تا بوده، همین بوده که بازار میوه ایران رهبرانی داشته به نام دلال‌ها. آمارها هم از همین حکایت دارند. این مسئله تا جایی است که گفته می‌شود سود دلال‌ها از بازار میوه و مرکبات ایران چندین برابر اختلاس 3هزار میلیارد تومانی است.
برای آنکه از بزرگی بازار میوه و مرکبات در ایران باخبر شویم، کافی است به آمار و ارقامی که در ادامه اشاره می‌شود، توجه کنیم. سالانه 17میلیون تن انواع محصولات باغی در کشور تولید می‌شود که از کیفیت بالایی برخوردارند و اغلب آنها در جهان رتبه اول تا یازدهم را دارند؛ مثلا انار، گردو، خرما، بادام، کیوی، زرد‌آلوی ایرانی رتبه اول تا سوم را در جهان دارند. همچنین یک میلیون و 500هزار تن انار در جهان تولید می‌شود که کشور ما با تولید 600هزار تن در رتبه اول قرار دارد. با تولید یک میلیون تن خرما و 487 هزار تن زردآلو نیز در رتبه دوم تولید این محصولات در سطح جهان قرار گرفته و در تولید کیوی و گیلاس نیز در رتبه سوم قرار داریم. سیب ایرانی نیز رتبه چهارم جهان را به خود اختصاص داده و انجیر، آلبالو، آلو و گوجه نیز در رتبه پنجم جهانی قرار گرفته‌اند. همچنین هلو، شلیل و لیمو رتبه ششم تولیدات جهانی را به خود اختصاص داده‌اند. به این آمار باید این ارقام را هم اضافه کرد که ایران با تولید 5میلیون تن مرکبات در تولید پرتقال رتبه هفتم و در تولید نارنگی رتبه دوازدهم را دارد و سالانه بیش از یک میلیون و 730هزار تن انواع انگور تولید می‌شود و ایران در رتبه یازدهم تولید انگور جهان قرار دارد. گلابی ایران نیز با تولید بیش از 115هزار تن در رتبه بیستم جهانی قرار دارد. هر چقدر که به بیان این آمار ادامه دهیم، بیشتر به بزرگی این بازار پی می‌بریم. سود این بازار عاید چه کسانی می‌شود؟ اگر بگوییم دلال‌ها، بیراهه نرفته‌ایم؛ چون شنیده‌ها حاکی از آن است که دلالان به‌طور میانگین کیلویی هزار تومان از هر میوه سود می‌برند؛ یعنی سالانه بیش از 17هزار میلیارد تومان تنها از محصولات باغی عایدشان می‌شود. در این زمینه کارشناسان معتقدند که تنها راه برای کوتاه‌‌کردن دست واسطه‌ها، تقویت تعاونی‌ها و تشکل‌های بخش کشاورزی است؛ چراکه حتی اگر 10درصد از محصول از طریق تشکل‌ها و تعاونی‌های کشاورزی وارد بازار مصرف شود، قیمت‌ها شکسته و سودجویی دلالان کاسته می‌شود، اما با توجه به اینکه تشکل‌ها توانایی مالی و امکانات و ابزار لازم برای بسته‌بندی، ذخیره‌سازی و توزیع میوه را ندارند، بخش دولتی باید این امکانات به ویژه تسهیلات مالی را برای تشکل‌ها فراهم کند تا سایه چندین‌ساله سودجویی واسطه‌ها از بازار مصرف و کشاورزان برداشته شود. اما شاید زمان آن رسیده که کسب‌وکارهای نوپا به این بازار چندین هزار میلیارد تومانی ورود کنند تا هم سهمی از آن را به دست بیاورند و هم به سالم‌سازی آن کمک کنند. شفافیت کسب‌وکارهای نو مانند استارتاپ‌ها می‌تواند دست واسطه‌های چندلایه را از این بازار کوتاه کند. نتیجه‌اش هم کاهش قیمت‌ها، سود بیشتر کشاورزان و رضایت مشتریان است. اما واقعیت امروز بازار میوه در ایران این است که رهبرانی به نام دلال‌ها دارند که حتی با واردات بی‌رویه در فصول برداشت، کشاورزی داخلی را هم رو به نابودی برده‌اند. در حالی که استارتاپ‌ها می‌توانند با ورود به این بازار و صرف سرمایه قابل توجه، ابتکار عمل را در دست بگیرند. در این زمینه استار‌ت‌آپ‌هایی هم راه‌اندازی شده که هر کدام به بخشی از بازار میوه و مرکبات توجه کر‌ده‌اند.
