عصر روز چهارشنبه سی‌و‌یکم خردادماه، سایت جاباما فیلتر شد و دقیقا در آغاز فصل تابستان که فصل پررونق گردشگری و سفر است، چنین اتفاقی رخ داده است که لطمه زیادی به کسب‌وکار ما می‌زند چون جاباما از بزرگ‌ترین سایت‌های رزرو آنلاین بلیت هتل است. جاباما از محصولات شرکت دانش‌بنیان علی‌بابا است. این شرکت محصولات مختلفی دارد که در حوزه رزرو آنلاین هتل، جاباما محصول اصلی آن به شمار می‌رود. این اتفاق بدون هیچ اخطاریه و ابلاغیه قبلی بوده است. ما تا این لحظه متوجه نشده‌ایم که شاکی ما چه نهاد، ارگان یا شخصی است. در حالی که ما همه مجوزهای لازم را داریم. نماد دوستاره اعتماد الکترونیک را داریم. در سایت ساماندهی هم ثبت ملی رسانه‌های دیجیتال را. همکاری جاباما تماما با هتل‌های رسمی و دارای مجوز ایران بوده است.
از طرفی آژانس علی‌بابا نخستین شرکت دانش‌بنیان در زمینه گردشگری است و مجوز بند الف از سازمان هواپیمایی کشوری را هم دریافت کرده‌ایم. همچنین مجوز بند ب از سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری داریم، دامنه ما دامنه دات‌آی‌آر است و به عنوان دامنه ملی ثبت شده است و هاستینگ‌مان هم در ایران است و محتوای داخلی تولید می‌کنیم. ما از رسانه‌ها شنیدیم که شاید مشکل تی‌نماد باشد. اما علی‌بابا نماد تی‌نماد را اخذ کرده است. این نماد که مربوط به فعالیت مجازی در حوزه گردشگری به شمار می‌رود، متعلق به سازمان میراث فرهنگی کشور است. در حال حاضر از نهادهای مختلف در حال پیگیری هستیم اما تا این لحظه کار به نتیجه‌ای نرسیده است. آخر پیگیری ما رسیده به معاونت گردشگری سازمان میراث فرهنگی و در حال رایزنی هستیم.
داستانی که وجود دارد این است که نوع برخورد با وب‌سایت‌هایی که از جنس کسب‌وکار الکترونیک هستند، باید متفاوت باشد با برخوردی که با یک وبلاگ می‌شود. الان شرکت علی‌بابا بیش از 300 نفر پرسنل دارد و جاباما به عنوان یکی از محصولاتش، زمینه‌های اشتغال چند ده نفر را ایجاد کرده است؛ پرسنلی که از فارغ‌التحصیلان برتر کشور هستند. این تعداد پرسنل را اگر در محیط فیزیکی فرض کنیم، دقیقا کارخانه‌ای با چند هزار متر مربع مساحت را باید در نظر بگیریم. بنابراین هنگامی که دامنه مربوط به یک کسب‌وکار اینترنتی را فیلتر می‌کنیم، مانند این است که کارخانه بزرگی را در کسری از ثانیه منهدم و تعطیلش کنیم.
بعد دیگر این است که صنعت گردشگری از جمله صنایعی است که می‌گویند درآمدش در آینده می‌تواند جایگزین صنعت نفت باشد و همه ارکان دولتی برای گسترش و توسعه‌اش برنامه‌ریزی می‌کنند چون کشورهای زیادی تولید ناخالص ملی‌شان را از این راه افزایش می‌دهند. در این میان مجموعه ما با برنامه‌ریزی و ایجاد ظرفیت‌های مورد نظر در جهت همین اهداف گام برمی‌دارد و موجبات رونق گردشگری و کسب‌وکارهای مرتبط با این حوزه را فراهم می‌کنیم، اما در اوج فصل کاری‌مان برخوردی قهری با ما می‌شود. این امر نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاری ما در این حوزه هیچ امنیتی ندارد. حتی کسانی که برنامه‌ای برای سرمایه‌گذاری در حوزه آنلاین صنعت گردشگری کشور داشته و دارند، با این برخوردها سرخورده شده‌اند و ریسک سرمایه‌گذاری در این زمینه بسیار بالا رفته است. چون میلیاردها تومان سرمایه‌گذاری با آموزش نیروهای مختلف و تربیت نیروی انسانی مورد نیاز، در چشم‌برهم‌زدنی در هم می‌پیچد و ویران می‌شود. این مسئله درست مانند این است که شهرداری در اعتراض به عدم گرفتن پایان کار یک برج، ابتدا آن را ویران کند و بعد از صاحب یا صاحبانش بخواهد که مجوزهای لازم را دریافت کنند. در حالی که برای پایان کار در ابتدا اخطار می‌دهند و طی فرایندی و با گذشت مدت زمانی برای دریافتش اقدام می‌شود.
