کسب مهارت، کاهش نرخ بیکاری و بهبود اقتصاد خانوار
بررسی اهداف مجموعه آموزشی «ویدان» در گفت‌وگو با محمدمهدی ربانی
«جامعه تشنه آموزش و یادگیری است.» بنیانگذار ویدان این را می‌گوید؛ پلتفرمی که با هدف ارتقای سطح مهارتی و تربیت منابع انسانی توانمند بنیانگذاری شده است که بتوانند نیازهای سازمان‌ها و شرکت‌ها را برطرف کنند.
این اقدام در نهایت به افزایش سطح کیفی زندگی شهروندان منجر می‌شود، چون با استفاده از مهارت‌های متنوع و باکیفیت، زمینه‌های درآمدزایی و رضایت شغلی بیشتری را برای خود فراهم می‌سازند.
محمدمهدی ربانی، بنیانگذار مجموعه آموزشی ویدان، به دنبال ایجاد یک مدینه فاضله است تا با آموزش مهارت بتواند نرخ بیکاری را کاهش دهد. وی مدیرمسئول مجله خلاقیت و مدیر انتشارات نگاه نوین است. او در مقطع کارشناسی در رشته مهندسی عمران تحصیل کرده است. در مقطع کارشناسی ارشد مدیریت اجرایی خوانده و در مقطع دکترا در رشته مدیریت بازرگانی تحصیل کرده است. محمدمهدی دانش‌پذیر پلتفرم جهانی «لیندا» بود و اکنون خود مجموعه آموزشی کسب مهارت راه‌اندازی کرده است که بیش از ۱۵۰هزار کاربر از آن استفاده می‌کنند. او در نظر دارد تا در کوتاه‌مدت تعداد کاربران میلیونی داشته باشد و مهم‌ترین برنامه‌اش تا پایان سال، تربیت بیش از ۱۰۰هزار مربی است. در ادامه جزئیات بیشتری از برنامه‌های ویدان را می‌خوانید.
در ابتدا بفرمایید که استارتاپ ویدان چیست و چه اهدافی را دنبال می‌کند؟
ویدان، یک پلتفرم آموزش آنلاین ویدئویی است که ماموریتش توسعه مهارت‌های کاربردی در تمام نقاط کشور است. در ویدان همه‌روزه آموزش‌هایی در قالب ویدئو به زبان فارسی در موضوعاتی همچون بازاریابی، فروش، کسب‌وکار و… با کمترین قیمت ارائه می‌شود.
هر کسی که قصد یادگرفتن مهارت عملی و کاربردی دارد، به‌راحتی و از هر جا با هزینه‌ای پایین از این آموزش‌ها استفاده می‌کند. دسترسی به این آموزش‌ها هم از طریق وب و هم موبایل (اندروید و ios ) برای همگان امکان‌پذیر است.
به‌روزسازی دانش مدیران و کارآفرینان، توسعه مهارت‌های فردی افراد آماده به‌کار و افزایش مهارت افراد شاغل برای بالابردن بهره‌وری از مهم‌ترین اهداف استارتاپ ویدان است. درحقیقت، دسترسی همه افراد حتی در دورترین نقاط از شهرها با هر توان مادی به برترین آموزش‌های جهان آرزوی ماست.
پلتفرم ویدان شامل اپلیکیشن موبایلی (IOS و Android) و وب‌سایت است. فرد فراگیر با هر وسیله‌ای که یادگیری برایش راحت‌تر است، از ویدان استفاده می‌کند. بهترین ابزارهای آموزش آنلاین روی ویدان بارگذاری شده تا فراگیر با هر سرعت اینترنتی به دروس دسترسی داشته باشد.
این پلتفرم در بخش اپلیکیشن موبایل قابلیت استفاده آفلاین را نیز دارد. پلتفرم ویدان منعطف و قابل انطباق با قابلیت‌های افراد است. همچنین امکان آموزش تعاملی در گروه‌ها (فروم‌ها) را فراهم می‌سازد. ضمن اینکه با پلتفرم ویدان می‌توان مسیر یادگیری را برای فراگیران طراحی کرده و مطابق با طراحی تدریس دلخواه اساتید، آموزش آنها را مدیریت کرد.
اسم ویدان چطور و برچه اساسی انتخاب شد؟
ویدان در معنای فارسی «ویدئو بدان» است. در انگلیسی هم وقتی کسی می‌خواهد اعلام کند برنده است و کار را به انتها رسانده، از دان (done) استفاده می‌کند. در عربی هم این واژه به معنای علم و دانش است.
چه آمار جذابی در استارتاپ ویدان ثبت کرده‌اید؟ در صورت امکان به این آمار اشاره کنید.
