پزشکی و مهندسی پزشکی از حوزه هایی است که کمتر شناخته شده است. با آنکه بسیار پیش آمده که در نقطه تلاقی این دو حوزه حضور داشته باشیم، اما کمتر می دانیم که مهندسی پزشکی چیست. از سوی دیگر، استارتاپ های حوزه پزشکی نیز کمتر در دید عموم و اخبار هستند، چرا که نسبت به دیگر خدمات و محصولات روند طولانی تری برای رشد را طی می کنند. اما چهار جوان شیرازی اینبار دور هم جمع شده اند تا بتوانند با استارتاپ هیجتال، صنعت مهندسی پزشکی را وارد فاز و تعریف جدیدی کنند و امیدوار به موفقیت هستند، چرا که استارتاپشان مبتنی بر دانش است. با آنکه یک بار با شکست مواجه شدن اما اعتماد و امید خود را از دست نداده و باز هم به این مسیر سخت ادامه دادند. با بنیانگذاران استارتاپ هجیتال گفتگویی انجام داده ایم که در ادامه می خوانید.
اگر موافق هستید با امیررضا تقی زاده شروع کنیم کمی در مورد خودتان بگویید.
تحصیلات من در زمینه کارشناسی مهندسی پزشکی است و ارشد را کارآفرینی خواندم. و از آنجاییکه دوست داشتم ساید مهندسی پزشکی درست پیش برود و مثل بقیه افرادی که این رشته را می خوانند، تکنیسین و مسئول تجهیزات یک بیمارستان نشوم، همیشه سعی داشتم طراح یک دستگاه جدید پزشکی باشم. به همین دلیل هم وارد فیلد استارتاپی شدم تا کسب و کاری در حوزه تجهیزات پزشکی راه اندازی کنم. به همین دلیل هم ارشدم را کارآفرینی خواندم .
آقای سام خاکپورنیا تحصیلات شما هم در رشته مهندسی پزشکی است؟
بله من هم دانش آموخته ارشد مهندسی پزشکی هستم. در دوره لیسانس مهندسی مکانیک خواندم اما به دلیل علاقه ای که به مهندسی پزشکی داشتم، برای ارشد گرایش مهندسی پزشکی را انتخاب کردم و با توجه به آینده ای که مهندسی پزشکی داشت، متوجه شدم برای من انتخاب بهتری است. چرا که چند دوره کارآموزی هم در دوره لیسانس در پتروشیمی ها و پالایشگاه ها گذرانده بودم و آن فضا خیلی برای من جذاب نبود. همین باعث شد بیش از قبل به مهندسی پزشکی علاقمند بشوم و با آشنایی قبلی که با آقای تقی زاده داشتم، به این جمع بندی رسیدیم که این استارتاپ را شکل بدهیم.
خانم داربوی شما از خودتان بگویید؟
من مینا سادات داربوی هستم. کارشناسی را بیوتکنولوژی خواندم و الان ارشد بیوتکنولوژی میکروبی هستم و روی ژن درمانی کار می کنم. از طریق آقایان خاکپور و تقی زاده با حوزه استارتاپ و میکروفلوئیدیک آشنا شدم و به ساخت دستگاه های بالینی علاقمند شدم.
خانم نیلوفر جعفری شما هم رشته تحصیلی تان خیلی مرتبط با استارتاپ تان است.
بله من کارشناسی علوم آزمایشگاهی خواندم و ارشدم را در رشته هماتولوژی و بانک خون دانشگاه علوم پزشکی ایران می خوانم. از آنجاییکه پایان نامه ام درباره دیوایس های میکروفلوئیدیک و ارتباط آن با بیماری های خونی بوده، با اعضای استارتاپ هجیتال آشنا شدم و تصمیم گرفتیم که با هم این دستگاه را بسازیم و به تولید برسانیم.
تجربه هایی پیشتر از هجیتال نیز داشته اید؟
تقی زاده: در زمینه استارتاپی قبلا با همین ایده وارد دانشگاه صنعتی شریف شده بودم و در استارتاپ تریگر یازدهم دانشگاه صنعتی شریف با یک تیم دیگر از دانشجوهای شریف همین استارتاپ را شکل داده بودیم، البته با یک تکنیک دیگر. اما به دلیل مسائل درون تیمی نتوانستیم پیش برویم. به همین دلیل رفتم به سراغ ساختن یک تیم جدید. با تیم قبلی در مسابقات استارتاپ تریگر یازدهم دانشگاه صنعتی شریف ما استارتاپ اول در زمینه تجهیزات پزشکی شدیم.
