نشریه بیزنسویک در تازهترین گزارش خود از برندهای جهان اعلام میکند برند کوکاکولا، بزرگترین تولیدکننده نوشابههای غیرالکلی در جهان، چهارمین برند باارزش جهان است، این درحالی است که رتبههای پیش از کوکاکولا همه از آن شرکتهای اینترنتی و تکنولوژی هستند. این دهمین سالی است که کوکا رتبه یک تا ده برندهای باارزش جهان را به خود اختصاص میدهد و سرمایه آن رقمی معادل ۱۹۲ میلیارد دلار برآورد میشود، رقمی که برای یک نام تجاری خوراکی افسانهای است. حتی کاهش ارزش بقیه برندها در پی کاهش رشد اقتصادی جهان در سالهای اخیر هم نتوانسته است جایگاه کوکاکولا را چندان جابهجا کند. وبسایت فوربز هم در رتبهبندی دیگری کوکا را نه فقط یک نام تجاری ارزشمند، که یکی از شرکتهای خلاق جهان میداند. شرکتی که ایده اولیهاش از آن یک داروساز آتلانتایی بود، که هر بطری از نوشیدنی تازهاش را تنها ۵ سنت به کارگران میفروخت. حالا ۱۲۴ سال از کشف فرمول اولیه کوکاکولا میگذرد و شرکتها در گوشه و کنار جهان در جستجوی افشای این فرمول جادویی هستند.
فرزند دانش داروسازی در آمریکایی
جان پمبرتون داروسازی اهل آتلانتا بود، در همان سالی که کارگران نیویورکی مشغول ساخت مجسمه آزادی آمریکا بودند، در آزمایشگاه کوچک خود مایع کاراملی رنگ بسیار خوشبویی کشف کرد. این مایع با آب کربنات ترکیب شد و در نهایت به نوشیدنی خوش طعمی تبدیل شد که مردم آن را بسیار دوست داشتند و پمبرتون آن را، با قیمت ۵ سنت برای هر لیوان، به مشتریها میفروخت. او و فرانک رابینسون این نوشیدنی را کوکاکولا نامگذاری کردند. در سال نخست، پمبرتون روزانه تنها ۹ لیوان کوکاکولا میفروخت. اما یکصد سال بعد، این کمپانی بیش از ۱۰ میلیارد گالن از این نوشیدنی را تولید کرد. البته پمبرتون شاهد این موفقیت نبود، چرا که در سال ۱۸۸۸ میلادی بدون درک موفقیت بزرگ خود درگذشت.
شاید تقلید ظاهرا کار جالبی نباشد، اما در دنیای برندها، تقلید خلاقانه هم عاملی برای پیشرفت است و هدف کوکاکولا هم رسیدن به موفقیت از طریق تقلید بود. کوکاکولا اولین بطریهای نوشابه خود را به تقلید از شیشهشیر کودکان ساخت و نوشابههای سیاهرنگ خود را با این طرح به بازار آمریکا شناساند. خیلیها هنوز معتقدند کوکاکولا فروش خود را مدیون همین بطریهای شیشهای است که محتوای خود را به نمایش میگذارند و برای تمام مشتریان این برند در هرکجای جهان خاطرهای نوستالژیک به همراه دارند. کوکا تا سال ۱۹۲۰ به کشورهای دیگر قاره آمریکا چون کانادا، پاناما، کوبا و پورتوریکو راه پیدا کرد و بعد از آن ۵۳ کشور دیگر را هم شیفته نوشابه غیرالکلی خود کرد.
تبلیغاتی از دوران جنگ تا امروز
کمپانی کوکاکولا در روزهای جنگ جهانی دوم که نامهای تجاری جهان به خواب عمیقی فرو میرفتند تبلیغات خود را متوقف نکرد. هزاران زن و مرد آمریکایی به جبهههای جنگ فرستاده میشدند و کوکاکولا در تبلیغاتش از آنها حمایت میکرد. وورداف که آن روزها مدیرعامل کوکاکولا بود اعلام کرد هر زن و مردی با یونیفورم نظامی میتواند یک بطری کوکاکولا را تنها به قیمت ۵ سنت خریداری کند. در روزهای جنگ کوکاکولا یگانه نوشیدنی سربازهای اروپایی هم شده بود.
سرانجام پس از ۷۰ سال موفقیت، کوکاکولا تصمیم گرفت تا طعم نوشیدنیهای خود را بیشتر کند. فانتا، نخستین بار در اواخر دهه ۱۹۴۰ میلادی تولید و در دهه ۵۰ معرفی شد. اسپرایت هم در سال ۱۹۶۱ میلادی متولد شد. هر سال کوکاکولا مشتریهای بیشتری در سراسر دنیا پیدا میکرد و به تدریج وارد کشورهای دورتر همچون پاراگوئه، ماکائو، ترکیه و سرانجام آسیا شد. به نظر میرسد یکی از عوامل اصلی قدرتگرفتن روزبهروز کوکاکولا تبلیغات هیجانانگیزش باشد. تبلیغاتی که در آنها همواره کوکا به عنوان یک نوشیدنی مقدس یا نماد همراهی و دوستی آدمها معرفی میشود و افراد با نوشیدن آن حال و روز بهتری دارند. تبلیغات این برند تا آنجا پیش رفتند که در سال ۱۹۷۸ دولت کمونیستی چین هم این برند را به عنوان نخستین شرکت تولید نوشیدنی خارجی در کشور پذیرفت.
کوکاکولا که بیش از صد سال قبل در یک آزمایشگاه کوچک متولد شد و نخستین نوشیدنیاش را در داروخانه به فروش رساند، اکنون بزرگترین کمپانی تولیدکننده نوشیدنیهای خوشطعم در سراسر دنیا است و بیش از ۵۰ برند مختلف از آن منشعب شدهاند. این نوشیدنی در تمام مختصات دورونزدیک جهان حضور دارد و در کشورهای مختلف با نامهای متفاوت عرضه میشود. کوکاکولا، به فرهنگهای مختلف مردم در سراسر دنیا توجه بسیاری دارد، نوشیدنیهای خود در هر جغرافیا را براساس خردهفرهنگهای بومی عرضه میکند و پافشاری چندانی بر یکسانکردن سلایق مردم مناطق متفاوت ندارد. حالا تقریبا همه ما نوشابه را به عنوان یکی از مضرترین نوشیدنیهای موجود در بازار میشناسیم، اما سوال اصلی اینجاست که چرا با وجود این همه تبلیغات منفی علیه نوشابه و کوکاکولایی که این نوشیدنی را خلق کرده، باز هم فروش آن در جهان بسیار است.