یا 4‌درصد قیمت کل کالا‌ست، پرداخت می‌کنند. زمانی که تایمر به لحظه صفر برسد، حراجي آغاز می‌شود و بعد از آن به مدت یک دقیقه ادامه می‌یابد در 10 ثانیه پایانی حراج، افراد اگر کاربری پیشنهاد جدید ثبت کند، 10 ثانیه به زمان اضافه می‌شود. این روند آنقدر ‌پیش می‌رود که دیگر کسی پیشنهادی ندهد و فردی که آخرین پیشنهاد را ثبت کرده، برنده حراجی می‌شود. حراج‌های بیدزیلا مانند مزایده‌های سنتی است که چند نفر از افراد برای خرید یک یا چند کالا با هم رقابت می‌کنند و در نهایت فروشنده کالای خود را به بالاترین پیشنهاد می‌فروشد.

در بعضی از مدل‌های خارجی عملا کسی که برنده نمی‌شود، بازنده محسوب می‌شود و کنار می‌رود اما ما برای اینکه تمام مسائل شرعی و قانونی را رعایت کنیم، این را در نظر گرفته‌ایم که کسی که برنده نمی‌شود، دست خالی بیرون نمی‌رود و می‌تواند همان کالا یا خدمات دیگر را در انتهای حراجی با تخفیف مناسب خرید كند.

مدل درآمدی ما به این صورت است که به عنوان مثال، اگر در حراج یک کالای 100هزار تومانی 10 نفر شرکت می‌کنند، 10 تا 10‌هزار تومان پرداخت می‌کنند و با هم رقابت می‌کنند و در نهایت یکی از آنها کالای حراج را با قیمت 2هزار و 500 تومان برنده می‌شود. در این مثال در واقع ۱۰ تا ۱۰‌هزار تومان یعنی ۱۰۰‌هزار تومان درآمد بیدزیلا از محل ثبت‌نام کاربران می‌شود و ما 2هزار و 500 تومان معادل افزایش قیمت حراجی سود کرده‌ایم. می‌توان گفت مدل کسب‌و‌کار ما بسیار سخت و پیچیده است ولی ما موفق شدیم بعد از نزدیک به 3 سال فعالیت و تلاش شبانه‌روزی، الان در جایگاه خوبی قرار بگیریم و رقبای خود را پشت سر بگذاریم.

• در این مسیر قوانین سخت و محدود‌کننده‌ای برای شما وجود داشت؟

سختی و مشکلاتی که در این زمینه وجود دارد، این است که موضوع حراجی آنلاین در ایران هنوز خیلی جا نیفتاده و از سوی دیگر سازمان‌های نظارتی و دولتی معمولا چند قدم عقب‌تر از استارتاپ‌ها و بخش خصوصی حرکت می‌کنند و بیدزیلا برای رشد و توسعه کسب‌و‌کار خود در موارد بسیاری مجبور به پیگیری‌های طولانی و دوندگی‌های زیاد برای دریافت مجوزهای خود بوده است.

هر چند ما در 2سال گذشته جلسات متعددی با مرکز توسعه تجارت الکترونیک وزارت صنعت، معدن و تجارت یعنی جایی که ای‌نماد سایت‌ها را می‌دهد، داشتیم، خوشبختانه مدیران وقت همکاری خوبی داشتند و با تغییرات و مدلی که ما داشتیم، موافقت کردند.

من می‌خواهم بگویم که سایر حراجی‌های آنلاین شاید توان این پیگیری‌ها را نداشته باشند و زمانی که با این ضوابط مواجه می‌شوند، آنها مجبور به انجام این ضوابط هستند در حالی که ضوابط به‌روز نیست و تمام جوانب این بیزینس‌مدل را ندیده است. به خاطر همین استارتاپ‌ها به مشکل می‌خورند و مجبور ‌می‌شوند که بدون مجوز کار کنند که این هم مشکلات و عواقب بیشتری دارد. از سویی این بیزینس‌مدل حساسیت‌هایی دارد چون سایت ما یک حراجی و در واقع یک جور مزایده است و در مزایده همیشه شک و شبهه‌هایی وجود دارد.

