بر اساس سند چشم‌انداز، ایران تا سال ۱۴۰۴ باید به جایگاه اول اقتصادی، علمی و فناوری در سطح منطقه آسیای جنوب غربی، آسیای میانه، خاورمیانه و کشورهای همسایه دست یابد. در حالی که هنوز آمار واحدی از تعداد کاربران اینترنت در ایران منتشر نشده است و آمارهایی که در چند سال گذشته منتشر شده هرکدام عدد متفاوتی از تعداد کاربران اینترنت ارائه می‌دهد. در جدیدترین آمار که در روزهای گذشته منتشر شد، نزدیک به ۱۶ میلیون ایرانی از اینترنت موبایل و بیش از 5/8 میلیون نفر از ADSL استفاده می‌کنند. هرچند آمارهای جهانی از وضعیت اینترنت در ایران چیز دیگر ی می گویند اما در این گزارش تنها بر اساس آمارهای داخلی به تحلیل این متغیر پرداخته‌ایم.
آمارهای متناقض از تعداد کاربران ایرانی اینترنت
آخرین آمارهای ارائه‌شده در وب‌سایت معتبر Internet World Stats در مورد کاربران اینترنت در ایران، که در سال‌های گذشته منتشر شد، نشان می‌داد شمار مشترکان ایرانی استفاده‌کننده از اینترنت در سال 2011 نسبت به سال 2010، حدود 3 میلیون و 300 هزار و نسبت به سال 2009 در حدود 4 میلیون و 300 هزار نفر افزایش داشته و به 36 میلیون و 500 هزار نفر رسیده که این تعداد بیش از نیمی از کاربران اینترنت در کل خاورمیانه را تشکیل می‌دهد. بانک جهانی نیز که جمعیت سال 2013 ایران را 77 میلیون و 447 هزار و 168 نفر اعلام کرده، میزان کاربران اینترنت در ایران را 5/31 درصد جمعیت کشور ذکر کرده است. بر اساس آمار این موسسه بین‌المللی تعداد کاربران اینترنت در کشورمان تا پایان سال 2013 حدود 24 میلیون و 319 هزار نفر بوده است.
در همین حال مرکز مدیریت توسعه ملی اینترنت وابسته به وزارت ارتباطات نیز شمار مشترکان اینترنت کشور را تا پایان سال 89 بالغ بر 24 میلیون و 550 هزار نفر و ضریب نفوذ این پروتکل ارتباطی را 66/32 درصد اعلام کرده است. براساس شاخص‌های مدنظر این مرکز، کاربر اینترنت فردی است که طی 12 ماه گذشته با اتصال به شبکه اینترنت از یکی از خدمات اینترنتی استفاده کرده باشد. در جدیدترین آمار سال گذشته نیز کاربران اینترنت ۲۵ میلیون نفر اعلام شده‌اند. اما مرکز آمار ایران در طرح «آمارگیری از کاربران اینترنت» که با هدف برآورد ضریب نفوذ اینترنت در کشور اجرا شد، شمار مشترکان اینترنت در ایران را 11 میلیون نفر اعلام کرد که این آمار از کاهش تعداد کاربران اینترنت در ایران حکایت دارد.
در این طرح منظور از استفاده‌کننده از اینترنت فردی عنوان شده که در 12 ماه منتهی به زمان آمارگیری (دی‌ماه 1389)، حداقل یک بار در داخل کشور از اینترنت استفاده کرده باشد که در این آمارگیری که تعداد 257 نفر آمارگیر و بازبین در اجرای آن مشارکت داشته‌اند، ماموران آمارگیری با مراجعه به 53 هزار و 724 خانوار نمونه در کشور، اطلاعات مربوط به خانوارها را از طریق مصاحبه حضوری با اعضای آن‌ها اخذ و در پرسش‌نامه مربوط ثبت کردند.
11 میلیون نفر کاربر اینترنت‌اند
نتایج طرح آمارگیری اینترنت مرکز آمار ایران نشان می‌دهد که تا پایان سال 89 از کل جمعیت 8/74 میلیون نفری ایران 11 میلیون نفر کاربر اینترنت بوده‌اند که بر این اساس ضریب نفوذ اینترنت در کشور 7/14 درصد است که در مقایسه با نتایج متناظر دوره قبل در سال 1387 حدود 6/3 درصد افزایش یافته است؛ این ضریب در نقاط شهری کشور 9/18 درصد و در نقاط روستایی آن 0/4 درصد بوده که در مقایسه با نتایج متناظر دوره قبل در سال 1387، به ترتیب 9/3 درصد و 0/1 درصد افزایش یافته است.
تهران دارای بیشترین ضریب نفوذ اینترنت
بیشترین ضریب نفوذ اینترنت در نقاط شهری کشور به ترتیب مربوط به استان تهران با 1/23 درصد، استان مازندران با 7/22 درصد و استان اصفهان با 0/22 درصد بوده است و این در حالی است که استان سیستان و بلوچستان با 5/10 درصد کاربر، کمترین ضریب نفوذ اینترنت در نقاط شهری کشور را داشته است. بر اساس این آمارگیری، 2/43 درصد از کاربران در سن 20 تا 29 سال، 26 درصد 10 تا 19 سال و 21 درصد 30 تا 44 سال هستند، در همین حال از مجموع کاربران اینترنت بالاتر از 6 سال در کشور، 59 درصد تحصیلات دانشگاهی و 7/31 درصد دارای تحصیلات متوسطه، دیپلم و پیش‌دانشگاهی هستند.