در حال حاضر ۱۵۰ هزار دانش‌پذیر در سایت و نرم‌افزار ویدان فعال هستند. کاربران ایرانی خارج از ایران و از کشورهای اروپایی، آمریکای شمالی، ترکیه و عربستان ویدان را دنبال می‌کنند. کارآفرینان هم البته به آن معنایی که شما مطرح کردید و البته هدف اولیه ما بود، در بین کاربران وجود ندارند یا تعداد اندکی هستند چرا‌که شیوه خود را تغییر دادیم و برهمین اساس هم جامعه مخاطب‌مان تغییر کرد. اکثر افرادی که در ویدان فعال هستند و از آموزش‌ها استفاده می‌کنند، کارآفرینان باسابقه هستند؛ چه در کسبوکارهای کوچک و چه در کسبوکارهای بزرگ.
جامعه مخاطب‌تان را تغییر دادید. دلیل این تغییر استراتژیک در نیمه راه چه بود؟
هدف نخست شکل‌گیری ویدان، دانشجویان فارغ‌التحصیل و کسانی بودند که قصد داشتند تا کسب‌و‌کاری راه‌اندازی کنند و در عین حال، تجربه و مهارتی هم نداشتند. اما بعد از گذشت حدود ۲سال متوجه شدیم که تمرکز بر این جامعه مخاطب که به نیاز خود برای کسب مهارت اهمیتی قائل نیست، تنها ضرر مالی و معنوی است. در نتیجه استراتژی ویدان را تغییر دادیم و جامعه مخاطب ویدان کسبوکارهای فعال شدند؛ خواه کسبوکارهای بزرگ و خواه کسبوکارهای کوچک.
پس این به نوعی چالش شما بود!
بله. گاهی در ایجاد کسب‌وکار اشتباهی رخ می‌دهد و این امر طبیعی است، اما باید صبور بود تا راه درست پیدا شود. این ضرر برای ما به‌گونه‌ای بود که تصمیم گرفتیم کار را تعطیل کنیم اما در نهایت متوجه شدیم راهمان اشتباه است و ایده اشتباه نیست. بنابراین ادامه دادیم و در سال سوم به سودآوری رسیدیم. درحال حاضر هم قطعا اشتباهاتی داریم که باید آنها را شناسایی کنیم و به دنبال تغییر و اصلاح‌شان باشیم.
با توجه به آنچه که به‌عنوان اولین چالش به آن اشاره کردید، اساسا موانع و مشکلات پیش روی شما چه بوده است؟
پیش از این استراتژی اشتباه، چالش اول ما مانع مالی بود که توانستیم آن را حل کنیم. دومین چالش هم این است که تعداد کاربران استارتاپ ویدان میلیونی شود و در تلاش هستیم که تعداد بیشتری از مردم با ویدان آشنا شوند و از آن استفاده کنند.
مانع مالی را چطور برطرف کردید؟ از جذب سرمایه استفاده کردید یا صرفا تمرکز را بر فروش گذاشتید؟
ما ۲ روش جذب سرمایه داریم؛ در ابتدا شرکت‌های بزرگی مانند چرم درسا، سان‌استار، پرشین خودرو و بهین تکنولوژی هزینه‌های چند دوره را به‌طور کامل پرداخت کردند که برای ما جذب سرمایه خوبی بود. درعین حال دوره‌ها به‌صورت رایگان در دسترس کاربران قرار گرفت. از سوی دیگر مسئولیت اجتماعی آن تجارت را به کاربران نشان می‌داد و نوعی اعتبار برای آن بود. در کنار این شیوه جذب سرمایه که با مدل معمول آن کمی تفاوت دارد، روی فروش انبوه محصولات هم تمرکز کردیم. البته بسیاری از هلدینگ‌ها و سازمان‌های بزرگ دوره‌های آموزشی خاص خود را سفارش می‌دادند و ما هم برای آنها تهیه می‌کردیم.
در مورد محصولات و دوره‌های آموزشی استارتاپ ویدان بیشتر توضیح بدهید و بفرمایید که چه آموزش‌هایی را در اختیار مخاطبان قرار می‌دهید؟
دوره‌ها زیاد هستند. نکته‌ای که حائز اهمیت است، این است که دوره‌های آموزشی ما صرفا عملی هستند و کسب مهارت همراه با تمرین. به هیچ عنوان در دوره‌های حضوری و غیرحضوری مباحث تئوری و دانشگاهی مطرح نمی‌کنیم. ما تلاش کردیم از مدرک‌گرایی فاصله بگیریم و حرفه و توانایی به افراد آموزش دهیم. در عین حال بر مهارت‌های فردی و شناخت اهداف هم تمرکز داشته‌ایم. به عنوان مثال، دوره ۴۰ روزه «تسلط بر اهداف»، دوره ۲ ماهه «تسلط بر فروش»، دوره «تسلط بر بازاریابی»، «دوره تسلط بر مذاکره» و دوره «مربیگری» از جمله دوره‌های پرفروش و پرمخاطب ویدان هستند. دوره «مربیگری کسب‌وکار» هم چند‌سالی است که اضافه شده که برای مدیران ارشد سازمان‌هاست. «دوره تربیت مربی» هم اضافه شده که افراد با گذراندن این دوره‌ها هم می‌توانند در مجموعه ما فعالیت کنند و هم در خارج از سازمان ما از این مهارت استفاده کنند.
