در سال 1330 دودهنه مغازه در خيابان خيام جنب بازار بزرگ تهران فعاليت خود را در زمينه فروش کفش آغاز کرد. در همان سال شرکتي با نام «شرکت تجاري استاندارد» به ثبت رسيد که کارش را با يک دستگاه ماشين گالش‌زني شروع کرد و توانست بنيان‌گذار توليد کفش ماشيني در خاورميانه شود. شرکت کوچکي که تا سال 1339 دامنه فعاليت‌هاي توليدي خود را گسترش داد و نام «کفش ملي» را براي توليداتش برگزيد. زماني کودکان ايراني دبستان را با شعار «ما ميريم به مدرسه، با الفانتن شوهه» آغاز مي‌کردند و الفانتن همان فيل حک‌شده بر کفش ملي بود، که روزگاري نه‌تنها توليداتش بر پاي مردمان ايران به چشم مي‌خورد، که کفش‌هاي صادراتي‌اش به اروپاي شرقي و غربي هم رسيده بود. کفش‌هايي که هرچند اين روزها هنوز توليد آن‌ها ادامه دارد، اما ويترين‌هاي کفش ملي ديگر اولين انتخاب ما براي خريد نيستند. رحيم ايرواني، موسس اوليه کارخانه کفش ملي، در دهه 30 پس از سفر به کشور چکسلواکي، دو کارشناس و يک دستگاه اتوکلاو با خود به ايران آورد و توليد کفش را با 35 نفر کارگر آغاز کرد. بهاي اين کفش توليدي در داخل کشور در آن زمان حدود نصف مشابه وارداتي آن بود و همين توجه مردم را به مغازه کوچک کفش ملي جلب کرد. ايرواني بعدها زميني به وسعت 700 مترمربع در منطقه مهرآباد خريد که 400 مترمربع بناي ساختماني داشت. سپس با خريد ماشين دوخت، از پارچه‌هاي ايراني استفاده کرد. شرکتي خارجي به نام ولکو نيز حاضر به سرمايه‌گذاري و انتقال فناوري به ايران شد. اين کارخانه «کفش ملي» نام گرفت و توليدات گسترده‌اش را با 150 مدل متنوع آغاز کرد. کارخانه کفش ملي در حوالي کرج، که کارش را با 2 هزار و 500 کارگر شروع کرده بود، روزانه بيش از 12 هزار جفت کفش توليد مي‌کرد. اين شرکت تا دهه 50 توانست بيش از 52 کارخانه در صنعت کفش و چرم و بيش از 400 فروشگاه زنجيره‌اي کفش ملي در سطح ايران تاسيس کند. توليداتي که بين 9 تا 11 هزار کارگر داشتند. کفش ملي آن زمان در کنار توليد کفش، محصولاتي مثل جوراب، آستر و بند کفش و… نيز توليد مي‌کرد.
احوال اين روزهاي کفش ملي
شرکت کفش ملي با وقوع انقلاب اسلامي به بخش دولتي و به سازمان صنايع ملي منتقل شد و چندي بعد بابت رفع بدهي دولت به سازمان بازنشستگي کشوري واگذار شد. هرچند مالکيت دولتي آن مي‌توانست در جهت گسترش توليدات اين برند ملي عمل کند و حيات آن را امتداد دهد، اما عملا چنين اتفاقي نيفتاد. به‌مرور نام کفش ملي از فهرست کالاهاي صادراتي خط خورد. تا امروز بخش زيادي از ماشين‌آلات اين کارخانه فروخته شده و از پارک صنعتي کفش ملي که روزگاري هزاران کارگر در آن مشغول به کار بودند، تنها انبارهايي براي صنايع ديگر به جا مانده است. هنوز فروشگاه‌هاي کفش ملي در گوشه و کنار بازار ايراني به چشم مي‌خورند و در حال حاضر برخي توليدکنندگان کفش در کشور محصولات خود را با نشان کفش ملي از طريق فروشگاه‌هاي کفش ملي به فروش مي‌رسانند، چراکه نام اين برند براي ايراني‌ها يادآور روزگاري است که همه آن‌ها کفش مشابهي به پا داشتند. اکنون مغازه‌هاي کفش ملي به عرضه توليدات صنايع کوچک ديگر کارخانه‌ها تبديل شده‌اند و اين روزها از پرسنل 10 هزار نفري گروه کفش ملي نزديک به 700 نفر باقي مانده‌اند، که نه در بخش توليدي، که در قسمت فروش و گروه بازرگاني اين برند قديمي مشغول به کارند.