75 درصد از کاربران در خانه از اینترنت استفاده می‌کنند
این آمار نشان می‌دهد که از مجموع کاربران اینترنت در کشور 2/75 درصد حداقل در محل سکونت، 4/22 درصد حداقل در کافی‌نت، 4/14 درصد حداقل در محل کار، 4/13 درصد حداقل در محل تحصیل، 3/4 درصد حداقل در هر مکان با تلفن همراه، 9/3 درصد حداقل در منزل افراد دیگر، 4/1 درصد حداقل در کتابخانه و 6/0 درصد حداقل در هر مکان با سایر دستگاه‌های سیار، از اینترنت استفاده کرده‌اند؛ ضمن آنکه محل دسترسی 4/0 درصد کاربران اینترنت کشور اظهار نشده است.
84 درصد کاربران از اینترنت دایل‌آپ استفاده می‌کنند
همچنین براساس نتایج این طرح، از مجموع کاربران اینترنت کشور که در محل سکونت خود از اینترنت استفاده کرده‌اند، نحوه دسترسی 9/84 درصد از طریق اینترنت دایل‌آپ با سرعت دسترسی کمتر از 64 کیلوبیت بر ثانیه بوده است.
85 درصد از خانوارهای ایرانی موبایل دارند
مرکز آمار ایران همچنین اعلام کرده است که از مجموع خانوارهای کشور در سال 1389، 8/94 درصد در محل سکونت خود دارای تلفن ثابت و 2/35 درصد دارای رایانه بوده‌اند. همچنین 7/85 درصد از خانوارهای کشور دارای حداقل یک عضو یا تلفن همراه بوده‌اند. این سهم‌ها برای نقاط شهری به ترتیب 7/96، 5/43 و 4/89 درصد و برای نقاط روستایی نیز به ترتیب 5/89، 0/12 و 4/75 درصد بوده است.
آمار ارائه‌شده جدید نیز، که توسط دفتر بررسی‌های فنی اقتصادی معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی وزارت ارتباطات در ۱۱ پارامتر مورد بررسی قرار گرفته است، حکایت از کاهش کاربران اینترنت نسبت به آمارهای ضدونقیض گذشته دارد. معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی وزارت ارتباطات تعداد خطوط پرسرعت اینترنت ADSL نصب‌شده در کشور را ۹ میلیون و ۷۵۰ هزار و ۸۲۱ خط اعلام کرده است که از این تعداد، ۸ میلیون و ۶۳۳ هزار و ۸۶۱ خط دایر و در حال استفاده است. در حوزه اینترنت، بیشترین تعداد مشترکان مربوط به اینترنت پرسرعت موبایل است که تا پایان آذرماه سال ۹۴ بالغ بر ۱۵ میلیون و ۹۱۳ هزار و ۳۵۲ نفر در کشور از اینترنت پرسرعت متحرک استفاده کرده‌اند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که پهنای باند بین‌الملل از 05/6 گیگابایت بر ثانیه در سال ۸۶ به ۳۰۶ گیگابایت بر ثانیه در سال ۹۴ رسیده است. در همین حال ظرفیت IP داخل کشور نیز در این بازه زمانی از ۳۱ گیگابایت بر ثانیه به ۴ هزار گیگابایت افزایش پیدا کرده است. با این حال بر اساس این آمارها حدود ۷۰ درصد از مردم ایران کاربر اینترنت نیستند و از آن استفاده نمی‌کنند. از یک طرف می‌توان با ساختارهای جدید و ایجاد فضاهای بهتر از بکر بودن این فضا کم کرد و از طرف دیگر می‌توان آن را نقطه‌ضعفی بزرگ در فراگیر نشدن اینترنت دانست. دسترسی به اینترنت پرسرعت که امروزه در بسیاری از کشورهای جهان به حق قانونی شهروندان تبدیل شده یکی از مهم‌ترین عوامل توسعه اقتصادی، علمی و فناوری محسوب می‌شود. عمده کشورهای توسعه‌یافته یا درحال‌توسعه جهان فارغ از رویکردهای ایدئولوژیک و سیاسی برنامه‌ریزی گسترده‌ای برای توسعه پهنای باند و ایجاد اطمینان از کارایی و سلامت ارتباطات انجام می‌دهند و از این طریق زیرساخت‌های حیاتی و مهم خود را به هم مرتبط می‌کنند. بدون دستیابی به اینترنت پرسرعت و بالا بردن سطح کیفی ارتباطات و سیاست‌گذاری برای فراهم کردن ارتباطی امن، سریع و راحت، دستیابی به اهداف سند چشم‌انداز ناممکن است.