مسئله دیگری که وجود دارد، این است که وقتی حرف از نظارت است، همه ارگان‌ها و نهادها می‌خواهند نظارت کنند؛ ساماندهی مربوط به وزارت ارشاد است، ای‌نماد مربوط به وزارت صنعت، معدن و تجارت است، مجوز بند الف از سازمان هواپیمایی کشوری اخذ می‌شود، تی‌نماد از سازمان میراث فرهنگی و ثبت شرکت از اداره ثبت شرکت‌ها و… همه اینها ناظر هستند اما نظارت با حمایت همراه نیست. همین نهادها الان که ما فیلتر شده‌ایم، هیچ حمایتی از ما نمی‌کنند. درحالی‌که وقتی مجوزی را دریافت می‌کنیم یعنی تحت حمایت یک قانون قرار می‌گیریم اما به واقع اینچنین نیست. الان کسب‌وکار ما به خطر افتاده و حامی نداریم. این مشکل رفته‌رفته برای همه کسب‌وکارهای حوزه آنلاین رخ می‌دهد، چون در این زمینه با خلأ قانونی مواجه هستیم.
البته در این زمینه انجمن کسب‌وکارهای اینترنتی را داریم که پشتیبانی زیادی در این زمینه و برای حل این مشکل کرده اما انجمن قدرت اجرایی ندارد. سازمان نظام صنفی رایانه‌ای هم حمایت‌هایی کرده اما این دو نهاد باید مرجع صاحب قدرت باشند که مجوزها را صادر کنند. حساب و کتاب استارتاپ‌ها هم با این مراجع باشد. اگر مثلا ما از نوع کسب‌وکارهایی هستیم که بین گردشگری و حوزه آنلاین پل زده‌ایم، دیگر نیازی نباشد که ما صاحبان کسب‌وکار با سازمان میراث فرهنگی درگیر باشیم بلکه همه ما از هر نوع کسب‌وکاری که باشیم، باید با یک مرجع واحد سروکار داشته باشیم. استانداردها و بایدها و نبایدها را هم از این مرجع بگیریم و در صورت بروز هر مشکلی به همین مرجع مراجعه کنیم.
مسئله دیگر این است که مثلا در مورد کسب‌وکارهای فیزیکی به این صورت است که یک شرکت واحد وجود دارد که ده‌ها محصول دارد. مثلا ماست آن یک برند دارد، ترشی آن یک برند یا… بنابراین برای هر محصولش مجوز جداگانه نمی‌گیرد. اما الان ایرادی که به ما گرفته‌اند این است که چرا مجوز جداگانه‌ای برای جاباما نگرفته‌ایم. درحالی‌که جاباما یکی از محصولات شرکت دانش‌بنیان علی‌بابا‌ست و در همه بخش‌های سایت هم درج شده که جاباما از جمله محصولات شرکت سفرهای علی‌بابا‌ست. اما به ما گفته‌اند که باید برای جاباما آژانس ثبت کنیم. مثلا ما بخشی داریم به نام مستربلیت؛ آیا مستربلیت می‌تواند نام یک آژانس باشد؟! سایت ماهیت و محتوایش متفاوت است با آژانس. این مسائل از این جهت ایجاد می‌شود که سیاستگذار‌ی‌ها و قانونگذاری‌ها خارج از این حوزه و جدا از ماهیت این حوزه تعیین می‌شود و همین امر مشکلاتی از نوع مشکل جاباما را ایجاد می‌کند.
مدیر بازاریابی شرکت سفرهای علی‌بابا