همچنین سایت‌هایی وجود دارد که ممکن است سوء‌استفاده کنند و در واقع تقلب‌هایی چه از سوی سایت‌ها یا از طرف سایر کاربران صورت گیرد، اما پلیس فتا یا مرکز توسعه تجارت الکترونیک به جای اینکه صورت مسئله را دقیق موشکافی کنند و درست را از نادرست تشخیص دهند و روال مشخصی را تعیین کنند و از صاحبان کسب‌و‌کارهای مرتبط نظر بخواهند، متاسفانه تنها کسانی را که در آن کار تقلب و تخلف می‌کنند، برجسته می‌کنند و قوانین سختی را ایجاد می‌کنند.

به عنوان مثال، اگر شما سایت پلیس فتا را در ‌این زمینه مشاهده کنید، بیشتر موارد منفی و تخلف‌هایی را که در این زمینه صورت گرفته، برجسته می‌کند. در حالی که باید سایت‌های متخلف را از سایت‌های درست تمیز دهند و حتی سایت‌هایی که مشخص و درست عمل می‌کنند را باید معرفی و حمایت کنند. علی‌رغم اینکه ما پیگیری کردیم و نامه دادیم که این سایت‌ها را از هم تفکیک کنند و اگر در عملکرد مشکل داریم، به ما اعلام کنند یا جلویمان را بگیرند، اما اگر عملکردمان درست است، از طریق مجوز‌دادن و اطلاع‌رسانی حمایت‌مان کنند، ولی متاسفانه این قضایا چون در کشور‌مان وجود ندارد، ما مجبور هستیم که برای هر کاری بجنگیم و این کمی کار‌‌‌‌مان را سخت می‌کند.

• در حال حاضر بزرگ‌ترین چالشی که بیدزیلا با آن مواجه است، چیست؟

بزرگ‌ترین چالش ما مانند بسیاری دیگر از استارتاپ‌های ‌کشور، شرایط اقتصادی است که بسیار سخت است آن‌هم از چندین وجه. یک مورد آنکه قدرت خرید مردم پایین آمده ‌و این بسیاری از بیزینس‌هایی که محوریت‌شان نیازهای اصلی مردم نیست، همانند بیدزیلا که تقریبا در حوزه سرگرمی دسته‌بندی می‌شود و مردم برای این نیاز‌ها معمولا هزینه کمتری پرداخت می‌کنند، با مشكل مواجه مي‌كند. در نتیجه کسب‌وکار‌ها در این حوزه آسیب می‌بینند.

مسئله دیگری که ما داریم، بحث مالیاتی در کشور است. متاسفانه بزرگ‌ترین کسانی که بیشترین پول‌ها را جا‌به‌جا می‌کنند، به‌راحتی مالیات ‌پرداخت نمی‌کنند اما شرکت‌های کوچکی مثل ما که قانونی و رسمی فعالیت می‌کنیم، برای کوچک‌ترین تراکنش‌مان باید مالیات زیادی ‌پرداخت کنیم و این به‌شدت ما را آزار می‌دهد. بسیاری از شرکت‌های بازرگانی، مغازه‌ها و تجار به دلیل اینکه چند دفتر کار دارند، قوانین مالیاتی را دور می‌زنند و مالیاتی را پرداخت نمی‌کنند و درواقع شناسایی هم نمی‌شوند، اما فعالیت ما چون در بستر اینترنت است، کاملا مشخص و شفاف است و به دلیل اینکه سرمایه‌گذار داریم، دوست داریم شفاف کار کنیم و اطلاعات دقیق به سرمایه‌گذاران بدهیم.

از طرف دیگر، بحث قانون است که قانون ما در این زمینه نقص دارد و می‌تواند بهتر شود. همچنین ما در ایران مشکلی که داریم این است که حراجی آنلاین چیزی نیست که عموم مردم با آن آشنا باشند و یکی از بزرگ‌ترین مشکلات ما این است که کاربران نمی‌دانند حراجی آنلاین چه هست و باید چگونه رقابت کنند.

