توسعه اقتصاد ارزشآفرین مبتنی بر فناوری و نوآوری، نیازمند توسعه نهادها و زیرساختهای متفاوتی است. مراکز نوآوری، دانشگاهها، شتابدهندهها، مراکز رشد، پارکهای علم و فناوری، رویدادها و همایشها، مراکز آموزشی تخصصی، شرکتها و افراد ارائه دهنده خدمات تخصصی، صندوقهای سرمایهگذاری خطرپذیر، و حمایتها و گرنتهای دولتی؛ مجموعهای به هم پیوسته و در هم تنیده را ایجاد میکند که از آن به عنوان اکوسیستم کارآفرینی یاد میشود. در واقع اجزای مختلف اکوسیستم بر هم اثر متقابل میگذارند و تعادل و تناسب آنها با هم یک زیستبوم بالنده را شکل میدهد.
اما در اغلب کشورهای دنیا، این شرکتهای سرمایهگذاری خطرپذیر بودهاند که بیشترین نقش را در شکلدهی و توسعه اکوسیستم ایفا کردهاند. شرکتهای سرمایهگذاری خطرپذیر به عنوان نهاد مالی تأمین کننده سرمایه مورد نیاز کارآفرینان با ایدههای فناورانه – نوآورانه، از میان فرصتهای متعدد سرمایهگذاری، بر روی تیمهای مستعد و با ایدههای بلندپروازانه سرمایهگذاری میکنند، ایدههایی که در افق آنها سود بسیار بیشتری از سرمایهگذاریهای معمولی دیده میشود، و البته با ریسک موفقیت بسیار بالاتر!
سرمایهگذار خطرپذیر با ایجاد سبد سرمایهگذاری، در تعداد قابل توجهی از شرکتهای نوپای با ریسک و سود انتظاری بالا (استارتاپ) سرمایهگذاری میکند. در حالت معمول، تعداد اندکی از استارتاپهای سبد، به موفقیت چشمگیر دست میابند و تعداد بیشتری شکست میخورند! سرمایهگذار خطرپذیر انتظار دارد سود حاصل از فروش سهام آن چند استارتاپ موفق، بر زیان شکست دیگر استارتاپها فائق آید و سبد سرمایهگذاری در نهایت سود قابل توجهی نشان دهد.
در دهههای اخیر، سرمایهگذاری خطرپذیر (Venture Capital) نقش پررنگی در پیشرفت اقتصادی کشورهای پیشرفته داشته، و بسیاری از غولهای جهانی نام آشنا همچون فیسبوک، آمازون، گوگل و اوبر، با کمک VC ها رشد کرده و بالیدهاند.
خوشبختانه در ایران، در سالیان اخیر اتفاقات خوبی در این حوزه رخ داده است؛ چند شرکت خصوصی با مدل سرمایهگذاری خطرپذیر وارد میدان شده و سرمایهگذاریهای موفقی هم داشتهاند. با شکلگیری مدلهای موفق داخلی، ادبیات VC به سرعت در میان سرمایهگذاران و نهادهای حامی و دخیل در اقتصاد دانشبنیان گسترش یافت تا آنجا که شرکت فرابورس ایران پس از بررسیها و جلسات کارشناسی متعدد، ساز و کاری برای ایجاد و تأمین صندوقهای سرمایه گذاری جسورانه در فرابورس راهاندازی نمود. با وجود جدید بودن موضوع سرمایهگذاری جسورانه و ابهامات زیادی که در مسیر موفقیت مالی این ابزار در ایران وجود دارد، در همان اولین اعلام شرکت فرابورس، چندین درخواست مجوز صندوق VC به فرابورس ارائه شد که از میان آنها پنج صندوق موفق به اخذ مجوز شدند. هر صندوق از چند شرکت و نهاد مالی و سرمایهگذاری تشکیل میشود که ضمن تأمین بخشی از سرمایه صندوق، تعهدات حقوقی صندوق را بر عهده دارند. مابقی سرمایه مورد نیاز صندوق از طریق پذیرهنویسیِ عمومی در بازار صندوقهای جسورانه فرابورس تأمین میشود.
