ماشین‌لرنینگ، دیپ‌لرنینگ، نچرال‌لنگوج پروسسینگ و… نه! قرار نیست یک سخنرانی تخصصی انگلیسی داشته باشیم. اینها همان کلمه‌های به‌اصطلاح قلمبه‌سلمبه‌ای هستند که در طول روز و حتی در فرایندهای کسب‌وکارمان از آنها استفاده می‌کنیم. اما چرایی و چگونگی استفاده از این اصطلاحات را نمی‌دانیم.
صحبت‌های علی سمر (بنیانگذار استارتاپ سگمنتینو) در یلدا سامیت۲۰۲۰
من علی سمر هستم، دانش‌آموخته و محقق هوش مصنوعی. زمینه تحقیقاتی من در حوزه پرایوسی و ریکامندیشن است. طی 3سال اخیر که در ایران بوده‌ام، بنیانگذار و مدیرعامل استارتاپ سگمنتینو بودم.
در این سخنرانی قرار است در مورد اینکه چرا این کلمات قلمبه‌سلمبه احتمالا آینده ما را تحت تاثیر قرار می‌دهند، صحبت کنیم. خبرهایی را از این جنس که شرکت‌ها سعی می‌کنند کارمندان‌شان را با ربات‌ها جایگزین کنند، هر روز می‌شنویم و بابت آینده شغلی‌مان می‌ترسیم. اما این ترس شاید خیلی آشنا نباشد برای نسل جدید اما نسل قبلی این ترس را احساس کرده است.
این روزها تصویر یک کارخانه مثل تسلا که ربات‌ها در کنار خط تولید ایستاده‌اند، خیلی عادی شده است، اما این تصویر که الان عادی و عمومی است، اواخر دهه50 یا 60 میلادی، ترسی در دل همه انداخته بود؛ به‌ویژه اصطلاح اتوماسیون یا اتومیشن. اتوماسیون در ذات خود کلمه ترکیبی از اتوماتیک و اوپریشن و به معنی خودکارسازی فرایندها به نحوی است که عامل خارجی یا انسانی کمترین تاثیر را در عملکردشان داشته باشد.
در واقع ما داریم سعی می‌کنیم که کارهای تکراری‌مان را خودکارسازی کنیم. همین ترس موجب شد تا در سال1964 گروهی از نخبگان که برندگان جایزه نوبل هم در میان‌شان بودند، در کنار هم جمع شوند و گزارشی را گردآوری کنند.
این گزارش که بعدا به د تریپل رولوشن معروف و تقدیم شد به رئیس جمهور وقت ایالات متحده آمریکا، هدفش یک هشدار بود؛ هشداری با این مضمون که اتوماسیون سعی می‌کند که اقتصاد و شغل‌ها را از بین ببرد و از بین رفتن اقتصاد و شغل‌ها، ضربه‌ای طولانی به بشریت و روندی که طی می‌کند، وارد خواهد کرد.
در واقع الان که بیش از 50 سال از انتشار این گزارش می‌گذرد، می‌بینیم که گروهی واقعا شغل‌شان را از دست داده‌اند. آن گروه اسب‌ها بودند. علت اینکه اسب‌ها و انسان‌ها متفاوت هستند، کاملا مشخص است. اسب‌ها در تکراری‌بودن کارها و تحمل سختی‌ها فوق‌العاده هستند، اما انسان‌ها در عوض به‌شدت تطبیق‌پذیرند و فهم و ادراک دارند و همین عامل موجب شد که از آن دوره گذر کنند.
الان خودروهای خودران صنعت حمل‌ونقل را تحت تاثیر قرار داده‌اند؛ صنعتی که از تاکسیرانی تا ماشین‌های سنگین را تحت پوشش قرار داده است. همچنین هوش مصنوعی در صنعت بورس کاربرد زیادی دارد و برای کسانی که در این حوزه کار می‌کنند، یک تغییر و جهش ویژه به‌شمار می‌رود
گذر از آن دوره موجب شد تا همان آدم‌هایی که ترس داشتند، امروز شغل ایمن‌تر با درآمد بیشتر داشته باشند؛ یعنی در واقع به ارزش‌های انسانی‌شان نزدیک‌تر شدند. این ارزش‌های انسانی، ارزش‌هایی هستند که خلاقیت را تقویت می‌کنند.