از این رو مشکل آموزش داریم و زمانی كه کاربری عضو می‌شود، متوجه نیست که باید چه کار کند یا احساس می‌کند که ما یک سایت کلاهبردار هستیم؛ چرا‌که اگر در اینترنت هم جست‌و‌جو کنند، بیشتر نکات منفی در این باره نوشته شده ‌ و شاید بزرگ‌ترین مسئله ما برای کاربران این است که آنها را با حراجی آنلاین آشنا کنیم، به همین دلیل ما روی این سرمایه‌گذاری می‌کنیم ‌چرا‌که هر قدر حراجی آنلاین بیشتر شود، کاربران بازی را بهتر متوجه می‌شوند و راحت‌تر می‌توانند رقابت کنند. دیگر مسائل هم ‌داخلی است که به خودمان برمی‌گردد، مثل بیزینس‌مدل، رقابت با سایر رقبا و امثالهم که برای حل آن در تلاش هستیم و تا حالا موفقیت‌های زیادی به‌دست آورده‌ایم.

• راه‌حل شما برای حل این چالش‌ها چه بوده است؟

تا الان جنگیده‌ایم و خوشبختانه تا حد زیادی موفق شده‌ایم، اما مسائل اقتصادی که قدرت خرید مردم را پایین می‌آورد‌، برایش کاری نمی‌توانیم انجام دهیم. بنابراین مجبور شدیم که برای مثال قیمت کالا را پایین بیاوریم. درباره مالیات بر ارزش افزوده هم تا‌کنون نتوانسته‌ایم کاری انجام دهیم. شاید به سمت کاری برویم که خیلی از فروشگاه‌های اینترنتی بزرگ انجام داده‌اند؛

یعنی از حالتی که خودشان فروشنده باشند به مارکت‌پلیس حرکت کرده‌اند تا بخشی از فشار مالیاتی روی خود را کم کنند. همچنین تحریم‌ها غیر از اینکه اقتصاد کشور را تحت تاثیر قرار داده است، ما با مشکل تحریم‌های نرم‌افزاری هم مواجه هستیم؛ چنان که بسیاری از نرم‌افزارهایی که استفاده می‌کنیم، گاه و بی‌گاه تحت تاثیر تحریم قرار می‌گیرند و ما مجبور هستیم برای اینکه تحریم‌ها را به شکلی دور بزنیم، هزینه‌های زیادی را بپردازیم.

به عنوان مثال، سروری که تا چند ماه پیش با قیمت مثلا 2میلیون تومان در ماه اجاره کرده بودیم، الان ۱۰‌میلیون تومان شده است. برای حل مشکل عدم اعتماد کاربران هم تا جایی که توانسته‌ایم سعی کرده‌ایم مجوز‌های مرتبط را – از نماد اعتماد الکترونیک و نشان رسانه‌های دیجیتال گرفته تا مجوز از اتحادیه- دریافت کنیم و از آن طرف هم توانستیم شرکت خلاق و دانش‌بنیان شویم. این مجوزها شاید بتوانند اعتماد ایجاد کنند و مسیر پیش روی ما را هموارتر نمایند.

همچنین برای افزایش اعتماد کاربران جدید سعی کردیم با کاربرانی که تا‌کنون در حراجی‌های بیدزیلا شرکت کرده‌اند، مصاحبه کنیم و فیلم و عکس ارسالی آنها را در سایت و شبکه‌های اجتماعی خود قرار دهیم، برای مثال ما یک کاربر داریم که بیش از هزار و 500‌بار در حراجی‌های بیدزیلا شرکت کرده و واقعا به کسب‌و‌کار ما علاقه‌مند است. علاوه بر اینها تلاش کرده‌ایم که در شبکه‌های اجتماعی هم فعال باشیم و نظرات کاربرانی را که در حراجی‌ها شرکت کرده‌اند، منعکس کنیم.