درباره هجیتال برایمان بگویید.
تقی زاده: این استارتاپ در سال 98 شکل گرفت و اسم هجیتال را بر اساس در کلمه هلث و دیجیتال انتخاب کردیم و قرار بود بتوانیم سلامت دیجیتال را با درست کردن دستگاه های جدید گسترش بدهیم. در آن زمان در استارتاپ تریگر اول شدیم و دانشگاه شریف سرمایه گذاری اولیه را انجام داد. نمونه اولیه را هم ساختیم و با شتابدهنده سیناپس خواستیم کار کنیم اما به دلیل مسائل تیمی متوقف شد. بعد از آن تلاش کردم یک تیم جدید با یک تکنیک جدید راه اندازی کنم. چرا که نمونه اولیه ما با تیم قبلی، مالکیت آن به دانشگاه شریف رسیده بود و نتوانستیم روی آن تکنیک پتنت بگیریم.
برای همین تصمیم گرفتیم یک تیم جدید و یک تکنیک جدید را به کار بگیریم. در تیم جدید آقای خاکپورنیا به عنوان CTO و خانم ها داربوی و جعفری در بخش ساخت میلکرو فلویدیک و ساخت استریپ وارد تیم شدند و هارمونی بسیار خوبی در تیم جدید رقم زدیم که به ساخت نمونه اولیه رسیدیم و کسب و کارمان را به فاز اجرایی نزدیک کردیم.
خاکپورنیا: بعد از تیم دومی که برای این کسب و کار ساخته شد و بعد از تغییراتی که از لحاظ فنی شکل گرفت، تمرکزمان را به سمت دستگاه های POCT بردیم. این POCT یا Point of Care Test در حوزه دستگاه ها و تجهیزات IVD قرار می گیرد که دستگاه های تشخیص آزمایشگاهی هستند. بحث ما این بود که تسهیلگری در آزمایش های موجود انجام بدهیم که در بخش آزمایشگاهی انجام می شود. ما دستگاه خود را جوری طراحی کردیم که بتوان در خانه هم انجامشان داد؛ مثل گلوکومتر سنجش قند خون. ما آزمایش PT/INR را انتخاب کردیم و تلاش داریم با این دستگاه، شرایط انجام آن در خانه مهیا شود. این آزمایش مرتبط با افرادی است که عمل قلب باز انجام داده اند یا داروهای ضد انعقادی مصرف می کنند. این آزمایش یک روتین حدود دو هفته ای است برای این دسته از بیماران.
این ایده از کجا شکل گرفت؟
تقی زاده: من در بچگی مشکل تنگی دریچه میترال و آئورت در قلبم داشتم و در سن 15 سالگی مجبور شدم عمل قلب باز انجام بدهم. در این نوع عمل دریچه میترال و آئورت برداشته می شود و یک دریچه فلزی جایگزین می شود. اما از آنجاییکه ویسکوزیته خون با آن دریچه فلزی همخوانی ندارد و خون روی این دریچه ها میل به لختگی پیدا می کند، بیمار باید داروی وارفرین مصرف کند. این قرص، PT/INR خون را افزایش می دهد تا زمان انعقاد خون افزایش پیدا کند و خون روی دریچه فلزی انعقاد پیدا نکند. به همین دلیل من در یک بازه حدود 6 ساله، مجبور بودم در بازه های کوتاه مدت آزمایش خون بدهم و جواب آزمایش را به دست پزشک برسانم تا بررسی کند و میزان مصرف قرص را برای من تعیین کند. خب خود این فرایند یکی دو روز از وقتم را می گرفت. این فرایند باعث می شد هزینه زمانی و مالی زیادی را برای من ایجاد می کرد و همیشه برایم سوال بود که چرا مثل همین دستگاه های قند خون، یک دستگاه برای این آزمایش وجود ندارد. حدود سال 95 بود که یک شرکت چینی و یک شرکت آمریکایی این دستگاه را ساخته بودند و به تعداد خیلی محدودی وارد شده بود و من به سختی توانستم این دستگاه را تهیه کنم و این را تجربه کردم که در زمان کوتاه، با یک قطره خون، با