اتحادیه و بیم‌ها و امیدها
سرمقاله 67 هفته نامه شنبه به قلم اکبر هاشمی
بودن اتحاديه كسب‌و‌كارهاي فضاي مجازي در كنار ديگر اتحاديه‌هاي سنتي آغازي بر به رسميت‌‌شناختن قانوني استارتاپ‌ها در جامعه، اقتصاد و حاكميت و البته كاهش و حل مشكلات جاري است
بر همین اساس مخالفت صرف یا موافقت‌مان از شکل‌گیری بازگشت‌ناپذیر اتحادیه جلوگیری نخواهد کرد. اما می‌توانیم از همین حالا سنگ‌هایمان را با گردانندگان آتی اتحادیه وا بکنیم. شکل‌گیری اتحادیه برای ما فعالان استارتاپی هم امیدوار‌کننده است، هم نگرانی‌هایی را به همراه دارد. ابتدا می‌خواهم از امیدها بگویم.
امیدها:
١- استارتاپ‌ها به واسطه ذات وجودیشان، بیزینس مدل خاص‌شان، خلاقیت و استفاده از فناوری به سراغ تک‌تک مشاغل ریز و درشت سنتی رفته یا خواهند رفت. سرک کشیدن به حوزه‌های مختلف و به چالش کشیدن بخش‌های سنتی جامعه و از طرفی نبود قوانین جدید حمایتی و تکلیفی باعث شده نوعی چالش و حتی گاه ستیز بین جوانان استارتاپی و بخش سنتی به‌وجود بیایید که در نهایت به تمکین اخذ اجباری مجوز یا فیلترینگ ختم می‌شود.
رجوع استارتاپ‌های چند‌خدماتی با عرضه متنوع کالاها برای اخذ مجوز به چند سازمان و نهاد عملا شدنی نیست. از این رو تشکیل اتحادیه‌ای که همه استارتاپ‌ها را زیر چتر خود جمع کند و مجوز صادره‌اش فصل‌الخطاب همه صنف‌های سنتی و سازمان‌ها و در یک کلام مورد قبول حاکمیت به خصوص قوه قضاییه باشد، امری ضروری و مبارک است.
٢- واقعیت این است که قانون تجارت، قوانین سرمایه‌گذاری و دیگر قوانین جاری در اقتصاد ایران بیات شده و از قوانین روز دنیا تبعیت نمی‌کنند از این‌رو اتحادیه‌ای که بتواند پیگیر وضع و تغییر قوانین جدید باشد، ضروری است. با تشکیل اتحادیه فراگیر می‌توان شاهد تغییر و یا وضع قوانین مترقی بود و از تصمیمات عجیب و غریب جلوگیری کرد.
٣- همانگونه که گفته شد، ذات پویای استارتاپ‌ها باعث شده بخش‌های مختلف نظارتی درک درستی از این کسب‌و‌کار نداشته باشند. مثل متصدیان امور مالیاتی، بیمه، ارزش افزوده و… حضور نماینده‌های اتحادیه در کمیسیون‌های دستگاه‌ها برای تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری‌ها و آگاهی‌بخشی قبل از وضع قوانین ضروری است.
از طرفی جامعه ایرانی به‌خصوص بدنه دولت با گفتمان و تفکر استارتاپی تا حدود زیادی بیگانه است. چنانچه ریشه بسیاری از مشکلات فعلی استارتاپ‌ها به‌خصوص در حوزه فیلترینگ این عدم شناخت است. از این‌رو وجود نهادی صنفی به‌عنوان سخنگو می‌تواند به فهم مشترک کمک کند.
۴- شاید نتوان گفت شکل‌گیری اتحادیه نقطه پایانی بر فیلتر‌شدن کسب‌و‌کارهای اینترنتی است اما می‌توان پیش‌بینی کرد به جز موارد خاص به حداقل خواهد رسید.
۵- بودن اتحادیه کسب‌و‌کارهای فضای مجازی در کنار دیگر اتحادیه‌های سنتی آغازی بر به رسمیت‌‌شناختن قانونی استارتاپ‌ها در جامعه، اقتصاد و حاکمیت و البته کاهش و حل مشکلات جاری است.
اما نگرانی‌ها:
١- ترکیب اتحادیه: اتحادیه کسب‌و‌کارهای فضای مجازی عنوانی جامع برای همه مشاغل تحت وب است به این معنا، از کسی که در اینترنت لوازم تخلیه چاه می‌فروشد، تا سایتی که سی‌دی فیلم پشت صحنه زندگی هنرمندان را عرضه می‌کند یا نرم‌افزار کامپیوتری می‌فروشد تا دیجی کالا و اسنپ، چیلوری و… همگی در این اتحادیه جمع خواهند شد.
