بانکها تا امروز در برابر این خواسته مقاومت کردهاند و صرفا در مواردی که حکم قضایی وجود داشته، این دسترسی بهصورت محدود ایجادشده است. منتها سازمان امور مالیاتی میخواهد دسترسی کامل و آنلاین به همه تراکنشها داشته باشد. این موضوع از جنبههای مختلف قابل بررسی است و مهمترین جنبه هم محرمانگی تراکنشهای بانکی مردم است. در ایران بهجز سیستمهای بانکی، بیشتر سیستمها ناقصالخلقه رشد کردهاند. مالیات و بیمه، گل سرسبد این سیستمها هستند. کسی نیست که تاکنون کیسه مالیات و بیمه به تنش نخورده باشد. استارتاپهای ایرانی هم جزء آن بخشهایی هستند که دیر یا زود گرفتار مالیات و بیمه میشوند یا ممکن است همین امروز هم بخش زیادی از این کسبوکارها گرفتار این دو بخش شده باشند. ظاهرا بیمه و مالیات شکل گرفتهاند که به نفع جامعه عمل کنند؛ منتها در عمل اتفاقی که افتاده این است که بخش مهمی از اصناف، نه مالیات میدهند نه آنهایی هم که مالیات میدهند مقدار مالیاتشان تناسبی با میزان سود و درآمدشان دارد. از طرف دیگر بیمه قرار است حافظ منافع کارگران باشد اما با رویههای موجود به مانعی برای توسعه کسبوکارها تبدیل شده است. اگر یکبار و فقط یکبار، با سیستمهای نرمافزاری مرتبط با بیمه و مالیات کار کرده باشید به این نتیجه میرسید که این سیستمها با طرز فکر دهها سال قبل درست شدهاند. مشکل هر روز استارتاپها این است که وقتی فکر میکنند، ایدهپردازی میکنند و کار میکنند در ۵۰ سال آینده سیر میکنند؛ اما از همان لحظه که پایشان به بیمه و مالیات باز میشود به ۵۰ سال گذشته سقوط میکنند. کمتر کسی از مدیران بخش خصوصی و حتی مدیران بخش دولتی است که ناکارآمدی سیستمهای فعلی بیمه و مالیات را نداند؛ منتها هر روز که میگذرد اتفاقی نمیافتد و روز از نو و روزی از نو. مالیات هنوز به شیوه سنتی مبتنی بر دفاتر سنتی است و ماموران مالیات بهآسانی میتوانند شرکتها را علیالرأس کنند و میزان مالیات را به تشخیص خودشان مشخص کنند. به نظر میرسد مأموریت بیمه و مالیات در ایران این است که کاری به آن بخشهایی که دور از دسترس هستند نداشته باشد و آنهایی که در تیررس قرار دارند را با تک تیرانداز بزنند که زمینگیر شوند. حالا در این شرایط مالیات میخواهد به تراکنشهای بانکی مردم هم دسترسی داشته باشد.
در این زمینه سؤالهای بیپاسخی درباره محرمانگی اطلاعات وجود دارد. مثلا مالک اطلاعات حساب و تراکنشهای بانکی مردم کیست؟ بانک یا خود مردم؟ آیا اینکه مردم به بانک اعتماد کردهاند که بانک به تراکنشهای مالی آنها دسترسی داشته باشد به این معناست که بانک میتواند آن را بدون اجازه مشتری در اختیار هر سازمان و نهاد دیگری قرار دهد؟ یا از طرف دیگر سازمان امور مالیاتی چه تضمینی میدهد که در صورت دسترسی به تراکنشهای بانکی مردم، این اطلاعات مورد سوءاستفاده قرار نگیرد؟ چه ساختار امنیتیای در این سازمان پیاده شده است که این اطلاعات با خروج از بانکها در اختیار افراد نااهل قرار نگیرد؟ مالیات در مدل ذهنیای که دارد هر تراکنشی را درآمد محسوب میکند. چه مکانیسمی در مالیات طراحیشده که ماهیت تراکنشها را تشخیص دهد؟
پیش از این مرکز توسعه تجارت الکترونیکی درخواست دسترسی به اطلاعات کاربران استارتاپهای پرداخت را داشت. هفتههای گذشته دیدیم که همین مجموعه دچار چه مشکلات نرمافزاری بدوی و غیرقابلگذشتی شد. وقتی بخشهای دولتی ایران اینچنین در استفاده از فناوری مشکلدارند چه تضمینی وجود دارد که با چنین اقداماتی به کلیت مفهوم کارآفرینی در کشور آسیب نزنند؟ اقدام سازمان امور مالیاتی ظاهرا به نفع کسانی است که مالیات میپردازند و به ضرر کسانی است که از مالیات فرار میکنند. چه تضمینی وجود دارد که این اقدام در نهایت به ضرر کسانی تمام نشود که شفاف عمل میکنند و کسانی که تا امروز از مالیات فرار کردند باز هم به فرار خود ادامه دهند؟