محتواهای «ویدان» را چطور تولید می‌کنید و منابع محتواهای غیرایرانی را چطور پیدا کردید؟
«ویدان» پیش از آنکه به سایت و نرم‌افزار تبدیل شود، دوره‌های صوتی بود که به همراه همسرم در اتاق مطالعه تهیه می‌کردیم و از طریق تلگرام به فروش می‌رساندیم. این دوره‌ها بسیار محدود بود. تعداد فروش آن هم به حدود هزار عدد رسید، اما زمانی که تصمیم گرفتیم کار را ارتقا دهیم و نرم‌افزار و سایت را ایجاد کنیم، از «لیندا» که جامع‌ترین مرجع آموزشی است، ایده گرفتیم؛ چرا‌که من عضو آن هستم و سال‌هاست که از دوره‌هایش استفاده می‌کنم. بنابراین برخی دوره‌های آن را هم برای سایت «ویدان» خریداری کردم و هزینه زیادی در حدود ۲ تا ۳ هزار دلار برای تهیه این دوره‌ها پرداختم. بسیاری از این افراد هم استادان خود من بودند که کارهای‌شان را ترجمه و دوبله کردیم. ۵۰ دوره هم از طرف من تهیه شده و در سایت قرار گرفته است.
شما از کاربران لیندا بودید و در عین حال از آن هم ایده گرفتید. درحال حاضر لیندا چه مزیت‌هایی دارد که شما به‌دنبال دستیابی به آن هستید یا شما چه قابلیت‌هایی دارید که لیندا از آن غافل مانده است؟
لیندا مخاطبان میلیونی و جهانی دارد. انگلیسی‌زبان است. لینکدین آن را خریده و با قدرت پیش می‌رود، اما من بعد از مدتی متوجه شدم اگر به دنبال موفقیت واقعی هستم باید از ایده‌گرفتن از لیندا فاصله بگیرم. براین اساس، قابلیت‌هایی را در ویدان ایجاد کردیم که نه‌تنها لیندا بلکه هیچ مجموعه دیگری در ایران و خارج از ایران هم آن را انجام نمی‌دهد و آن حضور مربی خاص برای هر فرد است. این مربی از ابتدای دوره تا پایان راه با کاربر خواهد بود. همچنین بنا بر اینکه بسیاری از افراد به دلیل ارتباط یک‌سویه کلاس‌های غیرحضوری، مخالف آن هستند، ما در ویدان موقعیتی را برای کاربران ایجاد کردیم تا بتوانند با یکدیگر در ارتباط با دوره‌هایی که در حال گذراندن هستند، در تعامل باشند.
برای تبلیغات استارتاپ ویدان هم اقدامی داشته‌اید یا اینکه کاربران شما را به همدیگر معرفی می‌کنند؟
طی دوره کوتاهی، تبلیغات انبوه داشتیم اما اثربخش نبود. نکاتی که افراد از تجربه خودشان برای معرفی استفاده می‌کنند، قابل تبلیغ نیست و افراد راحت‌تر اقناع می‌شوند. الان کاربران اگر راضی باشند، استارتاپ ویدان را به دیگران معرفی می‌کنند و این یکی از مسیرهای تبلیغاتی ویدان است.
اوضاع بازار آموزش و میزان استقبال از مهارت‌آموزی به چه صورت است؟
بازار ظرفیت‌های خوبی دارد و بیش از سطح انتظار ماست و این ما هستیم که باید خودمان را به آن برسانیم. جامعه تشنه آموزش و یادگیری است. مردم به دنبال کسب مهارت هستند چون نیاز دارند بیاموزند و از این طریق استقلال داشته باشند تا بتوانند خودکفا باشند. به‌عنوان مثال، در حوزه مو و زیبایی افراد دوست دارند مهارت کسب کنند که درآمدزایی کنند یا بتوانند این مهارت‌ها را برای خودشان به‌کار بگیرند. بنابراین به راحتی می‌توانیم این نیاز را مرتفع کنیم.
چه تصویر نهایی و ایده‌آلی از استارتاپ ویدان دارید و الان در کجای مسیر قرار دارید؟
اشتغالزایی در کشور و کاهش نرخ بیکاری از طریق کسب مهارت، اولین هدف ما از ابتدای راه بوده است. برای تحقق این هدف هم باید ۱۰۰ هزار مربی تربیت کنیم که هدف امسال ماست. در کنار آن هم هدف پنهانی داشتیم که با آموزش افراد مستعد و توانمند به ارتقای کیفی نیروی انسانی سازمان‌ها و شرکت‌ها کمک کنیم؛ چرا که با توجه به شناخت دیداری خودم به‌خوبی می‌دانم سازمان‌ها با چالش نیروی انسانی توانمند مواجه هستند. با توجه به این موارد در حال حاضر ۲۰ درصد راه را طی کرده‌ایم.
دکتر ربانی بااخلاق ترین و بهترین استادی هستن که به عمرم دیدم