فعلا تنها شرط عضویت داشتن مجوز فروشگاه اینترنتی است. این یک واقعیت است؛ نرم‌افزار فروش با بودن نظام صنفی مشکلی ندارد. یا کسی که امکانات تخلیه چاه را در اینترنت می‌فروشد، بیزینس چند میلیاردی ندارد که با فیلترینگ از هستی ساقط شود.
سایتی که سی‌دی عرضه می‌کند مثل اسنپ و دیجی کالا اقتصاد بخش سنتی را تحت تاثیر قرار نمی‌دهد که جوابگوی عالم و آدم باشد. بر همین اساس این پرسش کلیدی وجود دارد، در آینده چند درصد از صاحبان آرای تصمیم‌گیر در اتحادیه استارتاپی و با جنس و دغدغه استارتاپی خواهند بود؟!
آیا به نام استارتاپ‌هاست و به کام دیگران یا حکایت ما کاشتیم و دیگران درو کردند، است؟! چرا که ترکیب آینده اتحادیه از عضو تا هیات مدیره در سمت‌وسو، جنس مطالبات و در همه امور تاثیر‌گذار خواهد بود. به‌خصوص که اعضای اتحادیه با رای‌هایشان ترکیب آرای هیات مدیره را مشخص خواهند کرد و این هیات مدیره است که برای آینده صنف ما تصمیم خواهد گرفت.
٢. تجمیع همه کسب‌و‌کارهای فضای مجازی در این اتحادیه شبیه آن است که همه اتحادیه‌های سنتی را در هم ادغام کنیم و اتحادیه‌ای بزرگ و فراگیر شکل دهیم. به جنس استارتاپ‌های حاضر در اتحادیه نگاه کنید. استارتاپ‌های حوزه‌های املاک، تاکسی آنلاین، پوشاک، غذا، آب، نان، موبایل، کامپیوتر، نرم‌افزار، میوه، فرش و…
یقینا در کنار مواهب این قدرت، در صورت عدم پیش‌بینی اقدامات لازم و مراقبت‌ها، با شکل‌گیری نوعی مافیای قدرت روبه‌رو خواهیم بود که نتیجه آن نگران‌کننده است. به‌خصوص که شریان اصلی همه استارتاپ‌ها یعنی صدور مجوز در ید مدیران اتحادیه خواهد بود.
٣-در ابتدا عرض کردم بیان این نگرانی‌ها به معنای متوقف‌کردن تشکیل اتحادیه نیست. همین فساد در بخش‌های دیگر که پیش‌تر شکل گرفته، به نوعی دیگر وجود دارد و متاسفانه این خاصیت تجمیع قدرت و ثروت در یک مکان است.
اما راهکار:
انتظار ما یعنی موافقان تشکیل اتحادیه (اگرچه از ابتدا در جریان آن نبودیم و با فرض اینکه چه مخالف باشیم و چه موافق شکل خواهد گرفت) این است که اتحادیه کسب‌و‌کارهای فضای مجازی ساختار و عملکردش از روح و ساختار استارتاپی پیروی کند.
به این معنا که شفاف باشد، مدرن باشد و پاسخگو. اگر روال این بشود که مثل اتحادیه‌های فعلی دفتر و دستک، مهر و کاغذ‌بازی و تصمیم‌گیری پشت درهای بسته صورت بگیرد، اکوسیستم استارتاپی این پیوند را پس خواهد زد.
حرف آخر:
در شرایط فعلی در کنار سازمان نظام صنفی رایانه‌ای، اتحادیه جدید شکل خواهد گرفت. به باور نویسنده، ما باید از همه نهادهای مدنی که اختیارات قانونی تکلیفی یا حمایتی دارند، حمایت کنیم و جمع‌شدن در زیر چتر نظام صنفی و اتحادیه و با حضور موثر و جدی در این دو نهاد سرنوشتمان را خودمان رقم بزنیم.
از این رو بهترین راه در شرایط فعلی حضور امیدوارانه و گسترده ثبت‌نام‌کنندگان در انتخابات پیش رو و رای به چهره‌های شاخص استارتاپی است. با انتخاب چهره‌های شناخته‌شده استارتاپی بخشی از نگرانی‌ها مرتفع و امیدها پررنگ خواهد شد. لطفا شرکت کنید و به بچه‌های خودمان رای بدهید.