با توجه به انتشار بخشنامه 3/14 سازمان تامین اجتماعی در شماره 36 این هفته‌نامه بابت حق بیمه قراردادهای انفورماتیکی، در این شماره تصمیم دارم درباره نحوه دستورالعمل و چگونگی رسیدگی دفاتر قانونی توسط موسسه حسابرسی سازمان تامین اجتماعی با توجه به بخشنامه‌های شماره 11 و 1/11 نکات و مطالبی را مطرح کنم؛ نکاتی که هر شرکت استارتاپی باید آنها را مدنظر داشته باشد.
- اولویت‌بندی انجام بازرسی از دفاتر قانونی براساس دستورالعمل حسابرسي تامين اجتماعي:
واحدهای اجرایی موظفند طبق اولویت‌بندی ذیل نسبت به درخواست واحدهای دفاتر قانونی در برنامه‌ریزی و انجام بازرسی رعایت کنند:
۱. اولویت اول: قرارهای صادره از هیأت‌های تشخیص مطالبات
۲. اولویت دوم: دستورات معاونت فنی و درآمد و اداره کل درآمد حق بیمه
۳. اولویت سوم: شرکت‌ها و مؤسسات متقاضی مفاصاحساب و یا تصفیه و انحلال (به استثنای شرکت‌های پیمانکاری و مهندسی مشاور)
۴. اولویت چهارم: پیمانکارانی که دارای کارگاه تولیدی، صنعتی و فنی هستند و امور اجرایی پیمان در کارگاه آنها انجام می‌گیرد. همچنین پیمانکاران قراردادهای طراحی و ساخت نرم‌افزار و… که صدور مفاصاحساب قرارداد منوط به وصول حق‌بیمه طبق بازرسی دفاتر قانونی است.
۵. اولویت پنجم: کارگاه‌هایی که دارای ۵۰ نفر کارگر به بالا هستند (به استثنای شرکت‌های پیمانکاری و مهندسین مشاور).
۶. اولویت ششم: کارگاه‌هایی که کمتر از ۵۰نفر کارگر دارند و فاقد بازرسی کارگاهی هستند (به استثنای شرکت‌های پیمانکاری و مهندسین مشاور).
نکته: شعب مجاز به درخواست بازرسی از دفاتر قانونی اشخاص حقوقی که فعالیت آنها پیمانکاری یا مهندسین مشاور است و حق‌بیمه آنها مطابق مواد ۳۸ و ۴۱ قانون و بخشنامه ۱۴ جدید درآمد دریافت و مفاصاحساب صادر می‌شود، نخواهند بود.
طبق دستورالعمل رسیدگی به دفاتر قانونی اشخاص حقوقی و محاسبه حق بیمه آنان پس از صدور حکم بازرسی توسط واحد مربوطه سرپرست کار حسابرسان سازمان تامین اجتماعی به اتفاق بازرسان باید به شخص حقوقی مربوطه مراجعه و اقدامات ذیل را انجام دهند:
بررسی اولیه دفاتر ابرازی از نظر مربوط‌بودن آنها به شرکت مورد رسیدگی و سال‌های مورد درخواست، سالم‌بودن پلمب دفاتر ابرازی، تاریخ اخذ و پلمب دفاتر، بدیهی است سالم نبودن پلمب دفاتر ابرازی و تاخیر در اخذ و پلمب آنها، مانع از رسیدگی نبوده و می‌بایستی ضمن رسیدگی دفاتر و استخراج هزینه‌ها وفق این بخشنامه سالم‌نبودن پلمب و تاخیر در اخذ پلمب در گزارش ذکر شود.
انطباق تراز آزمایشی قبل از بستن حساب‌ها پس از کنترل جمع با مانده حساب‌ها در دفتر کل و انطباق جمع گردش حساب‌ها با دفاتر روزنامه سال مورد درخواست.
