اگر همین حالا یک کلمه مثل «افسردگی» را در یک موتور جست‌و‌جو وارد کنید، لیستی از مقالات مختلفی که در سایت‌های گوناگون منتشر شده‌اند، پیش رویتان قرار می‌گیرد. من هم همین حالا این کار را کردم و برای اینکه صادقانه‌تر این مطلب را بنویسم، چند وب‌سایت که در مورد افسردگی مقاله و اطلاعات منتشر کرده بودند را باز کردم. در بعضی از این پایگاه‌های اینترنتی، اطلاعات خوبی پیدا کردم؛ اطلاعاتی از این قبیل که چه زمانی باید به یک روانشناس مراجعه کنید، یا اینکه چطور می‌توانید از افسرده‌بودن یا نبودن فرزند نوجوانتان باخبر شوید. اما در کنار این مقاله‌های علمی و پژوهشی، به داده‌های دیگری هم رسیدم. برای مثال نویسنده یکی از مقاله‌ها ادعا می‌کرد که افسردگی، دلیلی جز کم شدن مس در بدن ندارد و اگر در قابلمه مسی غذا درست کنید، مشکل حل می‌شود. در سایت دیگر نوشته شده بود که افسردگی، یک واکنش طبیعی به ناکامی است و تنها کار برای خلاص‌شدن از آن، خواندن چند کتاب موفقیت است که احتمال ناکام شدن شما در زندگی و کار را پایین می‌آورد. شما هم به چنین نتایجی رسیدید؟ خب حالا باید چه کنید؟ باید برای همیشه قید جست‌و‌جو کردن اطلاعات در اینترنت را بزنید و فقط و فقط به متخصصان مراجعه کنید؟ قطعا نه!
برای اینکه بفهمید از میان اطلاعات رنگارنگ اینترنتی، کدامشان صادقانه و علمی است و کدام یک قصد فریب دادن، سرکیسه‌کردن یا تلف‌کردن وقت‌تان را دارد، می‌توانید از این معیارها کمک بگیرید:
- منبع اطلاعات کجاست؟
مقاله‌ای که می‌خوانید تالیف است یا ترجمه؟ اگر تالیف است، چه کسی آن را نوشته؟ نامش را جست‌و‌جو کنید تا بتوانید تخمینی در مورد اعتبار نویسنده بزنید. اگر هم ترجمه است، منبع ترجمه را نگاه کنید. برای مثال در صورتی که نوشته شده سایت سایکولوژی تودی اصل مطلب را نوشته است، آن را جست‌و‌جو کنید. وقتی می‌بینید که نتیجه جست‌و‌جوی شما یک نشریه معتبر روانشناسی است، می‌توانید با اطمینان بیشتری ادامه مطلب را بخوانید.
- بقیه هم همین نظر را دارند؟
اگر به آنچه که نوشته شده شک کرده‌اید، جزئی از اطلاعات شک‌برانگیز را جست‌و‌جو کنید. مثلا وقتی «تاثیر مس بر روان» را جست‌و‌جو می‌کنید یا به دنبال «دلایل ابتلا به افسردگی از نظر محققان» می‌گردید، به نتایج متعددی می‌رسید و می‌توانید آنچه که گفته شده را با هم مقایسه کنید. البته یادتان نرود که بسیاری از وب‌سایت‌ها اطلاعات را از روی هم کپی می‌کنند و قطعا تعدد نتایج به معنای درست بودن داده‌ها نیست. پس با دقت و زیرکی بیشتری جست‌و‌جو کنید. اگر انگلیسی، عربی، فرانسه یا زبان خارجی دیگری بلد هستید، می‌توانید کلید‌واژه‌ها را به آن زبان‌ها جست‌و‌جو کنید و به نتایج دقیق‌تری برسید.
- این وب‌سایت متعلق به کجاست؟
آیا بانی وب‌سایت مورد نظر پزشک یا روانشناسی است که می‌خواهد برای خودش مراجع دست و پا کند؟ آیا سایتی که می‌گوید با یک جوشانده می‌توان افسردگی را شکست داد، متعلق به یک عطار است که می‌خواهد محصولش را بفروشد؟ شاید هم پای یک شرکت داروسازی در میان است. اما ممکن است اطلاعات شما در یک سایت پزشکی معتبر، مجله تخصصی یا پایگاه خبری که داده‌هایش را از متخصصان مختلف می‌گیرد، منتشر شده باشد. پس به اعتبار این منبع توجه کنید.
- نویسنده صلاحیت نظر دادن دارد؟
روزنامه‌نگاری که سال‌هاست در حوزه سلامت فعالیت می‌کند، قطعا می‌تواند خیلی از مسائل مربوط به این حوزه را تحلیل کند. اما اگر در یک سایت به مخاطبانش پاسخ‌هایی کاملا تخصصی بدهد، باید به حرف‌هایش شک کنید. اگر او قاطعانه به یک نفر گفت دردی که احساس می‌کنی ربطی به قلب ندارد و یک لیوان عرق نعناع می‌تواند برطرفش کند، فورا صفحه را ببندید و برای گرفتن اطلاعات در مورد نشانه‌های ابتلا به بیماری‌های قلبی، سراغ پایگاه دیگری بروید.
- پژوهشگران چه می‌گویند؟
خواندن یافته‌های پژوهشگران می‌تواند کمک بزرگی به شما بکند. به شرط اینکه بدانید که پژوهش مورد نظر را یک نهاد معتبر انجام داده و جامعه آماری قابل قبولی هم داشته است. پس به صرف اینکه در سایتی نوشته شده پژوهشگران با یک موضوع مخالف یا موافق هستند، نباید سبک زندگی‌تان را تغییر دهید.
منبع: سایکولوژی تودی