تنها دو سال از عمرش مي‌گذرد، اما آنچنان کاربرانش را مجذوب خود کرده که گويي سال‌هاست در ميان آن‌ها زندگي کرده است. هرچند يکي از مزاياي دنياي استارتاپي اين است که شرکت‌هاي کوچک زودتر از آنچه فکرش را کنند تبديل به برندهاي بزرگ مي‌شوند، اما در سيل بي‌شمار اين استارتاپ‌ها، تلگرام سريع‌تر از همه رکاب‌هايش راه پيشرفت را پيموده و نامش در ميان برنامه‌هاي پيام‌رسان موبايلي سرآمد است. حداقل در ايران، هر کس يک اسمارت‌فون به دست داشته باشد، نام تلگرام به گوشش خورده و مي‌داند با نصب آن مي‌تواند به دوستانش پيغام دهد، در گروه‌هاي چند هزار نفره عضو شود و کانال‌هاي اطلاع‌رساني را دنبال کند. تمام اين‌ها تنها بخشي از ويژگي‌هاي اپليکيشن هوشمندي است که در شروع کار تنها هدفش امکان ارسال پيام‌هاي سريع و امن براي کاربران بود. برنامه‌اي که امروز از رقبايي چون واتس‌آپ و لاين و وايبر سبقت گرفته و ماهانه ۱۰۰ ميليون نفر کاربر فعال دارد.
تولد ايده‌اي به نام تلگرام
استارتاپ‌ها اغلب از بنيان‌گذارانشان پيشي مي‌گيرند و اين يکي از خواص راه‌اندازي کسب‌وکارهاي اينترنتي در دنياي امروز است. بيش از آنکه مهم باشد چه کسي فلان وب‌سايت يا بهمان اپليکيشن را طراحي کرده، مهم آن است که ايده به‌خودي‌خود چيست، چه چيزي به دنياي ما اضافه کرده و قرار است به چه کارمان بيايد. تلگرام هم تافته جدا بافته‌اي از اين قافله نيست. همه ما بسيار پيش‌تر از آنکه بدانيم چه کساني ايده‌پردازان آن بوده‌اند، چه کسي مديرعامل اين شرکت چند ميليون دلاري است و در کجاي جهان مستقر شده، اپليکيشن تلگرام را روي موبايل‌هاي هوشمندان نصب کرده بوديم، غرق در گروه‌هاي دوستي و خانوادگي‌مان شده بوديم و اخبار و استيکر براي هم مي‌فرستاديم.
پاول دورف که او را مارک زاکربرگ روسيه مي‌نامند، يکي از ايده‌پردازان و بنيان‌گذاراني است که تلگرام حياتش را مديون اوست. مديرعامل ۳۲ساله تلگرام که دو سال قبل، زماني که دولت روسيه خواهان به دست گرفتن امتياز شبکه اجتماعي او با نام «وي کانتکت» شد، سرمايه ۲۶۰ ميليون دلاري خود را زير بغل زد و کشورش را ترک کرد. در آن زمان وي کانتکت ۳۵۰ ميليون کاربر داشت و محبوبيتش در روسيه فراگيرتر از فيس‌بوک بود. پاول به همراه برادرش نيکولاي، که يکي ديگر از ايده‌پردازان تلگرام است، تعدادي از کارمندان نزديک خود را به دفتري در بوفالوي نيويورک برد و در آنجا استارتاپ جديدي را آغاز کرد. کمتر از شش ماه بعد، در چهاردهم آگوست ۲۰۱۳ نسخه آي.او.اس تلگرام براي دانلود در اپ‌استور قرار گرفت و در اکتبر همان سال نسخه اندرويد اين اپليکيشن در اختيار کاربران قرار گرفت. تلگرام در حالي پا به دنياي استارتاپ‌ها گذاشت که باور داشت امن‌ترين اپليکيشن پيام‌رسان است و هيچ‌کس قادر به کدگشايي پيام‌هاي آن نخواهد بود. اين اطمينان آنقدر جدي بود که تلگرام براي کسي که مي‌توانست محتوايش را رمزگشايي کند، جايزه‌اي ۲۰۰ هزار دلاري در نظر گرفت.