امروزه با هوش مصنوعی و شنیدن اخباری درباره یادگیری ماشینی، دوباره همان ترس 50 سال پیش در حال تکرارشدن در سطح دنیاست. الان خودروهای خودران صنعت حمل‌ونقل را تحت تاثیر قرار داده‌اند؛ صنعتی که از تاکسیرانی تا ماشین‌های سنگین را تحت پوشش قرار داده است. همچنین هوش مصنوعی در صنعت بورس کاربرد زیادی دارد و برای کسانی که در این حوزه کار می‌کنند، یک تغییر و جهش ویژه به‌شمار می‌رود.
شاید برای شما جالب باشد که من در شغل روزانه‌ام و کنار تیمم در استارتاپ سگمنتینو، داریم اتومیشن را در یک صنعت تخصصی به نام مارکتینگ اجرا می‌کنیم.
ما در سگمنتینو کمک می‌کنیم که فعالیت‌های مارکتینگی که به‌صورت روتین اما دستی انجام می‌شود، حالا به‌صورت خودکار و به‌وسیله نرم‌افزارهایی انجام شود تا کسب‌وکارها بتوانند فارغ از محدودیت‌ها و خطاهای انسانی، بتوانند روی این موضوع تمرکز کنند که خلاقیت‌ها و ارزش‌هایی که می‌توانند داشته باشند، کجاست.
نیم قرن از ورود اتومیشن و تطبیق انسان‌ها با اتومیشن می‌گذرد اما الان کلمه جدیدی به‌وجود آمده به نام هوش مصنوعی.
به‌عنوان یک محقق در زمینه هوش مصنوعی باید بگویم که لبه تکنولوژی در همه زمینه‌های هوش مصنوعی تلاش می‌کند تا به جای فرایندهای از پیش برنامه‌نویسی‌شده، الگوها و پترن‌هایی را از داده‌ها استخراج بکند تا با استخراج این الگوها و پترن‌ها، برنامه ما بتواند تصمیمات منطقی‌تری بگیرد و نسبت به آن تصمیم‌ها اکشن یا عملی را انجام بدهد. در واقع تعریف و مفهوم هوش مصنوعی همین است.
هوش مصنوعی می‌تواند در صنایع مختلف، تاثیر ویژه‌ای داشته باشد. اما الان در نقطه‌ای ایستاده‌ایم که این تاثیر ملموس نیست. به ویژه در کشور ما که بدنه حاکمیت هم در مقابل آن مقاومت‌هایی می‌کند. از طرفی خود کسب‌وکارها شاید اولویت‌شان چیزهای دیگری باشد.
یکی از نقطه‌های شاخص هوش مصنوعی مربوط به 3سال پیش است؛ یعنی زمانی که الگوریتم آلفاگو از شرکت دیپ‌مایند توانست قهرمان بازی گو را ببرد. این بردن از یک لحاظ خیلی هیجان‌انگیز و جالب و از اهمیت خاصی برخوردار بود. بازی شطرنج محدودیت‌ها و احتمالاتی دارد و این احتمالات قابل پیش‌بینی است.
در دهه‌های گذشته این قابلیت ایجاد‌شده که در بازی شطرنج، ماشین بر انسان پیروز شود، اما اهمیت گو آنجایی بروز می‌یابد که احتمال چینش مهره‌های بازی گو تقریبا بی‌نهایت است. یا به تعبیری به اندازه همه اتم‌هایی است که در جهان وجود دارد.
