احتمالا همه ما دستکم یک بار در روزهای کودکی کارتونهای والت دیزنی را دیدهایم و تصویری از آن قصر آبی رنگ و باشکوه در ذهنمان باقی مانده است. حالا هم که بزرگتر شدهایم، کارتونهای والت دیزنی با ما قد کشیدهاند و این برند هم پا در عرصه تولید دیگر ژانرهای سینمایی و فیلمهای بزرگسال گذاشته است؛ برندی که توانست بنیانگذارش را از یک کودک فقیر که در نوجوانی راننده آمبولانس صلیب سرخ در جنگ جهانی اول بود، تبدیل به مالک یکی از بزرگترین شرکتهای ساخت فیلم و سرگرمی کند. با اینکه والت دیزنی هرگز تصور نمیکرد پس از مرگش، نام این برند جاودان بماند، شرکت والت دیزنی در فهرست باارزشترین برندهای دنیا جای گرفته است و برآورد نیمه اول امسال نشان میدهد که ارزشی نزدیک به ۳۲ میلیارد دلار دارد.
- والت قبل از دیزنیشدن
والتر دیزنی اهل شیکاگو در خانواده فقیری متولد شده بود که دوران کودکی سختی را میگذراند و این شاید شروعی باشد که بسیاری از بنیانگذاران شرکتهای بزرگ در آن اشتراک دارند. اما اولین نقطه عطف زندگی او ورودش در ۱۶ سالگی به صلیب سرخ بود. او با شروع جنگ در سال ۱۹۱۸ به عنوان راننده آمبولانس انتخاب شد و همه او را به واسطه نقاشیهایش روی بدنه آمبولانس میشناختند. بعد از بازگشت از جنگ والتر تصمیم گرفت وارد دنیای انیمیشنسازی شود و علاقهاش به نقاشی او را به سمت ساخت اولین کارتون مستقلش با نام داستانهای آلیس کشاند. ساختن همین مجموعه انیميشن ساده تنها سرمایه والتر را از او گرفت. اما او تسلیم نشد، نسخههای نقاشی شده این انیمیشن را برداشت، چمدانش را بست و به سمت هالیوود رفت تا آنجا سرنوشت خود را دنبال کند. وقتی به هالیوود میرفت، هنوز 22 سالش نشده بود.
در هالیوود، والتر دیزنی از شکست «داستان های آلیس» واهمه داشت. برادرش روی به او ۲۵۰ دلار داد. آنها با گروگذاشتن کل داراییهای خود، ۵۰۰ دلار دیگر هم قرض گرفتند و در گاراژ عمویشان، کار خود را شروع کردند. به زودی، آنها سفارشی از نیویورک دریافت کردند که از آنها خواسته شده بود که داستانهای آلیس را با نام «آلیس در سرزمین کارتونی» به این شرکت بفروشند. پول به دست آمده از این تجارت، به آنها این امکان را داد که دفتری در مرکز هالیوود برای خود دست و پا کنند و تولد برند دیزنی همان روزها رقم خورد.
- تولد قصر آبی
والتر به همراه روی در سال ۱۹۲۳ توانستند استودیوی کارتون برادران دیزنی را تاسیس کنند و این برند بعدها در سال ۱۹۸۶ به شرکت والت دیزنی تغییر نام داد. آنها تا ۴ سال تمام تمرکز تولیدشان را بر داستانهای آلیس گذاشتند و بعد از آن والتر شخصیت جدیدی به نام «اسوالد، خرگوش خوششانس» خلق کرد و این انیمیشن بر پردههای سینمای آمریکا با استقبال بینظیری مواجه شد. همین اقبال به اسوالد، والتر را به سمت خلق سومین شخصیت کارتونی خود برد که تا سالهای بعد از جنگ جهانی دوم یکی از محبوبترین کاراکترهای کودکان آمریکایی بود؛ میکیماوس. همزمان با درخشش کارتونهای والت دیزنی، این کمپانی تجارتهای همسو را نیز آغاز کرد. اواسط دهه ۳۰، شخصی به کمپانی پیشنهاد داد که در ازای ۳۰۰ دلار اجازه چاپ عکسبرگردانهای میکی ماوس را به او بدهد. پس از آن، سیل عروسکها، بشقاب، خمیردندان و کتابهای شخصیت والت دیزنی وارد بازار شد. سرانجام یک شب در سال ۱۹۳۴، والتر انیماتورهای خود را جمع کرد و به تیمش گفت که میخواهد انیمیشن تازهای بسازد. تا پیش از آن منتقدان باور داشتند که انیمیشنی که بیش از ۸ دقیقه باشد، امیدی به موفقیتش نمیتوان داشت. ساخت انیمیشن «سفیدبرفی و هفت کوتوله» 3سال زمان برد و منابع عظیم مالی شرکت را به اتمام رساند تا اینکه در کریسمس ۱۹۳۷ روی پرده رفت و عظیمترین موفقیت برند را رقم زد.
- افول یک برند
امروز والت دیزنی علاوه برتولید کارتون، وارد سایر ژانرهای سینمایی هم شده است. دیزنی مالک شبکه پخش تلویزیونیABC و چندین شبکه تلویزیونی کابلی مانند دیزنی چنل و ESPN است. همچنین مجموعه مالک ۱۴ پارک تفریحی و کشتی کروز است. متخصصان برندینگ باور دارند که دیزنی نمونه موفقی از شرکتهایی است که برند خود را در حوزههای مختلف توسعه داده و توانستهاند تصویر برندشان را در ذهن مخاطبان به خوبی حک کنند. با همه اینها حدود یک دهه است که برای کمپانی والتدیزنی اوضاع بر وفق مراد نیست و دیزنی مجبور شده با استودیوهای کوچک و مستقل تولید مشترک داشته باشد. مهمترین این شرکتها پیکسار است که در ظاهر ریخت و پاش مالی چندانی ندارد و بخش زیادی از سرمایه انیمیشنهای خود را مدیون والت دیزنی است. با وجود ارزش این برند، دیزنی در حال حاضر بسیار تنزل یافته است. سود این شرکت در سال ۲۰۱۶ نسبت به سال قبل حدودا یک سوم تنزل پیدا کرد و با اینکه دیزنی هنوز یکی از 100 برند باارزش جهان تلقی میشود، از رتبه بیستم خود در سالهای گذشته به رتبه بالای ۴۰ تنزل یافته است.