خانه خودم آزمایش PT/INR را انجام بدهم، نتیجه را بگیرم و به پزشک اطلاع بدهم. این خیلی تجربه مفیدی برایم بود. در سال 98 که به دانشگاه شریف رفتم و تیم اول را تشکیل دادم، فکر ما این بود که با تکنیک جدید و با کاهش هزینه های سخت و با دقت بالاتر این دستگاه را بسازیم. چرا که حدود 5 تا 7 میلیون انسان مانند من در ایران با این آزمایش دست و پنجه نرم می کنند. برای همین تلاش می کردیم این دستگاه را از شکل یک دستگاه پر هزینه و لاکچری، به یک دستگاه قابل دسترس برای همه تبدیل کنیم. این روش انجام آزمایش، یعنی آزمایش گرفتن بر بالین بیمار، مخاطب های زیادی دارد؛ از اورژانس بیمارستان گرفته تا کلینیک ها و افراد حرفه ای در آزمایشگاه ها گرفته تا استفاده در خانه، همه مخاطب این دستگاه هستند. البته الان تفکر ما این است که B2C و استفاده خانگی آن تمرکز کرده ایم و هجیتال شروعش صرفا با این دستگاه است و در ادامه با دانش هم تیمی ها به سراغ ساخت دیگر دستگاه ها می رویم.
درباره آینده این دستگاه و کلا هجیتال برایمان بگویید.
تقی زاده: نمونه اولیه را ساخته ایم و در حال تست آن هستیم. مهمترین دغدغه ما ساخت دستگاه نبود. چرا که من و آقای خاکپور به تکنولوژی ساخت دستگاه رسیده بودیم و تلاش اخیر تیم ما، رسیدن به ساخت استریپ این دستگاه بود و به نظرم مهمترین کاری که در چند ماه اخیر رقم خورده رسیدن به ساخت استریپ این دستگاه بود. استریپ میکلروفلوییدیک که با استفاده از یک قطره خون بر روی این استریپ و قرار دادن آن در دستگاه، سنجش PT/INR شروع می شود. ما نمونه اولیه آن را هم تولید و الان دستگاه و استریپ در مرحله آزمایش های بالینی ما هستند و داریم شروع می کنیم به گرفتن مجوزهای رگولاتوری وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو که بعد برویم به سراغ خط تولید و جذب سرمایه.
در چه وضعیتی از سرمایه گذاری هستید؟
تقی زاده: ما استارتاپ خود را کاملا بوت استرپ بالا آورده ایم. کاملا مستقل با هزینه و تلاش خودمان بوده است. ما می توانیم این ادعا رو مطرح کنیم که مستقل ترین استارتاپ ساخت تجهیزات پزشکی ایران هستیم. استارتاپ ما در زمینه سخت افزار است و این نوع استارتاپ ها سختی های بیشتری دارند. متاسفانه فرایند شتابدهنده ها و سرمایه گذاری روی مرحله پیشا بذری در اکوسیستم استارتاپی ما باگ های بسیار مختلفی دارد و حاشیه هایی که برای استارتاپ ها وجود داشت تصمیم گرفتیم تا مرحله بذری به صورت بوت استرپ پیش برویم و از مرحله A و تولید انبوه، برویم به سراغ جذب سرمایه گذار.
یعنی در آینده نزدیک جذب سرمایه نخواهید کرد؟
تقی زاده: تا یک سال آینده این کار را انجام خواهید داد.
درباره اندازه بازار و رقیب های احتمالی بگویید.
تقی زاده: در حوزه POCT و مخصوصا POCT آزمایش PT/INR اصلا رقیبی نداریم. در حوزه POCT هم شرکت های مختلفی صرفا وارد کننده هستند. ما در ایران رقیب جدی ندارم ولی می توان به شرکت پیشتاز طب اشاره کنم که یکی از تولید کننده های بسیار قدیمی و خوب تجهیزات آزمایشگاهی هستند که به واسطه شتاب دهنده سیناپس که خودشان داشتند، ایده هایی در حوزه POCT داشتند ولی تا الان محصول خاصی را در بازار ندیدیم.