• فعالیت در استودیو استارتاپ چه مزیت‌هایی برای شما داشته است؟

تولد ما در استودیو استارتاپ کنترل‌تک بود و توانستیم از مزیت‌هایش استفاده کنیم از جمله اینکه در یک سال و نیم اول فعالیت، فضا برای ما رایگان بود و از خدمات مربیگری استفاده کردیم. تیم فنی کنترل‌تک در اختیار ما بود و ما نیاز نداشتیم که خودمان تیم فنی استخدام کنیم. همچنین از تجربیاتی که سایر استارتاپ‌هایی که در کنترل‌تک بودند، استفاده کردیم. ضمن اینکه کنترل‌تک برای ما از نظر جذب سرمایه بسیار تاثیر‌گذار بوده است.

• بیدزیلا چه تعداد و در چه گروه سنی کاربر دارد؟

نزدیک به 100هزار نفر تا الان کار برداریم که هر کدام در دوره‌هایی فعال هستند و می‌توان گفت در ماه حدود ۵‌هزار نفرشان فعال هستند. یک بخش‌شان کاربران قدیمی هستند که دوباره فعال می‌شوند و بخش دیگر کاربران جدیدی هستند که تازه به بیدزیلا اضافه شده‌اند. در واقع مانند یک بازی هستیم، در یک بازی کاربران همیشه در آن بازی فعال نیستند. دوره طول عمر هر کاربر در بیدزیلا مثل هر بازی دیگری محدود است. این دوره بین ۳ تا ۶ ماه برای کاربران تعیین شده ‌و بعد از آن به دلایل مختلفی مانند تکراری‌شدن، از دست دادن جذابیت یا به دلایل دیگری از آن فاصله می‌گیرند و ممکن است دوباره باز‌گردند.

درباره گروه‌های سنی کاربران هم تا آنجایی که اطلاع داریم، بیشتر جوان‌هایی هستند که بین ۲۰ تا ۴۰ سال ‌دارند ولی نسبت آقایان بیشتر از خانم‌هاست و شاید این موضوع به دلیل علاقه‌مندی بیشتر آقایان به بازی و سرگرمی و ریسک‌پذیری بیشتر آنها باشد که در بیدزیلا مورد نیاز است. همچنین کاربران‌مان از سراسر کشور و از استان‌هایی مانند سیستان و بلوچستان، مازندران، کرمانشاه‌ و… هستند که ما کالا‌هایشان را برایشان می‌فرستیم.

• چه نوع کالا‌هایی در بیدزیلا پر‌فروش‌تر هستند؟

معمولا کالاهای دیجیتال همچون هدفون، اسپیکر و امثالهم جزو پر‌فروش‌ترین کالا‌ها هستند. نکته قابل توجه این است که ما در سال‌۹۶ که کار‌مان را شروع کردیم، در روز موبایل‌هایی با کیفیت خوب با برند‌هایی مثل سامسونگ و اپل، تلویزیون‌های مختلف، پلی‌استیشن‌ و… را به حراج می‌گذاشتیم و به فروش هم می‌رفت اما بعد از شش هفت ماه که از فعالیت‌مان گذشت، یعنی در اواسط سال ۹7 بود که قیمت ارز جهش پیدا کرد و شرایط اقتصادی روز‌به‌روز نگران‌کننده‌تر شد و ما مجبور شدیم که کالا‌هایمان را به قیمت خیلی پایین‌تر بیاوریم و الان متاسفانه مجبور شدیم که اقلام غذایی را به حراج بگذاریم به این دلیل که قدرت خرید مردم و قدرت ریسک‌پذیری‌شان پایین آمده است. اما این نکته حائز اهمیت است که در شرایط حاضر برای مردم ایران قرار داریم که توانستیم به یک نقطه تعادل برسیم که هم ما راضی باشیم و هم کاربران‌مان.

• بیشترین و کمترین زمان حراجی در بیدزیلا چقدر بوده است؟

کمترین زمانی که تا‌کنون داشته‌ایم، روزانه تکرار و با یک پیشنهاد تمام می‌شود، یک دقیقه است. بیشترین زمان حراج هم چهار ساعت و نیم بود برای یک آیفون ‌که در یک سال و نیم پیش برگزار شد اما متوسط زمان حراج‌مان ۲۰ دقیقه بوده است.