با توجه به اینکه همواره دفاتر قانونی (روزنامه و کل) شخص حقوقی مبنای رسیدگی است، لذا چنانچه در تمام و یا تعدادی از سال‌های مورد درخواست دفاتر روزنامه و کل ارائه نشود و یا شرح مندرج در دفاتر گویا نباشد و اسناد مربوطه ارائه نشود، ضروری است حسب مورد اظهار نامه مالیاتی و تراز آزمایشی قبل از بستن حساب‌های سال مربوطه اخذ و گزارش لازم مبنی بر عدم امکان رسیدگی تهیه شود.
- سرفصل‌های مورد رسیدگی
به‌دلیل تفاوت در سیستم حسابداری شرکت‌ها و نیز عدم الزام به رعایت اصول و ضوابط متداول حسابداری در غالب شرکت‌های بخش خصوصی، مبالغ پرداختی به عنوان اقلام مشمول حق بیمه تحت عناوین متفاوت و بعضاً نا‌متجانس در سر‌فصل‌ها و حساب‌ها ثبت می‌شود. لذا ضرورت دارد کلیه سرفصل‌هایی که احتمال دارد حقوق و مزایا یا سایر هزینه‌های مشمول حق بیمه در آنها مستتر باشد، مورد رسیدگی قرار گیرد. در این راستا جهت استفاده مناسب از وقت و تسریع در استخراج هزینه‌ها می‌بایستی به ترتیب زیر عمل شود:
در مورد سرفصل‌هایی که در آنها حقوق و مزایا و یا سایر مزایا و هزینه‌های مشمول حق بیمه مستتر است، می‌بایستی کلیه هزینه‌های مندرج در سرفصل استخراج و حسب مورد در کاربرگ‌های مربوطه و به شرح زیر ثبت شود:
اسنادی که در آنها حقوق و مزایا یا هزینه‌های مشمول حق بیمه مستتر است، به تفکیک و با قید شماره و تاریخ سند و تفکیک اقلام مشمول و غیر‌مشمول با توجه به ماهیت آنها در ستون‌های مربوطه در کاربرگ ثبت شود.
اسنادی که در آنها حقوق و مزایا و یا سایر هزینه‌های مشمول حق بیمه مستتر نیست، می‌بایستی به‌صورت جمع و به‌طور یکجا در کاربرگ مربوطه ثبت شود که در این‌صورت در ستون ملاحظات کاربرگ توضیح داده می‌شود.
نحوه تشخیص حقوق، مزد و مزایا و سایر هزینه‌های مشمول حق بیمه براساس دستورالعمل حسابرسي تامين اجتماعي
کلیه وجوه نقدی که به افراد (کارکنان) پرداخت می‌شود، به استثنای وجوه پرداختی بابت:
- بازخریدی ایام مرخصی
- کمک عائله‌مندی
- هزینه سفر و فوق‌العاده ماموریت
- حق همسر به کارکنان در موسسات مشمول قانون نظام هماهنگ پرداخت
- پاداش، پاداش افزایش تولید (آکورد، کارانه، بهره‌وری)، پاداش نهضت سوادآموزی، عیدی و بن کارگری
- کمک هزینه مسکن و خواربار در ایام بیماری
- حق شیر و حق تضمین (کسر صندوق)
- خسارات اخراج و مزایای پایان کار (حق سنوات)
- حق‌الزحمه امام جماعت
- حق حضور در جلسات هیات مدیره
کلیه وجوه پرداختی به اشخاص حقیقی و حقوقی بابت اجرای قراردادهای پیمانکاری موضوع ماده ۳۸ قانون تامین اجتماعی که مفاصاحساب از سازمان دریافت نشده باشد و وجوه پرداختی به افراد حقیقی بابت حق‌الزحمه.
تذکر، وجوه پرداختی بابت :
خرید انواع کالاها، مواد، اجناس، ماشین‌آلات، قطعات و…
ساخت و تعمیرات انواع وسایل، ماشین‌آلات، قطعات و…
طراحی، چاپ، تبلیغات و فیلمبرداری
کرایه حمل‌و‌نقل، تاکسی، آژانس، لودر، گریدر، تراکتور، جرثقیل، سواری، اتوبوس، مینی‌بوس و…
- ترخیص کالا و هزینه‌های گمرکی
حق‌الوکاله، هزینه‌های کارشن