پس این احتمال فراتر از قدرت پردازش مغز انسان‌هاست. بنابراین دقیقا به خاطر همین است که هوش مصنوعی و زیرمجموعه‌های آن مانند یادگیری ماشینی، اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کنند؛ یعنی آنجایی که پردازشی از جنس درک، فراتر از محدویت‌های ذهن انسان می‌تواند باشد.
کاری که ما در سگمنتینو انجام می‌دهیم، فارغ از اتومیشن، این است که بتوانیم الگوی رفتاری کاربر و درک علایق و سلایقش را با همان داده‌هایی که از فعالیت‌های کاربر به دست می‌آید، درک کنیم و تجربه شخصی‌سازی‌شده‌ای را به دست کاربر برسانیم.
در طول روز پیام‌های تبلیغاتی زیادی برای کاربران ارسال می‌شود. اگر این تبلیغات در حد یک درصد برای هر کاربر شخصی‌سازی شده بود، احتمال اینکه کاربر آن پیام تبلیغاتی را از گوشی موبایلش حذف نکند، زیاد بود و این نکته یعنی ارزش‌آفرینی برای کسب‌وکار؛ این یعنی اینکه هوش مصنوعی به معنای واقعی در صنعت می‌تواند کمک‌کننده باشد.
هوش مصنوعی همین الان هم دقیقا اصطلاح و واژه‌ای است که همه دنیا به آن فکر می‌کند. در عصری که الان در آن حضور داریم، عصری است که باید روی هوش مصنوعی سرمایه‌گذاری بکنیم. نه فقط سرمایه‌گذار‌ها باید سرمایه‌گذاری کنند و نه فقط بدنه حکومت؛ بلکه کارآفرینان هم باید روی هوش مصنوعی سرمایه‌گذاری کنند.
آنها باید به این نکته فکر کنند که چگونه می‌توان دانش استفاده درست از تکنولوژی را داشته باشیم. چقدر برای این اتفاق آماده‌ایم؟ این سوال را شاید همه باید از خودشان بپرسند.
برای پاسخ این سوال که چقدر برای این اتفاق آماده‌ایم، شاید جالب باشد که به این گزارش که به‌تازگی منتشر شده، توجه کنیم؛ ایران جزو 8کشور تولیدکننده مقالات در زمینه هوش مصنوعی است که نکته غرورآمیز و هیجان‌انگیزی است، اما در عین حال این سوال مطرح است که چقدر صنعت ارتباط داشته با این مقالات. نتایج نشان می‌دهد که کمترین نرخ مشارکت صنعت را داشته‌ایم!
این یعنی اینکه صنعت ما هنوز برای پذیرش این موج جدید آماده نیست. قطعا صنعت ما کاستی و محدودیت‌های بین‌المللی دارد. اما من اعتقاد دارم که محدودیت فقط در ذهن ماست. پس اگر ما و شما امروز بتوانیم به این نکته فکر کنیم که چگونه می‌توانیم در کسب‌وکارمان بهره‌وری بیشتری داشته باشیم، شاید در اولویت‌های‌مان تجدید‌نظر کنیم.
درباره علی سمر (بنیانگذار استارتاپ سگمنتینو)
علی سمر، بنیانگذار استارتاپ سگمنتینو، دو سال پیش مهاجرت معکوس داشته است. علی سمر دوره لیسانس و فوق لیسانس را در مالزی و سنگاپور پشت سر گذاشته و پس از فعالیت در چند استارتاپ و کمپانی خارج از کشور، به ایران برگشته است.
او در رابطه با بازگشتش به ایران می‌گوید: «زمانی که به ایران بازگشتم، متوجه شدم پتانسیل‌های زیادی در رابطه با کاربرد هوش مصنوعی در صنایع مختلف ایران وجود دارد. یکی از مهم‌ترین آنها، حوزه دیجیتال مارکتینگ بود. با حسابی سر انگشتی می‌توانستیم متوجه شویم که اولین هستیم و می‌توانیم حرف‌های زیادی برای گفتن داشته باشیم.»
