مالیات کمتری بگیرد و یا کاری کند استارتاپ‌های رشدکرده‌ای که روی سن همایش‌ها، صحبت از تعداد چندصدنفری کارکنانشان می‌کنند، حق‌بیمه کمتری به تامین اجتماعی بپردازند؟ اتحادیه کسب‌وکارهای اینترنتی وقتی یک‌شبه چند استارتاپ فین‌تکی فیلتر می‌شود می‌خواهد به سراغ مرکز توسعه تجارت الکترونیک برود یا یقه شاپرک را بگیرد و یا با مرکز رسانه‌های دیجیتال وزارت ارشاد رویارو شود؟ اتحادیه کسب‌وکارهای اینترنتی این قدرت را خواهد داشت که اگر باما از یک سایت، به خاطر فروش ماشین و وارد شدن به حیطه کسب‌وکارش شکایت برد، در مسند قضاوت بنشیند و حق را به حقدار بدهد؟ اگر فرش‌آنلاین از اتحادیه خواست که انجمن فروشگاه‌های آنلاین فرش راه بیفتد و فروشگاه‌های آنلاین عام، دیگر اجازه نداشته باشند فرش بفروشند، اتحادیه و اتحادیه‌نشین‌ها چه تصمیمی خواهند گرفت؟ اصولا اتحادیه کسب‌وکارهای اینترنتی فروشگاه‌های آنلاین عام را تعریف خواهد کرد؟ برای جلوگیری از انحصار در فضایی که بنا به ماهیتش بزرگ‌ها و قدرتمندها خیلی زود از بقیه قافله فاصله می‌گیرند و امکان رقابت با آنها سخت می‌شود، ابزاری در اختیار خواهد داشت؟ اگر استارتاپ‌ها و کسب‌وکارهای آنلاین بزرگ و فربه، اتحادیه و هژمونی آن را از آن خود کردند، تکلیف رقابت برای کوچک‌ترها چه خواهد شد؟ اتحادیه مکانیسم‌های ضدانحصارگرایی خود را چطور تعریف خواهد کرد؟ برای جلوگیری از شکل‌گیری تراست‌های انحصارطلب در یک اکوسیستم نونهال چه ابزارهایی در اختیار خواهد داشت؟
این سیاهه سوال را می‌توان تا صفحه آخر این شماره ادامه داد و به پایان آن نرسید! اما در روزهایی که راه‌اندازی اتحادیه داغ‌تر و ارجح‌تر بر هر سوالی شده، کسی در پی پاسخ دادن به این سوالات نیست. استارتاپ‌ها به‌خصوص درشت‌ترها مشکلات عدیده‌ای دارند و امیدوارند که راه‌اندازی اتحادیه آنها را حل کند. کسی به این فکر نمی‌کند که راه‌اندازی هدف نیست، ابزاری است برای بهتر شدن شرایطی که امروزه اکوسیستم استارتاپی ایران از آن ناراضی است. نارضایتی که از مشکلات مالیاتی شروع می‌شود، به دعواهای میان‌استارتاپی بر سر منابع انسانی کش پیدا می‌کند و تا چالش‌های خانمان‌براندازی چون فیلترینگ‌های فله‌ای پیش می‌رود.
اینکه اتحادیه برای این چالش‌ها چه پاسخی خواهد داشت فعلا بر هیچ‌کسی آشکار نیست و این بزرگ‌ترین باگ اتحادیه‌ای است که می‌خواهد در فضای استارتاپی نفس بکشد. اتحادیه کسب‌وکارهای اینترنتی برخلاف روح استارتاپی بطنی که در آن نطفه‌اش بسته شده، ارزش پیشنهادی‌اش را مشخص نکرده یا اگر کرده شفاف در مورد آن صحبت نشده است. اگر از ارزشی صحبت شده آنقدر کلی و مبهم است که معلوم نیست به وقت تدقیق و مرزبندی و تدوین مقررات و آیین‌نامه‌ها، چیزی از آن باقی خواهد ماند یا نه!