هنوز کسي ارزش تلگرام را نمي‌داند
تلگرام در جواب به محدوديت‌ها و تلاش براي نظارت بر شبکه‌هاي اجتماعي متولد شد و در طول حيات خود همواره سعي داشته در برابر فيلتر شدن‌ها و اعمال نفوذها مقاومت کند و به‌عنوان اپليکيشني مستقل تنها در خدمت مردم عمل کند. در همان ماه اول شروع به کار، تلگرام ۱۰۰ هزار کاربر فعال روزانه داشت، رقمي که يک سال بعد جاي خود را به ۱۵ ميليون کاربر فعال روزانه داد و در دسامبر ۲۰۱۴ تعداد کاربران تلگرام به ۵۰ ميليون نفر رسيد و اين دستاوردي بي‌نظير براي اپليکيشني بود که زمان چنداني از ورودش به بازار نمي‌گذشت. آخرين آمار سايت تلگرام در فوريه ۲۰۱۶ تعداد کاربران فعال ماهانه‌اش را ۱۰۰ ميليون نفر اعلام کرده است. روزانه ۳۵۰ هزار کاربر جديد به خانواده ميليوني تلگرام اضافه مي‌شوند و حدود ۱۵ ميليارد پيام در طول روز از طريق اين اپليکيشن به مقصد مي‌رسند.
پاول دورف که تجربه راه‌اندازي استارتاپ ديگري را که در کشورش تبديل به يک برند بومي شده بود دارد؛ درباره موفقيتش در تلگرام مي‌گويد: «به گمان من موفقيت در معناي کلي يعني به وجد آمدن از کاري که روي آن تمرکز داشته باشيم. اين هيجان زماني حاصل مي‌شود که به صداهاي درونتان اتکا کنيد. صداهاي اطراف را که به شما مي‌گويند چه چيز درست يا چه چيز اشتباه است را کنار بگذاريد. کمي به خودتان زمان فکر کردن بدهيد و بدانيد موفقيت را در چه چيز جست‌وجو مي‌کنيد.» هنوز آمار دقيقي از ارزش برند تلگرام وجود ندارد، اما بنيان‌گذارانش اعلام کرده‌اند که هرگز قصد فروش آن را ندارند، چراکه اپليکيشني تماما رايگان براي مردم است و نه ابزاري براي تبليغ و کسب درآمد. تيم اوليه ايده‌پردازان و طراحان تلگرام در سال چندين بار به کشورهاي مختلف سفر مي‌کنند و شرکت خود را از مناطق مختلف دنيا تحت کنترل دارند. دفتر مرکزي آن‌ها اما اين روزها در برلين آلمان بنا شده است. پيش‌بيني اينکه تلگرام چقدر در دنياي برندهاي برتر فضاي وب دوام مي‌آورد، چندان کار ساده‌اي نيست. هرچند اين روزها يکي از محبوب‌ترين اپليکيشن‌هاي پيام‌رسان است و ايران، روسيه، عربستان سعودي، مصر و اسپانيا به ترتيب بيشترين کاربران آن را ساخته‌اند، با اين حال مخاطبان استارتاپ‌هاي پيام‌رسان تاکنون نشان داده‌اند که چندان به فضايي که از آن استفاده مي‌کنند، وفادار نيستند و پايين آمدن چندروزه، باگ‌هاي ساده و محدوديت‌هاي فرمي کفايت مي‌کند تا يک اپليکيشن را به نفع ديگري کنار بگذارند.
امتداد حضور اپليکيشن‌هاي پيام‌رسان تا حد زيادي منوط به کاربران فعال آن‌هاست و تلگرام در اين ميانه آنقدر خوش‌اقبال بوده که هنوز کاربران مجازي را به دنبال خود مي‌کشاند. ايده‌هاي تلگرام گاهي آن را فراتر از يک ابزار صرف پيام‌رساني برده، قابليت‌هايي چون استفاده از روبات‌هاي تلگرامي، کانال‌هاي متعدد و گروه‌هايي که تا ۵ هزار نفر عضو مي‌توانند در آن‌ها فعاليت کنند ويژگي‌هاي متمايزي است که امکان گفتگو و شکل‌گيري حوزه عمومي در اين پلتفرم را بيشتر قوت مي‌بخشند و شايد همين خواص منحصربه‌فرد ادامه حيات اين برند جوان را تضمين کنند.