موفقیت شرکتها و صندوقهای سرمایهگذاری خطرپذیر به عوامل متعددی وابسته است: از کیفیت آموزش در دانشگاهها، میزان تمایل و تلاش جوانان برای کارآفرینی و وجود بسترهای رشد تیمهای استارتاپی همچون شتابدهندهها، تا شرایط کلی اقتصاد همچون استمرار در رشد اقتصادیِ بالا و در نتیجه افزایش قدرت خرید مردم و سهولت راهاندازی کسبوکار و…
در کنار این عوامل بیرونی، توانایی و تخصص سرمایهگذاران و متخصصان و کارشناسان شرکتهای VC مهمترین عامل درونی موفقیت برای این شرکتها است. لذا همراستای رشد و گسترش اکوسیستم کارآفرینی و سرمایهگذاری خطرپذیر در کشور، شرکت توسعه کسبوکار فناوری اعتماد (تکفا) به عنوان مجریِ طرح، با همراهی و حمایت و میزبانیِ فرابورس و انجمن سرمایهگذاری خطرپذیر کشور، سلسله کارگاههایی جهت ارتقاء دانش تخصصی سرمایهگذاران برنامهریزی نموده است. پس از برگزاری کارگاههای «سرمایهگذاری خطرپذیر» در مهرماه و «ارزشگذاری استارتاپها» در بهمنماه در فرابورس که با استقبال بیسابقهی مخاطبان روبرو شد، کارگاه «ارزشگذاری استارتاپها» برای بار دوم، چهارشنبه 18 اسفند در شرکت فرابورس برگزار شد.
آنچه یک دوره آموزشی را متمایز میکند، خصوصا در اکوسیستم شتابان و پرتغییر استارتاپها، میزان تسلط علمی و تجربی و نحوه تدریس استاد است. محمدرضا فرحی که دانشآموختهی داشنگاه صنعتی‑شریف، مدرسهی اقتصاد تولوز فرانسه، و مدرسهی تحصیلات تکمیلیِ بارسلونای اسپانیا است و تجربه گرانقدر مدیریت مالیِ گروه سرمایهگذاری شرکت رهنما را در کارنامه دارد، 8 مدل روز ارزشگذاری استارتاپها را با ذکر مثال و انجام محاسبات عملی، تشریح نمود. برای عملیاتی شدنِ دانشِ ارائه شده، به عنوان نمونه یک سیستم تاکسیِ آنلاین که در کشور فعالیت میکند با همراهی شرکتکنندگان از روشهای مختلفی ارزشگذاری شد. بازخورد مخاطبین از دانش و نحوه تدریس استاد در نظرسنجیها عالی بود و عامل اصلیِ تقاضای فعالان اکوسیستم از برگزاری مکرر این دوره را نیز باید در همین واقعیت جست. همچنین برای استفادهی بهترِ فعالانِ اکوسیستم و انتشار بهینهی دانش، بخشی از کارگاه به صورت زنده از طریق اینستاگرام و اپلیکیشن لحظهنگار پخش شد.
در مجموع در سه کارگاه برگزار شده از سلسله کارگاههای تخصصی سرمایهگذاری خطرپذیر، تا کنون 6 نفر از مدیران عامل صندوقها و شرکتهای VC، 5 نفر از مدیران شتابدهندهها، 6 نفر از مدیران عامل شرکتهای فناور، و 75 نفر از مدیران و کارشناسان ارشد شرکتهای سرمایهگذاری خطرپذیر حضور یافتهاند.
با توجه به میزان استقبالِ صورت گرفته و همچنین اعلام آمادگیِ فرابورس و آقای فرحی برای برگزاری کارگاههای مشابه با موضوعاتی نظیرِ اعطای سهام به کارکنان شرکت (Stock Option)، طراحی قراردادهای سهامداری ممتاز، طراحیِ وام قابل تبدیل به سهام (Convertible Note)، تعریف و رصدِ شاخصهای کلیدی موفقیت استارتاپها، و همچنین طراحی و پیادهسازیِ مدل کسب درامد و قیمت‑گذاریِ محصول برای استارتاپها، شرکت تکفا اعلام کرده که قصد دارد این سلسله کارگاهها را با حمایت فرابورس و انجمن سرمایهگذاری خطرپذیر کشور در سال آینده به صورت مستمر برگزار نماید.