زمانی که یک علامت تجاری (برند یا لوگو) را در اداره مالکیت صنعتی و ثبت علائم تجاری به ثبت میرسانیم، از مراجع قانونی مرتبط توقع حمایت نیز خواهیم داشت. در این متن به ملاک پذیرش دعوای ابطال علامت تجاری میپردازیم. به بیان دیگر، بررسی میکنیم که چه زمانی میتوانیم علیه کسی که علامت تجاری مشابه را به ثبت رسانده اقامه دعوا کنیم و ابطال علامت تجاری ثبتشده را بخواهیم.
اول آنکه باید بدانیم مرکز مالکیت معنوی، علائم تجاری را در 45 دسته مختلف طبقهبندی کرده که هر طبقه کالا و خدمات خاصی را شامل میشود.
نکته بعدی که باید بدان توجه کرد، آن است که صرف اینکه دو علامت تجاری مشابه برای دو کالای متفاوت که در دو طبقه مختلف به ثبت رسیدهاند، مجوز طرح دعوا برای ابطال علامت تجاری نمیشود. به طور مثال، ثبت برند نیکو برای دو کالای مبل (طبقه 20) و فرش (طبقه 27)، به جهت اینکه طبقه این دو متفاوت است، در شرایط عادی جواز ابطال علامت تجاری برای هر یک از شرکتهای تولیدکننده را ایجاد نمیکند. مگر آنکه هر یک از موارد مندرج در ماده 32 قانون ثبت اختراعات، طرحهای صنعتی و علائم تجاری به اثبات برسد.
بر اساس مطالعه آرای دادگاهها که به دعوای ابطال علائم تجاری رسیدگی کردهاند، یکی از ملاکها برای اینکه صاحب یک علامت تجاری، در مورد ابطال علامت تجاری مشابه بتواند در دعوا پیروز شود، اشتباه مصرفکنندگان عادی در تشخیص مبدأ تولید محصولات و متمایزکردن کالا یا خدمات یک شخص از کالا یا خدمات اشخاص دیگر است.
به طور مثال، شرکتی که به تولید انواع شیرینیها میپردازد، در باور عمومی ممکن است به تولید پودر ژله هم بپردازد. با توجه به اینکه تولید شیرینی در طبقه 30 و پودر ژله در طبقه 29 است، ممکن است در ابتدا به نظر بیاید که تفاوت طبقهها باعث میشود که بتوان از یک برند تولید شیرینی، برای تولید پودر ژله استفاده کرد. مثلا برند شیرینی نیکو که قبلا به ثبت رسیده را برای محصول شرکت خود که در حال تولید پودر ژله است، به ثبت برسانیم. اما از آنجایی که این دو مورد معمولا در یک سبد غذایی هستند و مشتریان و مصرفکنندگان به تفاوت طبقهبندی این دو محصول توجه نمیکنند، درصد خطای آنها نسبت به محصولات هر یک از کارخانهها بالا میرود. به عبارت دیگر، ممکن است محصول هر یک را به جای دیگری خریداری کنند. در نتیجه شرکتی که ابتدا نسبت به ثبت علامت تجاری خود اقدام کرده میتواند ابطال علامت تجاری که بعدا به ثبت رسیده را از دادگاه بخواهد.
نتیجه آنکه، باید دانست در حالت عادی، وقتی طبقه دو محصول یا خدمت متفاوت از هم هستند، امکان ثبت علامت تجاری مشابه وجود دارد.
اما زمانی که این احتمال وجود داشته باشد که مشتریان عادی، تصور کنند که محصول شرکت دوم (مثلا پودر ژله در مثال فوق)، تولید شرکت اول (شرکت تولیدکننده شیرینی) است، امکان طرح دعوا و ابطال علامت تجاری مشابه وجود دارد.
به بیان دیگر، وقتی علامت تجاری مشابه به ثبت میرسد، صاحب علامت تجاری اول، منافع خود را در خطر میبیند، ممکن است مشتریان خود را از دست بدهد و یا اعتبار علامت تجاری وی با خطر مواجه شود. به همین منظور و برای حفظ حقوق مادی و معنوی ناشی از ثبت علائم تجاری، ناگزیر از طرح دعوا خواهد بود.