بیایید به چند سوال پاسخ بدهیم و دوباره موضوع را با تکیه بر پاسخ‌های فرضی واکاوی کنیم. استارتاپ‌هایی که فروش دارند باید مالیات بدهند، این یک اصل بدیهی است و هیچ اتحادیه‌ای نمی‌تواند آن را نقض کند. چانه‌زنی‌ها می‌تواند تنها بر سر سختگیری نکردن و آسان کردن فرآیندهای بوروکراتیک این قضیه باشد. هر کسی که یک ساعت به عنوان نیروی انسانی برای استارتاپی خدمتی انجام دهد و یا درآمدی از رهگذر کار او نصیب آن استارتاپ شود شامل قانون بیمه اجباری تامین اجتماعی می‌شود و هیچ اتحادیه‌ای نمی‌تواند قانون مصوب مجلس را با هر دُزی از چانه‌زنی فید کند. اما می‌توان امیدوار بود اگر یک دولوپر از یک استارتاپی که به خاطر فروش اپلیکیشن‌های این دولوپر و هزاران دولوپر دیگر درآمد میلیاردی دارد شکایت و حق‌و‌حقوق بیمه‌ای‌اش طلب کرد، اتحادیه بتواند در مسند قضاوت بنشیند. پس باید همین حالا انتظاراتی که در این زمینه‌ها از یک اتحادیه هنوز به دنیانیامده مطرح می‌شود را از آرزوهای بزرگ به واقعیت‌های زمینی تغییر ماهیت داد. باید مشخص کرد که نسبت اتحادیه با سازمان نظام صنفی چه خواهد بود. باید همین حالا مشخص کرد نسبت اتحادیه کسب‌وکارهای اینترنتی با اتحادیه سنتی خشکشویی‌های پایتخت وقتی یک نفر به خاطر لباس پاره‌شده‌اش از استارتاپ واش‌ماش یا زودشور (دو استارتاپ که کارشان خشکشویی است) شکایت کرد چیست؟ چه کسی مرجع صلاحیت‌دارتری برای رسیدگی به این شکایت است؟ این ابهاماتی است که باید قبل از هر تشکیل و هر راه‌اندازی روی کاغذ بیاید، برای آن فرآیند تعریف شود و اگر به این نتیجه رسیدند که اتحادیه، قدرت، اختیار و یا صلاحیتی برای پاسخگویی به آنها ندارد، بی‌خود و بی‌جهت یک مرجع مجوزدهنده دیگر به خیل مراجع دست‌و‌پاگیر فعلی اضافه نکرد!
باید همین حالا که اتحادیه در حال شکل گرفتن است مشخص کرد مرکز توسعه تجارت الکترونیک چه موضعی در قبال آن دارد و این موضع بعدها راهگشا خواهد بود یا مانع‌تراش. باید این سوال را با صدای بلند و شفاف پاسخ داد که آیا قرار است ای‌نماد بماند و یا اتحادیه یک نماد تازه دیگر به نمادهای موجود اضافه خواهد کرد و نمادهای اجباری (مابه ازای همان مجوزهای اجباری سنتی) بیشتری بر پیشانی سایت‌ها حک خواهد شد؟
هیچ‌کس در اکوسیستم استارتاپی ایران با شکل‌گیری و یا حضور هیچ جمع، انجمن و یا اتحادیه‌ای که عصاره این اکوسیستم باشد و راهگشای مشکلات فعلی آن، مخالفتی ندارد. کار صنفی و در اختیار گرفتن زمام اموری که مربوط به کسب‌وکارهای نوپاست توسط خود آنها امری پسندیده و صدالبته ضروری است اما به شرطی که قبل از هر اتفاقی به سوالاتی که مطرح شد و بسیاری سوالات دیگر از این دست، پاسخ شفاف داده شود. وگرنه چیزی که در این مُلک به وفور یافت می‌شود اتحادیه و مرجع و مرکز و سازمان و نهاد و صدالبته آدم‌هایی است که استاد دکان کردن این‌جور اتحادیه‌ها و مراجع و مراکز و سازمان‌ها و نهادها هستند!