درباره اندازه بازار باید بگویم که در ابعاد خاورمیانه، بیش از 40 میلیون دلار است و بی نظیر است برای سرمایه گذاری. ولی از این جنبه که در ایران رقیبی نداریم، کارمان راحت تر است و با ساخت این محصول می توانیم جلوی همان واردات محدود را هم بگیریم.
پس اگر بازار خاورمیانه را در نظر می گیریم، باید رقیب فعال در خاورمیانه را هم در نظر بگیریم. سوالم این است که پتانسیل ایران برای چنین بازاری چقدر است؟
تقی زاده: پتانسیل ایران را دقیق نمی شود محاسبه کرد؛ اما می دانیم که بین 5 تا 7 میلیون نفر کاربر مستقیم برای این دستگاه داریم و حتی اگر به یک درصد این بازار هم برسیم کار فوق العاده ای کردیم.
خاکپور: ببینید ما حدود 5 میلیون نفر در ایران داریم که مشکل قلبی دارند و با روتین های متفاوت با این آزمایش سر و کار دارند. حالا اینکه به یک درصد بازار هم برسیم، دست کم برای سال های شروع ما رقم بزرگی است.
دیدگاه و تجربه شما نسبت به روندی که طی می کنید چیست؟
خاکپور: در سال 96 تجربه ای برای ساخت یک پلتفرم داشتم. به نام “چی طب“ که پلتفرم ارسال دارو بود؛ مشابه آنچه اسنپ دکتر دارد. رشد سریعی هم داشتیم اما به دلیل نبود آنچه آقای تقی زاده اسمش را «نبود هارمونی بین اعضای تیم» گذاشت، با وجود موفقیت های زیاد در کوتاه مدت، به موفقیت منتهی نشد. این اولین تجربه من بود اما به واسطه حضور بیشتر در اکوسیستم استارتاپی پخته تر شدم. همچنین با استفاده کاربردی تر از دانشی که در دانشگاه کسب کرده ایم، توانستیم در این استارتاپ موفق تر و بهتر عمل کنیم. در کنار اینها فرصت هایی که با شبکه سازی در اکوسیستم ایجاد می شود، برای توسعه شغلی و علمی، برای من بسیار جذاب است و واقعا می تواند مسیر زندگی خیلی از آدم ها را تغییر بدهد.
جعفری: من از همان ابتدای دانشجویی، نگاه تحقیقاتی داشتم و همیشه آنچه در دانشگاه یاد می گرفتم را با کارهای آزمایشگاهی و بالینی می سنجیدم. فرصت آشنایی و اضافه شدن به تیم هجیتال، باعث شد تفکر محقق صرف بودن را از من دور کرد. در حقیقت فکر من در این مدت وسیع تر از داده های آزمایشگاهی رفته و دانش و سوادی که داشتم وارد فاز عملی شود. همچنین این تجربه را به من اضافه کرد که کار گروهی همیشه قوی تر و زیباتر از کارهای تکی است که در آزمایشگاه انجام می دادیم. این فرصت به عنوان اولین تجربه استارتاپی من، برایم ارزش بسیار بالایی داشته.
داربوی: در جواب این سوال باید بگویم که ما فقط چهار نفر آدمی نیستیم که بخواهیم یک استارتاپ و یک مسیر را تجربه کنیم؛ بلکه از تمام توانمان استفاده کردیم که پروژه ای که برای خودمان تعریف کردیم به نتیجه برسد و یک POCT محقق شود و برایمان صرفا تجربه کردن نیست. شاید در ظاهر وظیفه هرکدام از ما در کار مشخص باشد، اما در کار آنقدر این مساله برایمان مهم است که همه ما از تمام توانمان استفاده کنیم و در حوزه های بقیه به هم کمک می کنیم و با هم همکاری داریم و این است که واقعا کار را زیبا می کند.
تقی زاده: درباره هارمونی و تیمی که داریم چند نکته هم من بگویم؛ اینکه چهار نفر اعضای تیم شیرازی هستند و این تیم ما را خیلی جذاب کرده. هر چهار نفر ما یک سابقه قدیمی دوستی با هم داشته ایم و این خیلی به هارمونی تیم مان کمک کرده است.
